Artur Paszkowski: Zgodnie z art. 29 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.) - dalej u.ś.o.z., świadczeniobiorca ma prawo wyboru świadczeniodawcy udzielającego ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych spośród tych świadczeniodawców, którzy zawarli umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Konstrukcja cytowanego przepisu zakłada możliwość dokonywania przez pacjenta swobodnego i nieskrępowanego wyboru świadczeniodawcy udzielającego ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych, zaś jedynym kryterium ograniczającym wybór jest posiadanie przez świadczeniodawcę statusu strony umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawartej z Narodowym Funduszem Zdrowia. Tym samym świadczeniodawca w żaden sposób nie może ograniczać ustawowego uprawnienia świadczeniobiorcy tylko z tego powodu, że ten nie zgłaszał się wcześniej na ustalone terminy leczenia. Przepisy bowiem ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nie przewidują w opisywanym wypadku żadnej sankcji za niedochowanie ustalanych terminów udzielenia świadczenia, poza rzecz jasna skreśleniem pacjenta z listy oczekujących na udzielenie świadczenia. Tym bardziej sankcji takich nie może więc nakładać na świadczeniobiorcę sam świadczeniodawca.


Uzasadnienie:
Zgodnie z przepisem art. 20 ust. 8 u.ś.o.z., w przypadku wystąpienia okoliczności, których nie można było przewidzieć w chwili ustalania terminu udzielenia świadczenia opieki zdrowotnej, a które uniemożliwiają zachowanie terminu wynikającego z listy oczekujących, świadczeniodawca informuje świadczeniobiorcę w każdy dostępny sposób o zmianie terminu wynikającego ze zmiany kolejności udzielenia świadczenia i jej przyczynie. Jak stanowi zaś art. 20 ust. 9 u.ś.o.z., w przypadku gdy świadczeniobiorca nie może stawić się u świadczeniodawcy w pierwotnie zakreślonym terminie lub gdy zrezygnował ze świadczenia opieki zdrowotnej, jest on obowiązany niezwłocznie powiadomić o tym świadczeniodawcę. Jednocześnie podkreślić należy, iż mimo że opisana wyżej reguła wynikająca z normy art. 20 ust. 8 u.ś.o.z. dotyczy nade wszystko sytuacji, kiedy to zmiana terminu udzielenia świadczenia wynika z okoliczności leżących po stronie świadczeniodawcy, to literalnie rzecz ujmując brak jest jakichkolwiek podstaw, by odmawiać jej stosowania w przypadkach, gdy świadczenie nie może zostać udzielone z przyczyn leżących po stronie pacjenta. W jednym i drugim bowiem przypadku tożsame są przesłanki stosowania konstrukcji normy art. 20 ust. 8 u.ś.o.z. - niemożność zachowania terminu wynikającego z listy oczekujących powodowana okolicznościami, których nie można było przewidzieć w chwili ustalania terminu udzielenia świadczenia opieki zdrowotnej. Wniosek o konieczności stosowania per analogiam przepisu art. 20 ust. 8 u.ś.o.z. w sytuacjach niemożności zachowania terminu udzielenia świadczenia z przyczyn leżących także i po stronie świadczeniobiorcy, wywodzić również należy z wykładni celowościowej, która w omawianym przypadku zapewniać winna pacjentowi możliwość skorzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej w najbliższym możliwym terminie, a to z uwagi na fakt, iż nieudzielenie świadczenia w terminie pierwotnym wynikało z okoliczności niezawinionych przez pacjenta. Konkludując, świadczeniobiorca, który nie może skorzystać z zakreślonego pierwotnie terminu udzielenia świadczenia winien o tym fakcie niezwłocznie powiadomić świadczeniodawcę, który to dokonuje przesunięć w zakresie prowadzonej listy oczekujących na udzielenie świadczenia.
W tym miejscu podkreślić należy, iż zgodnie z normą art. 15 ust. 1 u.ś.o.z., świadczeniobiorcy mają, na zasadach określonych w ustawie, prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, których celem jest zachowanie zdrowia, zapobieganie chorobom i urazom, wczesne wykrywanie chorób, leczenie, pielęgnacja oraz zapobieganie niepełnosprawności i jej ograniczanie. Jak stanowi art. 15 ust. 2 u.ś.o.z. świadczeniobiorcy przysługują świadczenia gwarantowane z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, leczenia szpitalnego, opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień, rehabilitacji leczniczej, świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej, leczenia stomatologicznego, lecznictwa uzdrowiskowego, zaopatrzenia w wyroby medyczne, na zlecenie osoby uprawnionej, oraz ich naprawy, ratownictwa medycznego, opieki paliatywnej i hospicyjnej, świadczeń wysokospecjalistycznych, programów zdrowotnych, leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych dostępnych w aptece na receptę, programów lekowych określonych w przepisach ustawy o refundacji, leków stosowanych w chemioterapii, leków nieposiadających pozwolenia na dopuszczenie do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, sprowadzanych z zagranicy na warunkach i w trybie określonym w art. 4 ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r., Nr 45, poz. 271 z późn. zm.), pod warunkiem że w stosunku do tych leków wydano decyzję o objęciu refundacją na podstawie ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 345 z późn. zm.) oraz z zakresu środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, sprowadzonych z zagranicy na warunkach i w trybie określonym w art. 29a ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 594 z późn. zm.), pod warunkiem, że w stosunku do tych środków wydano decyzję o objęciu refundacją na podstawie ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. Co istotne, zgodnie z przepisem art. 20 ust. 1 u.ś.o.z., świadczenia opieki zdrowotnej w szpitalach i świadczenia specjalistyczne w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej są udzielane według kolejności zgłoszenia w dniach i godzinach ich udzielania przez świadczeniodawcę, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Pamiętać również należy, iż świadczeniobiorca, po myśli art. 29 u.ś.o.z., ma prawo wyboru świadczeniodawcy udzielającego ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych spośród tych świadczeniodawców, którzy zawarli umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Skoro zatem konstrukcja art. 20 u.ś.o.z. oraz art. 29 u.ś.o.z. przywoływanej ustawy zakłada możliwość dokonywania przez pacjenta swobodnego wyboru świadczeniodawcy udzielającego ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych, zaś jedynym kryterium ograniczającym wybór jest posiadanie przez świadczeniodawcę statusu strony umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawartej z Narodowym Funduszem Zdrowia, to świadczeniodawca w żaden sposób nie może ograniczać ustawowego uprawnienia świadczeniobiorcy tylko z tego powodu, że ten nie zgłaszał się wcześniej na ustalone terminy leczenia. Przepisy bowiem ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nie przewidują w opisywanym wypadku żadnej sankcji za niedochowanie ustalanych terminów udzielenia świadczenia. Tym bardziej sankcji takich nie może nakładać na świadczeniobiorcę sam świadczeniodawca.

Artur Paszkowski, autor współpracuje z Serwisem Prawo i Zdrowie
Odpowiedzi udzielono  10.02.2016 r.