Dyrektor miejskiego ośrodka pomocy rodzinie odmówił wnioskodawcy przyznania świadczenia w postaci zasiłku stałego. W uzasadnieniu decyzji organ podniósł, że strona nie wykorzystuje własnych możliwości, uprawnień i zasobów w celu przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej. Jednocześnie ustalono, że wnioskodawca był zatrudniony i powinien zwrócić się do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie renty, do czego został zobowiązany przez pracownika socjalnego. Z oświadczenia strony wynikało jednak, iż nie zamierza występować z takim wnioskiem.


WSA rozpatrując skargę zwrócił uwagę, iż ustawao pomocy społecznej   dopuszcza możliwość odmowy przyznania świadczenia w określonych przypadkach, zwłaszcza wskazanych w art. 11. Zgodnie z ust. 1 tego przepisu, w przypadku stwierdzenia przez pracownika socjalnego marnotrawienia przyznanych świadczeń, ich celowego niszczenia lub korzystania w sposób niezgodny z przeznaczeniem bądź marnotrawienia własnych zasobów finansowych może nastąpić ograniczenie świadczeń, odmowa ich przyznania albo przyznanie pomocy w formie świadczenia niepieniężnego. Okolicznościami uzasadniającymi odmowę przyznania świadczenia może stanowić m.in. brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym lub asystentem rodziny, o którym mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, odmowa zawarcia kontraktu socjalnego, niedotrzymywanie jego postanowień, nieuzasadniona odmowa podjęcia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej przez osobę bezrobotną lub wykonywania prac społecznie użytecznych, o których mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, lub nieuzasadniona odmowa podjęcia leczenia odwykowego w zakładzie lecznictwa odwykowego przez osobę uzależnioną. Pomoc społeczna wymaga wystąpienia dwóch przesłanek, tj. trudnej sytuacji życiowej i niemożliwości jej samodzielnego przezwyciężenia. Nie dopuszcza się wykorzystywania środków społecznych przez osoby, które mając możliwość zaspokojenia potrzeb życiowych z własnych środków, nie czynią tego jednak z własnej woli i wyboru.

Dokonując systemowej wykładni przepisów ustawao pomocy społecznej  można przyjąć tezę zgodnie z którą organ właściwy do przyznania zasiłku stałego, o którym orzeka w formie aktu związanego w przypadku spełnienia warunków przewidzianych w przepisie stanowiącym podstawę materialno-prawną jego wydania, będzie zobligowany do podjęcia pozytywnego rozstrzygnięcia dla wnioskodawcy, chyba że zachodzi jedna z przeszkód określonych w art. 11 ustawy, bądź też przyznanie takiego uprawnienia pozostawałoby w kolizji z celami i zasadami pomocy społecznej. W rozpatrywanej sprawie wystąpiła jedna z przeszkód uzasadniających odmowę przyznania świadczenia. WSA podkreślił, iż postępowanie skarżącego, który nie wykorzystuje własnych uprawnień do przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej stanowi jedną z postaci braku współdziałania z pracownikiem socjalnym. Osoba korzystająca z pomocy społecznej ma bowiem obowiązek wykorzystania własnych środków, możliwości i uprawnień do przezwyciężenia trudności, w których się znalazła. Osoby wnoszące o przyznanie im pieniędzy publicznych w postaci świadczeń z pomocy społecznej na zaspokojenie własnych potrzeb, mają obowiązek współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji pod rygorem odmowy przyznania świadczenia. Natomiast bierna i jedynie roszczeniowa postawa takiej osoby może być powodem odmowy przyznania świadczeń pieniężnych ze względu na fakt, że ustawa o pomocy społecznej nie dopuszcza możliwości wykorzystywania środków społecznych przez osoby, które mając możliwość zaspokojenia potrzeb życiowych z własnych środków, nie czynią tego jednak z własnej woli i wyboru. W ocenie Sądu skoro skarżący bez żadnego uzasadnienia nie wykorzystuje swoich uprawnień wynikających z prawa do renty, oznacza to brak jego współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, w której się znalazł.

Na podstawie: Wyrok WSA w Gliwicach z 20 stycznia 2012 r., sygn. akt IV SA/Gl 130/11

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.)