Czy istnieje obowiązek zadeklarowania dziecka do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (dziecko od chwili urodzenia do 2 roku życia nie było zadeklarowane do żadnego lekarza)?
Przepisy ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz przepisy zarządzenia Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń w rodzaju: podstawowa opieka zdrowotna konstytuując obowiązek złożenia deklaracji wyboru lekarza POZ, pielęgniarki POZ i położnej POZ w imieniu małoletniego dziecka, ograniczają go wyłącznie do sytuacji, kiedy dziecku udzielone mają zostać świadczenia podstawowej opieki zdrowotnej. Jeśli zatem dziecko korzystać będzie ze świadczeń lekarza POZ, rodzice dziecka zobowiązani są do złożenia w jego imieniu stosownej deklaracji wyboru. W przypadku zaś, kiedy dziecko nie będzie korzystało w ogóle ze świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej (czego hipotetycznie przynajmniej wykluczyć nie sposób), brak jest jakiegokolwiek obowiązku złożenia przez rodziców dziecka stosownej deklaracji wyboru lekarza POZ, pielęgniarki POZ czy położnej POZ.
Zgodnie z przepisem art. 56 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) – dalej u.ś.o.z. wybór lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej świadczeniobiorca potwierdza pisemnym oświadczeniem woli czyli tzw. deklaracją wyboru. Jak stanowi zaś przepis § 9 ust. 1 zarządzenia nr 74/2010/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 1 grudnia 2010 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń w rodzaju: podstawowa opieka zdrowotna, świadczenia gwarantowane w zakresie POZ udzielane są świadczeniobiorcom, którzy dokonali wyboru lekarza POZ, pielęgniarki POZ i położnej POZ poprzez złożenie odpowiedniej deklaracji wyboru. Pamiętać przy tym należy, iż po myśli art. 2 ust. 1 u.ś.o.z. świadczeniobiorcą jest osoba objęta powszechnym, obowiązkowym i dobrowolnym, ubezpieczeniem zdrowotnym (oraz członkowie ich rodzin), inna niż ubezpieczona, osoby posiadające obywatelstwo polskie i posiadające miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które spełniają określone w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.) kryterium dochodowe a także osoba posiadająca obywatelstwo polskie i posiadająca miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która nie ukończyła 18. roku życia lub jest w okresie ciąży, porodu i połogu. Świadczeniobiorcą jest zatem również małoletnie dziecko, przy czym czynności związanych ze złożeniem deklaracji wyboru lekarza POZ, pielęgniarki POZ i położnej POZ dokonuje w jej imieniu przedstawiciel ustawowy tj. rodzic. Co istotne również, złożenie deklaracji wyboru lekarza POZ nie oznacza automatycznego złożenia deklaracji wyboru pielęgniarki POZ czy położnej POZ; dokonujący wyboru nie ma zatem obowiązku złożenia deklaracji na wszystkie trzy zakresy świadczeń u tego samego świadczeniodawcy.
W tym miejscu wskazać należy, iż zgodnie z art. 56 ust. 2 u.ś.o.z. deklaracja wyboru lekarza POZ zawiera między innymi dane dotyczące świadczeniobiorcy, w tym również numer PESEL - o ile taki został nadany. Zgodnie z brzmieniem "Objaśnienia sposobu wypełniania deklaracji wyboru. CZĘŚĆ I. 1" stanowiącego element "Instrukcji wypełniania deklaracji wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej" (załącznik nr 2 do Zarządzenia nr 42/2007/DSOZ z dnia 2 lipca 2007 r. Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w sprawie wzoru deklaracji wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej), w deklaracji wyboru należy wpisać dane świadczeniobiorcy – osoby, która dokonuje wyboru bądź też w imieniu której dokonywany jest wybór lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej i położnej podstawowej opieki zdrowotnej. W przypadku nie nadania osobie numeru PESEL należy wpisać numer NIP, a w przypadku jego braku rodzaj i numer dowodu tożsamości. Z kolei dla ubezpieczonego cudzoziemca, przebywającego na terytorium Polski na podstawie karty pobytu i nieposiadającego numeru PESEL wpisuje się rodzaj, serię i numer tej karty pobytu, a w przypadku osoby uprawnionej do świadczeń zdrowotnych na podstawie przepisów o koordynacji, której nie nadano numeru PESEL – numer stosownego poświadczenia.

W praktyce mają miejsce również sytuacje, kiedy świadczenia podstawowej opieki zdrowotnej udzielane są, po uprzednim złożeniu deklaracji wyboru, małoletnim dzieciom nieposiadającym numeru PESEL. W takim przypadku odrębną kwestią pozostaje problem sposobu wystawienia recepty lekarskiej. Pamiętać jednak należy, iż jak stanowi przepis § 3 ust. 1 pkt 2 lit. g rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2007 r. w sprawie recept lekarskich (Dz. U. Nr 97, poz. 646 z późn. zm.) w odpowiedniej rubryce na recepcie wpisuje się co prawda dane dotyczące pacjenta, w tym w szczególności numer PESEL, to jednak w przypadku dziecka do pierwszego roku życia nieposiadającego numeru PESEL albo też w przypadku niemożności ustalenia tego numeru osoba udzielająca świadczeń zdrowotnych i wystawiająca receptę lekarską wpisuje numer PESEL jednego z rodziców. W sytuacji wystawiania recepty lekarskiej cudzoziemcowi, wpisowi podlega tutaj numer paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość.

Na zakończenie podkreślić należy, iż zarówno przepisy ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, jak i przepisy zarządzenia Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń w rodzaju: podstawowa opieka zdrowotna konstytuując obowiązek złożenia deklaracji wyboru lekarza POZ, pielęgniarki POZ i położnej POZ w imieniu małoletniego dziecka ograniczają go wyłącznie do sytuacji, kiedy dziecku udzielone mają zostać świadczenia podstawowej opieki zdrowotnej. W przypadku zaś, kiedy dziecko nie będzie korzystało w ogóle ze świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej (czego hipotetycznie przynajmniej wykluczyć nie sposób), brak jest jakiegokolwiek obowiązku złożenia przez rodziców dziecka stosownej deklaracji wyboru lekarza POZ, pielęgniarki POZ czy położnej POZ.
 
Artur Paszkowski