Lekarz medycyny pracy otrzymał z zakładu pracy skierowanie na przeprowadzenie badań okresowych na następujące stanowiska pracy:
1) maszynista (czynniki szkodliwe: hałas, wózki widłowe, praca wymagająca pełnej sprawności psychoruchowej, praca na wysokości do 3 metrów, praca na trzy zmiany);
2) pomocnik maszynisty (czynniki szkodliwe: hałas, praca na trzy zmiany, praca wymagająca pełnej sprawności psychoruchowej);
3) pomocnik maszynisty, kierowca wózka widłowego (czynniki szkodliwe: hałas, wózki widłowe, praca 3-zmianowa, praca wymagająca pełnej sprawności psychoruchowej).
Jakie badania i konsultacje lekarzy specjalistów powinien zlecić lekarz medycyny pracy przed wydaniem orzeczenia?
Nadmieniam, że zakład pracy kwestionuje wykonanie badań psychologicznych na tych stanowiskach pracy, a pracownicy dotychczas nie mieli wykonywanych badań psychologicznych.
Zarówno maszynista, jaki i pomocnik maszynisty oraz pomocnik maszynisty wykonujący dodatkowo zajęcia polegające na prowadzeniu wózków widłowych powinni być kierowani przez upoważnionego lekarza na badania okulistyczne, laryngologiczne oraz psychologiczne. Dotyczy to nie tylko badań wstępnych, ale również badań okresowych. Przez lekarza uprawnionego do przeprowadzenia badań rozumie się lekarza uprawnionego na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332 z późn. zm.).
Badania te są przeprowadzane nie tylko przy okazji badań wstępnych, ale również okresowych. Zasady przeprowadzania badań lekarskich maszynistów określa rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 marca 2011 r. w sprawie badań niezbędnych do otrzymania świadectwa maszynisty oraz zachowania jego ważności (Dz. U. Nr 66, poz. 349) – dalej r.b.ś.m., zaś badania dla pomocnika maszynisty załącznik 9 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie pracowników zatrudnionych na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego, prowadzeniem określonych rodzajów pojazdów kolejowych oraz pojazdów kolejowych metra (Dz. U. Nr 59, poz. 301 z późn. zm.) – dalej r.p.z.
Oba akty wydano na podstawie ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94 z późn. zm.) - dalej u.t.k. W świetle tych przepisów badania lekarskie maszynisty może przeprowadzać podmiot uprawniony do wykonywania badań w służbie medycyny pracy, zajmujący się zadaniami medycyny kolejowej – zgodnie z art. 22a ust. 6 u.t.k.

Z § 6 ust. 1 r.b.ś.m. wynika, że przeprowadza się:
1) ogólne badanie lekarskie ze szczególnym uwzględnieniem oceny: stanu układu krążenia i układu oddechowego, stanu psychicznego i sprawności narządu ruchu;
2) badanie narządu wzroku wykonywane przez lekarza posiadającego specjalizację w dziedzinie okulistyki;
3) badanie narządu słuchu i równowagi oraz aparatu głosowego, z uwzględnieniem audiogramu wykonywane przez lekarza posiadającego specjalizację w dziedzinie otorynolaryngologii;
4) badanie układu nerwowego wykonywane przez lekarza posiadającego specjalizację w dziedzinie neurologii;
5) badanie psychologicznej przydatności zawodowej, uwzględniające czynniki ryzyka zawodowego i szczególne wymogi sprawności psychicznych w transporcie kolejowym oraz metodykę badań psychologicznych, wykonywane przez psychologa;
6) badanie krwi, w tym: morfologia z rozmazem, glikemia na czczo, aminotransferazy i gamma-glutamylo-transpeptydaza oraz badanie ogólne moczu;
7) badanie elektrokardiograficzne w spoczynku;
8) badanie radiologiczne klatki piersiowej;
9) badanie w kierunku substancji psychotropowych i nadużywania alkoholu, jeżeli istnieją wskazania;
10) inne badania diagnostyczne i specjalistyczne, jeżeli są potrzebne do oceny zdolności fizycznej i psychicznej badanego.
Z § 5 r.b.ś.m. wynika, że badania potwierdzające spełnianie wymagań zdrowotnych, fizycznych i psychicznych (psychologicznych) przeprowadza się co 2 lata do ukończenia przez maszynistę 55 roku życia, a następnie co rok, z zastrzeżeniem § 6 ust. 4 (badanie układu nerwowego wykonywane przez lekarza posiadającego specjalizację w dziedzinie neurologii).
Z § 1 załącznika nr 9 do r.p.z. wynika, że ocenę zdolności fizycznych i psychicznych do pracy ustala się po przeprowadzeniu badań profilaktycznych lekarskich i psychologicznych, obejmujących:
1) badanie ogólne stanu zdrowia, przeprowadzone przez uprawnionego lekarza;
2) badania specjalistyczne i pomocnicze, zlecone przez uprawnionego lekarza, w tym obowiązkowe badanie okulistyczne i laryngologiczne oraz badania pomocnicze, o których mowa w § 5 ust. 4;
3) badanie psychologiczne, które wykonuje się przed innymi badaniami, o których mowa w § 1 pkt 1 i 2 załącznika nr 9.
W ramach badań pomocniczych należy wykonać morfologię krwi, OB, badanie poziomu glikemii na czczo, badanie poziomu aminotransferaz, badanie ogólne moczu, rtg klatki piersiowej i ekg.
Z paragrafu 5 ust. 3 załącznika nr 9 do r.p.z. wynika, że badania psychologiczne pomocnika maszynisty wykonuje się:
1) przy każdym badaniu wstępnym;
2) co 4 lata - w ramach badań okresowych;
3) co 2 lata - w ramach badań okresowych u pracowników powyżej 50 roku życia zatrudnionych na tym stanowisku.

Alicja Brzezińska