Osobom ubezpieczonym i innym osobom uprawnionym do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych, na podstawie odrębnych przepisów (...), przebywającym w publicznym zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zapewniającym opiekę poszpitalną i rehabilitacyjną, środki farmaceutyczne zapewniane są tylko na zlecenie lekarza zakładu (art. 32c ust. 1 i 2 u.z.o.z.). W ramach opieki zdrowotnej realizowanej w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym dla osób niewymagających hospitalizacji (np. w domu opieki), pacjentom przysługuje z ubezpieczenia już tylko kontynuacja leczenia farmakologicznego (art. 32d u.z.o.z.). Bezpłatne leki konieczne do realizacji świadczeń z ubezpieczenia należą się ubezpieczonym przyjętym do szpitala lub innego ZOZ-u przy wykonywaniu zabiegów leczniczych i pielęgnacyjnych, diagnostycznych i rehabilitacyjnych oraz przy udzielaniu pomocy doraźnej w stanach nagłych przez pogotowie ratunkowe.

Lekami finansowanymi przez budżet państwa są produkty lecznicze konieczne do wykonania świadczeń wysokospecjalistycznych zgodnie z wykazem świadczeń, który zawarto w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 grudnia 2004 r. w sprawie świadczeń wysokospecjalistycznych finansowanych z budżetu państwa, z części pozostającej w dyspozycji ministra właściwego do spraw zdrowia (Dz. U. Nr 267, poz. 2661 z późn. zm.).

Przekazanie świadczeniodawcom przez Ministra Zdrowia środków publicznych na zakup tych leków następuje na podstawie umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.

2. Zaopatrzenie w leki osób nieposiadających uprawnień z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego

Sposób i tryb finansowania z budżetu państwa świadczeń zdrowotnych, w tym leków, udzielanych bezpłatnie przez zakłady opieki zdrowotnej bez względu na uprawnienia z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego, reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 lutego 2008 r. w sprawie sposobu i trybu finansowania z budżetu państwa świadczeń opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 34, poz. 198; dalej jako: rozporządzenie). Bez względu na uprawnienia z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego, prawo do bezpłatnego zaopatrzenia w leki finansowane z budżetu państwa i wydawane na zasadach określonych w art. 12, art. 12a i art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135 z późn. zm.; dalej jako: u.ś.o.z.), mają:
• skazani osadzeni w zakładzie karnym;
• osoby uzależnione od alkoholu w zakresie leczenia odwykowego;
• osoby uzależnione od środków odurzających i substancji psychotropowych w zakresie leczenia i rehabilitacji;
• osoby chore psychicznie lub upośledzone umysłowo leczone w publicznych zakładach psychiatrycznej opieki zdrowotnej;
• cudzoziemcy umieszczeni w strzeżonym ośrodku lub przebywający w areszcie w celu wydalenia;
• dzieci do ukończenia 18 roku życia;
• kobiety w zakresie świadczeń związanych z ciążą, porodem i połogiem.

Obecnie, podmiotami finansującymi leki wchodzące w zakres świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych cudzoziemcom i skazanym, są odpowiednio Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji i Minister Sprawiedliwości (na podstawie § 7 rozporządzenia). Podmioty te przekazują do Narodowego Funduszu Zdrowia środki finansowe na pokrycie kosztów refundacji leków wydanych tym osobom. Poprzednio leki te były finansowane z budżetu państwa z części, której dysponentem jest minister zdrowia. Leki wchodzące w zakres świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych skazanym osadzonym w zakładzie karnym oraz cudzoziemcom umieszczonym w strzeżonym ośrodku lub przebywającym w areszcie w celu wydalenia, są finansowane odpowiednio przez Ministra Sprawiedliwości albo ministra właściwego do spraw wewnętrznych, na podstawie miesięcznego zestawienia, które zawiera:
1. imię i nazwisko świadczeniobiorcy;
2. numer PESEL, a w przypadku gdy nie posiada on numeru PESEL – rodzaj, serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość;
3. datę urodzenia;
4. obywatelstwo;
5. podstawę prawną wydania leku świadczeniobiorcy;
6. kod EAN leku i kwotę podlegającą refundacji.

Zestawienie, o którym mowa powyżej sporządza oddział wojewódzki Funduszu na podstawie zbiorczych zestawień i informacji, o których mowa w art. 63 u.ś.o.z. i przekazuje Ministrowi Sprawiedliwości albo ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, nie później niż w terminie 14 dni od dnia ich otrzymania.

3. Leki na receptę

W pozostałych przypadkach zaopatrzenie w leki przysługuje ubezpieczonemu tylko na podstawie recepty wystawionej przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Receptę z refundacją może wystawić tylko taki lekarz, który ma zawartą odpowiednią umowę z Funduszem (na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej lub na samo wystawianie recept), albo lekarz, który wykonuje zawód u świadczeniodawcy, który ma zawarty kontrakt z Funduszem (zgodnie z definicją z art. 34 ust. 1 i 2 w związku z art. 5 pkt 14 u.ś.o.z. Sposób i tryb wystawiania recept oraz wzór recepty określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2007 r. w sprawie recept lekarskich (Dz. U. Nr 97, poz. 646 z późn. zm.). Ustawa rozróżnia trzy rodzaje leków: leki podstawowe, leki recepturowe oraz leki uzupełniające; ich definicje zawiera art. 5 pkt 10-12 u.ś.o.z.

4. Odpłatność za leki

Pacjent ubezpieczony otrzymuje leki za opłatą ryczałtową – w przypadku leków podstawowych i recepturowych, a w przypadku leków uzupełniających po wniesieniu opłaty w wysokości 30% lub 50% ceny leku. Ryczałt lub procentowa obniżka ceny leku przysługuje tylko za jedno opakowanie danego produktu. Maksymalna wysokość opłaty ryczałtowej wynosi 4,25 zł w przypadku leku podstawowego oraz 12,74 zł w przypadku leku recepturowego (art. 36 ust. 3 u.ś.o.z.). Wykaz leków, które mogą być traktowane jako surowce farmaceutyczne, wysokość opłaty ryczałtowej za leki podstawowe i recepturowe, ilość leku recepturowego, którego dotyczy opłata ryczałtowa oraz sposób obliczania kosztu sporządzania leku recepturowego określono w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie wykazu leków, które mogą być traktowane jako surowce farmaceutyczne, wysokości opłaty ryczałtowej za leki podstawowe i recepturowe, ilości leku recepturowego, którego dotyczy opłata ryczałtowa, oraz sposobu obliczania kosztu sporządzania leku recepturowego (Dz. U. Nr 274, poz. 2726). Zgodnie z rozporządzeniem, aktualna opłata ryczałtowa za lek recepturowy wynosi 5 zł, a za lek podstawowy 3,20 zł. Wykazy leków zakwalifikowanych do określonych kategorii, które powinny być aktualizowane, co najmniej dwa razy w roku, zawierają załączniki nr 1, 2 i 3 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 listopada 2007 r. w sprawie wykazu leków podstawowych i uzupełniających oraz wysokości odpłatności za leki uzupełniające (Dz. U. Nr 222, poz. 1651).

Na objęte wykazem środki farmaceutyczne ustala się ceny urzędowe hurtowe i detaliczne (w wysokości określonej w załączniku do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie wykazu cen urzędowych hurtowych i detalicznych produktów leczniczych i wyrobów medycznych (Dz. U. Nr 222, poz. 1654 z późn. zm.). Jednocześnie ustawodawca podtrzymuje limity urzędowe na ceny zagranicznych leków, posiadających tę samą nazwę międzynarodową oraz o różnych nazwach międzynarodowych, lecz o podobnym działaniu terapeutycznym w stosunku do leków podstawowych i uzupełniających, zawartych w urzędowych wykazach, oraz limity dla leków przysługujących osobom chorującym na choroby zakaźne lub psychiczne oraz upośledzonym umysłowo, a także chorującym na niektóre choroby przewlekłe, wrodzone lub nabyte. Dokładny wykaz tych chorób oraz listę związanych z nimi leków zawiera rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 listopada 2007 r. w sprawie wykazu chorób oraz wykazu leków i wyrobów medycznych, które ze względu na te choroby są przepisywane bezpłatnie, za opłatą ryczałtową lub za częściową odpłatnością (Dz. U. Nr 222, poz. 1652 z późn. zm.). Leki te wydawane są przez apteki za dopłatą przez nabywcę różnicy pomiędzy ceną leku a limitem. Szczegółową wysokość limitu na poszczególne leki określono w załączniku do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 listopada 2007 r. w sprawie limitów cen leków i wyrobów medycznych wydawanych świadczeniobiorcom bezpłatnie, za opłatą ryczałtową lub częściową odpłatnością (Dz. U. Nr 222, poz. 1653 z późn. zm.).

Dwa razy w miesiącu każda apteka składa w siedzibie właściwego miejscowo oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia zbiorcze zestawienie zrealizowanych recept na leki i wyroby medyczne podlegające refundacji. Wzór zestawienia stanowi załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 września 2004 r. w sprawie sposobu oraz terminów przedstawiania przez apteki podmiotom zobowiązanym do finansowania świadczeń ze środków publicznych zbiorczych zestawień zrealizowanych recept podlegających refundacji, a także wzoru zbiorczego zestawienia recept podlegających refundacji (Dz. U. Nr 213, poz. 2165).

Zakłady lecznictwa zamkniętego w celu realizacji świadczeń opieki zdrowotnej wykonywanych w ramach umów z Narodowym Funduszem zdrowia nabywają produkty lecznicze i wyroby medyczne po cenach urzędowych hurtowych określonych rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 6 grudnia 2006 r. w sprawie wykazu cen urzędowych hurtowych na produkty lecznicze i wyroby medyczne nabywane przez zakłady lecznictwa zamkniętego (Dz. U. Nr 231, poz. 1686). Wykaz produktów leczniczych i wyrobów medycznych zawiera załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia z 30 listopada 2006 r. w sprawie wykazu produktów leczniczych i wyrobów medycznych nabywanych przez zakłady lecznictwa zamkniętego po cenach urzędowych hurtowych (Dz. U. Nr 231, poz. 1685).
(…)