Kto w przypadku negatywnej weryfikacji nieletniego przez eWUŚ ma prawo podpisać oświadczenie?

Kto w świetle nowego obowiązku (sprawdzania stanu ubezpieczenia - eWUŚ) ma prawo podpisać oświadczenie, gdy dotyczy nieletniego?Czy sąsiadka, ciocia, wujek itp. jako opiekun faktyczny ponosi jakąkolwiek odpowiedzialność za fałszywie złożone oświadczenie?

Odpowiedź

Zgodnie z przepisem art. 50 ust. 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) - dalej u.ś.o.z., w przypadku świadczeniobiorcy małoletniego oświadczenie o przysługującym mu prawie do świadczeń opieki zdrowotnej składa przedstawiciel ustawowy, opiekun prawny lub opiekun faktyczny w rozumieniu ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 159 z późn. zm.), czyli osoba sprawująca, bez obowiązku ustawowego, stałą opiekę nad pacjentem, który ze względu na wiek, stan zdrowia albo stan psychiczny opieki takiej wymaga.

Jednocześnie wskazać należy, iż zgodnie z przepisem art. 50 ust. 16 u.ś.o.z., w przypadku gdy świadczenie opieki zdrowotnej zostało udzielone pomimo braku prawa do świadczeń opieki zdrowotnej w wyniku posługiwania się kartą ubezpieczenia zdrowotnego albo innym dokumentem potwierdzającym prawo do świadczeń opieki zdrowotnej przez osobę, która utraciła to prawo w okresie ważności karty albo innego dokumentu albo też w wyniku złożenia oświadczenia o przysługującym prawie do świadczeń opieki zdrowotnej, osoba, której udzielono świadczenia opieki zdrowotnej, jest obowiązana do uiszczenia kosztów tego świadczenia. Odnosząc powyższe ustalenie do przyjmowanej przez ustawodawcę konstrukcji składania oświadczeń przez przedstawiciela ustawowego, opiekuna prawnego lub opiekuna faktycznego, zasadnym wydaje się uznanie, iż obowiązanym do uiszczenia kosztów udzielonego świadczeń opieki zdrowotnej będzie właśnie przedstawiciel ustawowy, opiekun prawny bądź też opiekun faktyczny. W opinii komentującego zagadnienie powyższe traci jednak swój wymiar praktyczny wobec literalnego brzmienia art. 50 ust. 16 u.ś.o.z., zgodnie to z którym obowiązek uiszczania kosztów świadczenia aktualizuje się w sytuacji łącznego spełnienia dwóch warunków: złożenia fałszywego oświadczenia oraz udzielenia świadczenia opieki zdrowotnej pomimo braku prawa pacjenta do świadczeń opieki zdrowotnej. Tymczasem wskazać należy, iż po myśli art. 2 u.ś.o.z., do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych mają prawo w każdym przypadku osoby, które nie ukończyły 18. roku życia, jeśli tylko posiadają obywatelstwo polskie. Osoby małoletnie, posiadające obywatelstwo polskie, nigdy zatem nie będą objęte dyspozycją i sankcją przepisu art. 50 ust. 16 u.ś.o.z.

Uzasadnienie

Zgodnie z przepisem art. 50 ust. 1 u.ś.o.z. świadczeniobiorca ubiegający się o udzielenie świadczenia opieki zdrowotnej jest obowiązany przedstawić kartę ubezpieczenia zdrowotnego (w przypadku ubezpieczonego) lub też decyzję wójta (burmistrza, prezydenta) gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania świadczeniobiorcy, potwierdzającą prawo do świadczeń opieki zdrowotnej (w przypadku świadczeniobiorcy innego niż ubezpieczony). Co istotne jednak, przedstawienie przez świadczeniobiorcę dokumentów, o których mowa w wyżej, nie jest wymagane, jeżeli świadczeniobiorca potwierdzi swoją tożsamość poprzez okazanie dowodu osobistego, paszportu, prawa jazdy albo legitymacji szkolnej, a świadczeniodawca lub niebędąca świadczeniodawcą osoba uprawniona do wystawiania recept refundowanych uzyska potwierdzenie prawa do świadczeń opieki zdrowotnej osoby ubiegającej się o udzielenie świadczenia opieki zdrowotnej na podstawie dokumentu elektronicznego.
Opisany wyżej mechanizm potwierdzania prawa do świadczeń opieki zdrowotnej z wykorzystaniem systemu elektronicznej weryfikacji uprawnień świadczeniobiorcy (eWUŚ) wprowadzony został z dniem 1 stycznia 2013 r. przepisami ustawy z dnia 27 lipca 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. poz. 1016). Przypomnieć jednak należy, iż jak stanowi art. 50 ust. 6 u.ś.o.z. w przypadku niepotwierdzenia prawa do świadczeń opieki zdrowotnej poprzez przedłożenie karty ubezpieczenia zdrowotnego lub decyzji wójta (burmistrza, prezydenta) albo przy wykorzystaniu systemu eWUŚ, świadczeniobiorca może przedstawić inny dokument potwierdzający prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, a jeżeli takiego dokumentu nie posiada, złożyć pisemne oświadczenie o przysługującym mu prawie do świadczeń opieki zdrowotnej. W przypadku świadczeniobiorców małoletnich oraz innych osób nieposiadających pełnej zdolności do czynności prawnych, oświadczenie o przysługującym mu prawie do świadczeń opieki zdrowotnej składa przedstawiciel ustawowy, opiekun prawny lub opiekun faktyczny w rozumieniu ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, czyli osoba sprawująca, bez obowiązku ustawowego, stałą opiekę nad pacjentem, który ze względu na wiek, stan zdrowia albo stan psychiczny opieki takiej wymaga. Składając w imieniu małoletniego oświadczenie o przysługującym mu prawie do świadczeń opieki zdrowotnej przedstawiciel ustawowy, opiekun prawny lub opiekun faktyczny obowiązani są do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: "Posiadam prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych." Oświadczenie takie zawiera ponadto imię i nazwisko świadczeniobiorcy, adres zamieszkania, wskazanie podstawy prawa do świadczeń opieki zdrowotnej, numer PESEL oraz wskazanie dokumentu, na podstawie którego świadczeniodawca potwierdził tożsamość świadczeniobiorcy, a w przypadku osób nieposiadających numeru PESEL - serię i numer dowodu osobistego, paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość.
Jednocześnie wskazać należy, iż zgodnie z przepisem art. 50 ust. 16 u.ś.o.z., w przypadku gdy świadczenie opieki zdrowotnej zostało udzielone pomimo braku prawa do świadczeń opieki zdrowotnej w wyniku posługiwania się kartą ubezpieczenia zdrowotnego albo innym dokumentem potwierdzającym prawo do świadczeń opieki zdrowotnej przez osobę, która utraciła to prawo w okresie ważności karty albo innego dokumentu albo też w wyniku złożenia oświadczenia o przysługującym prawie do świadczeń opieki zdrowotnej, osoba, której udzielono świadczenia opieki zdrowotnej, jest obowiązana do uiszczenia kosztów tego świadczenia. Odnosząc powyższe ustalenie do przyjmowanej przez ustawodawcę konstrukcji składania oświadczeń przez przedstawiciela ustawowego, opiekuna prawnego lub opiekuna faktycznego, zasadnym wydaje się uznanie, iż obowiązanym do uiszczenia kosztów udzielonego świadczeń opieki zdrowotnej będzie właśnie przedstawiciel ustawowy, opiekun prawny bądź też opiekun faktyczny. W opinii komentującego zagadnienie powyższe traci jednak swój wymiar praktyczny wobec literalnego brzmienia art. 50 ust. 16 u.ś.o.z., zgodnie to z którym obowiązek uiszczania kosztów świadczenia aktualizuje się w sytuacji łącznego spełnienia dwóch warunków: złożenia fałszywego oświadczenia oraz udzielenia świadczenia opieki zdrowotnej pomimo braku prawa pacjenta do świadczeń opieki zdrowotnej. Tymczasem wskazać należy, iż po myśli art. 2 u.ś.o.z., do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych mają prawo w każdym przypadku osoby, które nie ukończyły 18. roku życia, jeśli tylko posiadają obywatelstwo polskie. Osoby małoletnie, posiadające obywatelstwo polskie, nigdy zatem nie będą objęte dyspozycją i sankcją przepisu art. 50 ust. 16 u.ś.o.z.