O kierunkach rozwoju jurysdykcji administracyjnej na UAM w Poznaniu

Kierunkom rozwoju jurysdykcji administracyjnej poświęcony jest XXVI Zjazd Katedr Prawa i Postępowania Administracyjnego, który dziś rozpoczął się na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Choć istota jurysdykcji administracyjnej pozostaje taka sama, to pojawiają się nowe tendencje np. w zakresie kreowania rozstrzygnięcia administracji.

Jurysdykcja administracyjna podlega przeobrażeniom wynikającym z potrzeby dostosowania sposobów działania administracji do problemów współczesnych. Rozwój ten staje się koniecznością choćby z powodu narastającego stopnia skomplikowania spraw będących przedmiotem orzekania organów administracji publicznej. Jak zauważają eksperci od prawa administracyjnego, w ramach mechanizmów uwspółcześniających sprawowanie administracji publicznej wskazać można odejście od formalistycznego podejścia poprzez zwiększenie dyskrecjonalności działania organów, rozwój argumentacyjnego modelu stosowania prawa poprzez opieranie rozstrzygnięcia na kryteriach nieznormatywizowanych. Jako przesłankę rozstrzygania określono rozstrzyganie na korzyść strony w razie niejednoznaczności normy prawnej. Istotnym novum jest uwzględnienie praktyki organu, przez co jego wcześniejsze działania przybierają znaczenie precedensu (oczywiście z ograniczeniami właściwymi dla polskiego prawa administracyjnego).

Na rozwój jurysdykcji administracyjnej ma prawo europejskie

Znaczny wpływ na rozwój jurysdykcji administracyjnej ma również prawo europejskie, w tym co do zakresu wymogu efektywnego stosowania prawa. Polskie organy przy stosowaniu przepisów prawa europejskiego oraz stanowiących ich implementację przepisów krajowych powinny kierować się bardziej efektywnością prawa niż literalnym brzmieniem przepisu. Ma to wpływ choćby na ukształtowanie reguł wykładni, w toku którego prymat należy przypisać dyrektywom celowościowym.

Zauważa się nowy sposób jurysdykcji w przypadkach, w których treść rozstrzygnięcia jest wyznaczana w toku procedury, nie zaś jako efekt subsumpcji. Normy proceduralne nie są w tym ujęciu tylko techniką podejmowania rozstrzygnięcia zgodnego z nakazami materialnoprawnymi, są raczej instrumentem kreowania go w oparciu o normy materialnoprawne wywodzone z całego systemu prawa, ale także w oparciu o dane faktyczne (np. konsens społeczny).

Coraz częstsza instytucja milczenia władzy

Wzrasta także wykorzystywanie form działania już znanych, ale jak dotąd w prawie polskim nieuregulowanych w sposób ramowy – umowy administracyjnej oraz generalnych aktów administracyjnych. Co raz powszechniej ustawodawca zastępuje formalne rozstrzygnięcie organu administracji publicznej instytucją milczenia władzy.

Jak zauważają organizatorzy zjazdu nowym tendencjom w zakresie kreowania rozstrzygnięcia administracji towarzyszy szereg modyfikacji typowego postępowania administracyjnego. Z jednej strony wprowadzane są reguły dotyczące uproszczonych postępowań, a jednocześnie w przypadku innych spraw konieczne okazują się rozwiązania uwzględniające dużą, niekiedy masową, ilość uczestników. Wspominana już narastająca komplikacja stosunków społecznych powoduje także wyodrębnianie postępowań administracyjnych o szczególnych regułach, dotyczących rozstrzygania specjalistycznej problematyki. Dużym wyzwaniem dla przebiegu postępowania administracyjnego jest rewolucja informacyjna i związane z tym wyzwanie informatyzacji działania organów administracji publicznej.

Obrady odbywać się będą w pięciu sesjach tematycznych (przesłanki rozstrzygania, administracja współtworząca rozstrzygnięcie, formy działania, modyfikacje trybu działania, rozstrzyganie spraw w toku kontroli działania organów administracji). Zaplanowano też forum ekspercie. Zjazd potrwa do 20 września.  Patronem zjazdu jest Wolters Kluwer Polska.