W ustawie o samorządzie gminnym jako zadania własne gmin określone zostało zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. Jednym z przykładów zadań własnych gmin są sprawy promocji gminy (art. 7 ust. 1 pkt 18). Ustawa samorządowa dopuszcza wspólne wykonywanie przez gminy zadań publicznych i tworzenie w tym celu związków międzygminnych (art. 64 ust. 1).

Rada jednej z małopolskich gmin podjęła uchwałę w sprawie utworzenia związku międzygminnego o nazwie „Związek Gmina Fasolowych z Doliny Dunajca”. Zgodnie z tą uchwałą calem związku miało być wykonywanie wspólnych zadań publicznych, tj. promocji gminy w zakresie posiadania produktu lokalnego fasola "Piękny Jaś”. Wojewoda zakwestionował jednak powyższą uchwałę wnosząc skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego z żądaniem stwierdzenia jej niezgodności z prawem.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie rozpoznał skargę wojewody i przyznał słuszność organowi nadzoru. W wyroku z dnia 22 września 2009 r. sygn. III SA/Kr 1077/08 (LEX nr 554326) sąd podkreślił, że zadaniem gminy wynikającym z art. 7 ust. 1 pkt 18 jest wyłącznie promocja (czyli reklamowanie, upowszechnianie, propagowanie) gminy. Czym innym jest promowanie konkretnego produktu i pozostaje to poza zakresem wspomnianego przepisu. W konsekwencji zaskarżona uchwała rady gminy o utworzeniu związku międzygminnego stanowi realizację celu komercyjnego i nie służy wspólnemu wykonywaniu zadań publicznych, bowiem cel utworzenia związku nie mieści się w pojęciu promocji gminy.

Jednocześnie sąd nie podważył całkowicie możliwości promocji produktu lokalnego przez samorządy, lecz zakwestionował tworzenie związku międzygminnego w tym celu. WSA podkreślił, że cechą charakterystyczną związku międzygminnego jest jego celowość. Niedopuszczalne jest takie działanie, które prowadzi do utworzenia związku międzygminnego dla innego celu niż wykonywanie zadań publicznych. Nie oznacza to zakazu zrzeszania się gmin, w których produkowany jest określony produkt. Możliwe jest to jednakże w różnych formach cywilnoprawnych (np. stowarzyszenia gmin), ale nie w formie związku międzygminnego, dla którego ustawodawca przewidział specjalne ograniczenia co do dopuszczalnego jego utworzenia.

W tej sytuacji sąd orzekł o niezgodności z prawem uchwały rady gminy. Nie mógł stwierdzić jej nieważności, gdyż uchwała nie jest aktem prawa miejscowego, a od jej podjęcia upłynął okres dłuższy niż rok.


Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)