Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawo i Zdrowie
Czy badanie tomografii komputerowej jedna osoba może wykonywać, a inna opisywać? Czy można w ramach umowy podwykonawstwa zlecić opis badania tomografii komputerowej bez obecności w pracowni lekarza radiologa? Czy istnieje obowiązek rzeczywistej obecności lekarza radiologa przy wykonywaniu badania tomografii komputerowej?
Odpowiedź:
Zgodnie z przepisem § 58 ust. 5 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1015 z późn. zm.) - dalej r.s.p.j., badania rentgenodiagnostyczne są wykonywane przez lekarzy posiadających specjalizację z radiologii i diagnostyki obrazowej lub, pod ich nadzorem, przez lekarzy będących w trakcie takiej specjalizacji. Technicy elektroradiologii są zaś uprawnieni do samodzielnego wykonywania radiografii. Z kolei inne elementy procedury medycznej zlecone technikom elektroradiologii przez lekarzy radiologów wykonywane są pod nadzorem tych ostatnich. Co istotne, pod pojęciem „nadzoru”, zgodnie z postanowieniami załącznika nr 3b do zarządzenia Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 5 grudnia 2014 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju ambulatoryjna opieka specjalistyczna Nr 79/2014/DSOZ „Wymagania dotyczące realizacji ambulatoryjnych świadczeń diagnostycznych kosztochłonnych (ASDK)”, rozumieć należy bezpośredni nadzór lekarza specjalisty w dziedzinie radiologii lub radiodiagnostyki lub radiologii i diagnostyki obrazowej. Nadzorujący odpowiada za kwestie proceduralne, działania i wyniki działalności osoby nadzorowanej. Konieczna jest zatem - we wszystkich powyższych sytuacjach - obecność lekarza specjalisty w pracowni w godzinach jej pracy.
Uzasadnienie:
Zgodnie z przepisem § 58 ust. 5 r.s.p.j., badania rentgenodiagnostyczne są wykonywane przez lekarzy posiadających specjalizację z radiologii i diagnostyki obrazowej lub, pod ich nadzorem, przez lekarzy będących w trakcie takiej specjalizacji. Technicy elektroradiologii są zaś uprawnieni do samodzielnego wykonywania radiografii. Z kolei inne elementy procedury medycznej zlecone technikom elektroradiologii przez lekarzy radiologów wykonywane są pod nadzorem tych ostatnich.
Co istotne, samo pojęcie „nadzoru” zdefiniowane zostało w przepisach załącznika nr 3b do zarządzenia Nr 79/2014/DSOZ - „Wymagania dotyczące realizacji ambulatoryjnych świadczeń diagnostycznych kosztochłonnych (ASDK)”. Rozumieć przez nie należy bezpośredni nadzór lekarza specjalisty w dziedzinie radiologii lub radiodiagnostyki lub radiologii i diagnostyki obrazowej. Nadzorujący odpowiada za kwestie proceduralne, działania i wyniki działalności osoby nadzorowanej. Konieczna jest - we wszystkich powyższych sytuacjach - obecność lekarza specjalisty w pracowni w godzinach jej pracy.
Wniosek o konieczności zapewnienia obecności lekarza specjalisty w dziedzinie radiologii lub radiodiagnostyki lub radiologii i diagnostyki obrazowej, wzmaga dodatkowo argumentacja wynikająca z przepisu § 6 ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 marca 2008 r. w sprawie minimalnych wymagań dla jednostek ochrony zdrowia udzielających świadczeń zdrowotnych z zakresu rentgenodiagnostyki, radiologii zabiegowej oraz diagnostyki i terapii radioizotopowej chorób nienowotworowych (Dz. U. Nr 59, poz. 365 z późn. zm.), zgodnie z którym w jednostce ochrony zdrowia udzielającej świadczeń zdrowotnych w zakresie tomografii komputerowej zatrudnia się co najmniej jednego lekarza specjalistę w dziedzinie radiologii i diagnostyki obrazowej w każdej pracowni, na każdą zmianę roboczą. Tożsamy warunek sformułowany został zresztą w załączniku nr 3b do przywoływanego już wyżej zarządzenia Nr 79/2014/DSOZ. Również i zarządzenie wskazuje na konieczność zapewnienia obecności lekarza specjalisty w dziedzinie radiologii lub radiodiagnostyki lub radiologii i diagnostyki obrazowej, w każdej pracowni na każdą zmianę roboczą.
Warunek obecności lekarza specjalisty w dziedzinie radiologii lub radiodiagnostyki lub radiologii i diagnostyki obrazowej wynika z jego wpływu na przebieg wykonywanej procedury związanej z narażeniem pacjenta na działanie promieniowania jonizującego. To lekarz specjalista ponosi przecież odpowiedzialność kliniczną za uzasadnienie ekspozycji, optymalizację ochrony przed promieniowaniem jonizującym, kliniczną ocenę wyniku, przekazywanie informacji radiologicznej innym lekarzom oraz za udzielanie informacji pacjentom. Samo badanie wymaga niekiedy uzupełnienia wykraczającego poza przyjęte standardy (dodatkowe sekwencje, czasy repetycji czy określony sposób podawania środka kontrastowego), co również zdaje się przesądzać o koniecznej obecności lekarza specjalisty w dziedzinie radiologii lub radiodiagnostyki lub radiologii i diagnostyki obrazowej w pracowni tomografii komputerowej.
Oczywiście stanowisko, zgodnie z którym wykonywanie badania tomografii komputerowej wymaga stałej obecności w pracowni lekarza specjalisty w dziedzinie radiologii lub radiodiagnostyki lub radiologii i diagnostyki obrazowej, w żaden sposób nie wyklucza możliwości korzystania przez świadczeniodawcę z osiągnięć teleradiologii czy telemedycyny. W takim jednak przypadku opis badania wykonywałby poza pracownią inny lekarz, aniżeli ten, stale obecny w pracowni tomografii komputerowej. Na zakończenie wskazania wymaga, iż wobec artykułowanych wcześniej przez świadczeniodawców wątpliwości interpretacyjnych, stanowisko w kwestii konieczności stałej obecności w pracowni tomografii komputerowej sformułował minister właściwy do spraw zdrowia, konsultant krajowy w dziedzinie radiologii i diagnostyki obrazowej oraz Centrala Narodowego Funduszu Zdrowia. Prezentowane wyżej stanowisko autora zgodne jest z opiniami przywołanych podmiotów.
Artur Paszkowski, autor współpracuje z Serwisem Prawo i Zdrowie
Odpowiedzi udzielono 20.08.2015 r.