Jak długo pogotowie ratunkowe (dysponent ZRM) przechowuje nagranie treści zgłoszenia alarmowego do dyspozytora medycznego?
Jaki przepis to określa?
Skoro nagranie zgłoszenia alarmowego nie jest dokumentacją medyczną, to czy można (i na jakiej podstawie) stosować tu art. 29 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta?
Czy można tu stosować (i na jakiej podstawie) art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie powiadamiania ratunkowego, skoro przepis ten określa okres przechowywania nagrań w Centrum Powiadamiania Ratunkowego, a pogotowie ratunkowe (SP ZOZ) nie jest CPR-em? Także w ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym nie ma uregulowań dotyczących okresu przechowywania nagrań zgłoszeń alarmowych do dyspozytora medycznego, choć np. w art. 24b ust. 2 określa ona podmioty, którym dysponent ZRM udostępnia takie nagrania.
Odpowiedź:
Biorąc pod uwagę, iż zaliczenie nagrań rozmów przechodzących do dokumentacji medycznej budzi uzasadnione wątpliwości, należy opowiedzieć się za archiwizowaniem nagrań przez okres 3 lat, na podstawie art. 8 ustawy z dnia 22 listopada 2013 r. o systemie powiadamiania ratunkowego (Dz. U. poz. 1635) - dalej u.s.p.r., w związku z art. 24b ust. 2 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 757 z późn. zm.) - dalej u.p.r.m., z tym jednak zastrzeżeniem, iż sam fakt archiwizowania nagrań wraz z terminem ich przechowywania winien być wskazany w regulaminie wewnętrznym pogotowia, zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 618 z późn. zm.) - dalej u.dz.l.
Uzasadnienie:
Zgodnie z art. 27 ust. 1 u.p.r.m. do zadań dyspozytorów medycznych, zatrudnionych zgodnie z art. 26 u.p.r.m. przez dysponentów jednostek systemu, należy w szczególności m.in. zbieranie i archiwizowanie bieżących informacji o zdarzeniach i prowadzonych medycznych czynnościach ratunkowych. W przeciwieństwie do art. 8 u.s.p.r., ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym nie przesądza jednak by archiwizowanie informacji następować miało w formie rejestracji nagrań połączeń przychodzących, archiwizowanie „informacji o zdarzeniu” może bowiem być rozumiane w świetle tak brzmiącego zapisu również jako odnotowanie faktu określonego zdarzenia.
Kwestia pozyskiwania i archiwizowania treści rozmów telefonicznych nie była zresztą do niedawna w ogóle uregulowania w treści ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Z dniem 1 stycznia 2015 r. do ustawy wprowadzono jednak zapis art. 24b u.p.r.m., zawierający regulacje związane z Systemem Wspomagania Dowodzenia Państwowego Ratownictwa Medycznego (SWD PRM), który w art. 24b ust. 2 u.p.r.m. stanowi, iż dysponent zespołów ratownictwa medycznego przetwarza dane zarejestrowane w SWD PRM, w tym nagrania rozmów telefonicznych, dane osobowe osoby zgłaszającej, dane innych osób wskazanych w trakcie przyjmowania zgłoszenia, pozycje geograficzne, dane teleadresowe lub opis zdarzenia, i udostępnia je na wniosek sądu, prokuratury, Policji lub Narodowego Funduszu Zdrowia. Analogiczny zapis figuruje w art. 10 u.s.p.r., w odniesieniu do wojewody i jednostek wykonujących zadania centrum na podstawie porozumienia zwartego z wojewodą.
Przetwarzanie danych to z kolei w myśl art. 7 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1182 z późn. zm.) jakiekolwiek operacje wykonywane na danych osobowych, takie jak zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostępnianie i usuwanie, a zwłaszcza te, które wykonuje się w systemach informatycznych.
W świetle powyższych zapisów należy dojść do wniosku, iż przechowywanie nagrań z rozmów telefonicznych obejmujących całość zgłoszenia alarmowego, ze wskazaniem terminu ich przechowywania, jest obowiązkiem centrum powiadamiania ratunkowego, dysponenci systemu zostali natomiast upoważnieni do przetwarzania tych danych, jednak bez jednoczesnego obowiązku ich archiwizowania w formie w jakiej zostały im udostępnione. Warto zauważyć, że rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ratownictwa medycznego (Dz. U. poz. 1176) do wymagań warunkujących realizację świadczeń zalicza jedynie posiadanie łącza radiowego umożliwiającego przyjmowanie powiadomień o zdarzeniach zgodnie z wojewódzkim planem działania systemu, o którym mowa w art. 21 u.p.r.m.
MZ: rozporządzenie w sprawie zasad przyjmowania zgłoszeń przez dyspozytorów medycznych>>
Dopiero wśród elementów dodatkowo ocenianych pojawia się m.in. rejestracja i zarządzanie zgłoszeniami, co wskazuje na dobrowolność zastosowania tego elementu. W szczególności nie znajdujemy tu wymagań analogicznych do tych, jakie figurują w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. poz. 1248 z późn. zm.) w odniesieniu do świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, wśród których znalazło się wyposażenie w rejestrator rozmów telefonicznych lub system rejestrujący rozmowy telefoniczne, z zapewnieniem archiwizacji nagrań. Za brakiem obowiązku archiwizowania nagrań przez pogotowie ratunkowe opowiedział się także Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 28 listopada 2008 r. sygn. akt IIISAB/Bk 45/08.
Biorąc zatem pod uwagę treść wskazanych wyżej przepisów, pogotowie ratunkowe, jako dysponent jednostki systemu ratownictwa medycznego, nie ma obowiązku przechowywania nagrań rozmów telefonicznych, jest jednak uprawnione do ich pozyskania i przetwarzania (w tym archiwizacji) na podstawie art. 24b ust. 2 u.p.r.m. 
Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Komentarz>>
Odnośnie zatem do okresu przechowywania zapisów nagrań przez pogotowie ratunkowe, o ile zapisy takie są w jego posiadaniu, możliwe jest przyjęcie trzech koncepcji:
1) przechowywanie nagrań przez okres 3 lat wskazany w art. 8 u.s.p.r. - podstawą prawną byłby w tym przypadku art. 24a u.p.r.m. upoważniający dysponenta jednostki do przetwarzania danych obejmujących nagranie rozmowy; okres upoważniający do przetwarzania danych można zaś uznać za tożsamy z okresem archiwizowania nagrania przez centrum, które jest dla dysponenta jednostki źródłem pozyskania danych;
2) przechowywanie danych zgodnie z art. 29 ustawy z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 159 z późn. zm.), odnoszącym się do terminów przechowywania dokumentacji medycznej; w obecnym piśmiennictwie przeważa wprawdzie pogląd, iż nagranie rozmowy przychodzącej nie jest dokumentacją medyczną, pogląd ten należy uznać jednak za dyskusyjny. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (tekst jedn.: Dz. U. 2014 r. poz. 177 z późn. zm.) stanowi bowiem, iż w dokumentacji medycznej zamieszcza się m.in. istotne dane z wywiadu lekarskiego, jak stwierdził zaś Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 9 lutego 2010 r. sygn. akt VI ACa 786/09 pod pojęciem wywiadu rozumieć należy nie tylko dane przekazane przez samego pacjenta, lecz również przez członków rodziny lub inne osoby zgłaszające istotne informacje o pacjencie i wszystkie one, wraz ze wskazaniem źródła z jakiego pochodzą, winny zostać odnotowane w dokumentacji medycznej. Nie powinno jednak ujść uwadze, iż rozporządzenie posługuje się sformułowaniem wywiadu lekarskiego, względnie pielęgniarskiego, co nie musi być tożsame z wywiadem przeprowadzonym przez dyspozytora medycznego;
3) okres przechowywania nagrań określać powinny przepisy wewnętrzne obowiązujące u dysponenta jednostki systemu, przede wszystkim regulamin organizacyjny, gdyż wobec braku obowiązku archiwizowania nagrań pogotowie przechowuje je wyłącznie na podstawie decyzji wewnętrznej, która winna wskazywać również czas przechowywania nagrania - podstawę prawną stanowiłby w tym przypadku art. 24 ust. 1 pkt 7 u.dz.l., mówiący o zakresie regulaminów organizacyjnych podmiotów wykonujących działalność leczniczą.
Biorąc pod uwagę, iż zaliczenie nagrań rozmów przechodzących do dokumentacji medycznej budzi uzasadnione wątpliwości, należy opowiedzieć się za rozwiązaniem wskazanym w pkt 1, czyli archiwizowaniem nagrań przez okres 3 lat, na podstawie art. 8 u.s.p.r. w związku z art. 24b ust. 2 u.p.r.m., z tym jednak zastrzeżeniem, iż sam fakt archiwizowania nagrań wraz z terminem ich przechowywania winien być wskazany w regulaminie wewnętrznym pogotowia, zgodnie z art. 24 u.dz.l.
Więcej w publikacji Serwis Prawo i Zdrowie>>