Wystąpienie RPO miało związek z tym, że zespół roboczy ds. prewencji samobójstw i depresji przy Radzie ds. Zdrowia Publicznego Ministerstwa Zdrowia podjął uchwałę w sprawie konieczności rozpoczęcia prac nad Krajową Bazą Danych na rzecz Monitorowania i Profilaktyki Zachowań Samobójczych. Autorzy pomysłu, w tym prof. Agnieszka Gmitrowicz, psychiatra z Centralnego Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Łodzi przekonują, że baza mogłaby pomóc zapobiec kolejnej próbie samobójczej. Dla psychiatrów optujących za powstaniem rejestru, ważne jest też to, że pozwoliłby on na zebranie informacji o czynnikach warunkujących samobójstwa. Wyłoniono by też grupy pacjentów szczególnie narażonych na tego typu zachowania. Część psychiatrów chciałaby w ten sposób efektywniej zapobiegać samobójstwom i docierać do osób podatnych na próby samobójcze.
Czytaj: Rządowy rejestr ma zapobiegać samobójstwom, ale budzi kontrowersje>>
RPO ma wątpliwości co przesądza o konieczności stworzenia bazy danych o osobach, które próbowały popełnić samobójstwo. Spytał o to rzecznik Ministra Zdrowia. Wskazał, że ujawnienie takich informacji grozi stygmatyzacją, a baza danych może zniechęcać do poszukiwania pomocy przez tych, którzy rozważają próbę samobójczą.
Czytaj w LEX: Wysiecka Iwona, Zabójstwo, samobójstwo, wypadek - próba syntezy odrębności o najsilniejszych wartościach dowodowych >
Naruszenie prywatności?
RPO w swoim wystąpieniu zwraca też uwagę na artykuł 47 Konstytucji, który jak wskazuje zawiera ogólne gwarancje ochrony prywatności i na art. 51 Konstytucji odnoszący się bezpośrednio do aspektów ochrony prywatności związanych z przetwarzaniem informacji o jednostce.
Sprawdź również książkę: Samobójstwo w prawie polskim >>
- Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdził, że prawo jednostki do decyzji, w jaki sposób i w jakim momencie jej życie powinno się zakończyć - pod warunkiem że jest ona w stanie swobodnie wyrazić swoją wolę w tym zakresie i odpowiednio działać - jest jednym z aspektów prawa do poszanowania życia prywatnego w rozumieniu art. 8 Konwencji - wskazuje.
Działanie prewencyjne
Wiceminister Kraska wskazuje, że w celu zapobiegania zachowaniom samobójczym w Polsce, w ramach Zespołu wyodrębniono grupę roboczą do spraw rejestracji zachowań samobójczych w Polsce, której uwaga skupiona została na wypracowaniu rozwiązań zmierzających do ujednolicenia danych dotyczących samobójstw.
- W trakcie prowadzonych prac wielokrotnie wskazywano na konieczność podjęcia próby utworzenia bazy/systemu zbierania danych o zachowaniach samobójczych, stanowiącej jeden z elementów strategii ukierunkowanej na prewencję samobójstw w Polsce. Należy zauważyć, iż dane dotyczące zachowań samobójczych gromadzone są w rejestrach prowadzonych przez Komendę Główną Policji oraz Główny Urząd Statystyczny (tylko zgony), nadal brak jest jednak możliwości zbierania danych o liczbie interwencji policyjnych, które zapobiegły podjęciu próby samobójczej - podkreśla.
Sprawdź również książkę: Samobójstwo w prawie polskim >>
Dodaje, że szpitale psychiatryczne sprawozdają w ramach badań statystycznych statystyki publicznej w formularzu Mz/Szp-11B tylko liczbę prób samobójczych, bez dodatkowych danych nt. okoliczności, natomiast szpitale ogólne w formularzu Mz/Szp-11.
- Tym samym, pozyskiwane z tych źródeł niekompletne dane uniemożliwiają ocenę czynników ryzyka samobójczego i ich zmienności. Bez danych przetwarzanych przez specjalistów na etapie konsultacji, interwencji, leczenia czy rehabilitacji - nie ma możliwości rzetelnej oceny zagrożenia, a tym samym - podjęcia najbardziej trafnych i skutecznych oddziaływań profilaktycznych - dodaje.
Nie ma formalnych prac na bazą
Wiceminister zapewnia, że działań tych nie można w żaden sposób utożsamiać z rejestrami, w którym dane osobowe są dostępne publicznie lub szerokiemu gronu osób.
- Wokół tematu samobójstw funkcjonuje wiele stereotypów i sprzecznych obiegowych przekonań, co doprowadza do bagatelizowania problemu, które jako zjawisko jest pozbawione charakterystycznych i rozpoznawanych przyczyn oraz określonych kroków zapobiegawczych. W tym celu istotnym staje się dostarczenie rzetelnej, uporządkowanej wiedzy na temat źródeł podejmowania tak dramatycznych decyzji oraz zakresu wpływu na ryzyko ich występowania.
I dodaje, że aktualnie w Ministerstwie Zdrowia nie trwają formalne prace nad utworzeniem Krajowej Bazy Danych na rzecz Monitorowania i Profilaktyki Zachowań Samobójczych.
- Jednym z podstawowych wyzwań na najbliższe lata jest radykalna poprawa stanu monitorowania tego typu zdarzeń oraz opracowanie polityki ochrony zdrowia psychicznego opartej na: prewencji (tj. wdrażaniu oddziaływań zapobiegawczych, ochronnych i profilaktycznych), terapii osób przejawiających zachowania samobójcze, postwencji (tj. zaplanowanym oddziaływaniom ograniczającym ryzyko popełnienia kolejnych prób samobójczych w przyszłości). Okazją do podjęcia szerokiego tematu w obszarze zachowań samobójczych będzie zaplanowany na 19–20 października 2020 r. II Kongres Suicydologiczny, pod hasłem Profilaktyka samobójstw – od nauki do praktyki - dodaje.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
