Właściciel z dużą swobodą przy budowie ogrodzenia międzysąsiedzkiego

Poza wymaganiami wynikającymi z ustawy, właściciel ma swobodę decyzji co do budowanego ogrodzenia międzysąsiedzkiego. Ewentualne spory między sąsiadami, jako spory o cywilnoprawnym charakterze, nie powinny angażować organów władzy administracyjnej.

Pytanie pochodzi z programu Serwis Budowlany.

Gmina ma zakaz budowy ogrodzeń betonowych wpisanych do planu zagospodarowania przestrzennego. Właściciel działki wybudował betonowe ogrodzenie międzysąsiedzkie o wysokości 1,70 m.

Do kompetencji którego organu należy prowadzenie postępowania w sprawie rozbiórki?

Ogrodzenie wykonano na działce, na której istnieje budynek mieszkalny (urządzenie) a ogrodzenia międzysąsiedzkie wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego zostały wyłączone z ustawy - Prawo budowlane

Odpowiedź

W wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2000 r., P 10/99, zawarte zostało następujące stanowisko odnoszące się do międzysąsiedzkich ogrodzeń, których wysokość jest mniejsza niż 2,20m: "Wykluczona zostaje w ten sposób wstępna kontrola nad planowanymi warunkami technicznymi ogrodzenia międzysąsiedzkiego, co pozostawia jego budowę poza sferą reglamentacji administracyjnej.

Wydaje się to sugerować, że - poza wymaganiami wynikającymi z ustawy - właściciel dysponować ma swobodą decyzji co do budowanego ogrodzenia. Ewentualne spory między sąsiadami, jako spory o cywilnoprawnym charakterze, nie powinny zaś angażować organów władzy administracyjnej. Raz jeszcze trzeba podkreślić, że ustawodawca może - o ile znajdzie po temu uzasadnienie - ustanowić dalsze ograniczenie swobody właściciela przy budowie ogrodzenia".

Cytowane stanowisko Trybunału Konstytucyjnego jest różnie interpretowane co do możliwości prowadzenia postępowania przez organy nadzoru budowlanego względem tego rodzaju ogrodzeń.

W przekonaniu odpowiadającego pomimo braku konieczności dokonania przez inwestora zgłoszenia zamiaru budowy ogrodzenia międzysąsiedzkiego organowi architektonicznemu, brak jest podstaw do przyjęcia, że przesłanka ta stanowi jednocześnie wyłączenie tego obiektu spod kompetencji organów nadzoru budowlanego.

Postępując zgodnie ze stanowiskiem, o braku właściwości organów nadzoru budowlanego w stosunku do ogrodzeń międzysąsiedzkich o wysokości poniżej 2,20m, opisane w pytaniu naruszenie przepisów planu zagospodarowania przestrzennego powinno być przedmiotem postępowania przed sądem powszechnym.

Oprócz naruszenia przez ogrodzenie międzysąsiedzkie o wysokości poniżej 2,20m przepisów prawa miejscowego, można sobie wyobrazić sytuację, że tego rodzaju ogrodzenie będzie naruszać przepis § 41 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.) – dalej r.w.t., przez umieszczenie na ogrodzeniu, na wysokości mniejszej niż 1,8 m, ostro zakończonych elementów, drutu kolczastego, tłuczonego szkła oraz innych podobnych wyrobów i materiałów.

W takim przypadku stosownie do interpretacji o braku możliwości ingerencji prawnej przez organy nadzoru budowlanego wszelkie naruszenia przepisów technicznych przez tego rodzaju obiekty podlegałyby jurysdykcji sądu powszechnego.

Zdaniem odpowiadającego wyłączenie ogrodzeń międzysąsiedzkich o wysokości poniżej 2,20m z obowiązku dokonania zgłoszenia zamiaru ich budowy nie stanowi jednocześnie o wyłączeniu kompetencji organów nadzoru budowlanego w stosunku do sprawdzenia ich prawidłowości i w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów prowadzenia postępowania naprawczego. W przekonaniu odpowiadającego pojęcie "wstępnej kontroli" przywołane w cytowanym orzeczeniu Trybunału należy rozumieć jedynie jako brak konieczności uzyskania uzgodnień administracyjnych dla potrzeb budowy takiego typu ogrodzenia, a nie ogólne wyłączenie spod kompetencji kontrolnych organów administracji budowlanej.

Uzasadnienie

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego - Ośrodek Zamiejscowy w Bydgoszczy z dnia 4 czerwca 2003 r., SA/Bd 578/03: "Ponadto orzekające w sprawie organy naruszyły art. 51 ust. 1 pkt 2 i ust. 4 Prawa budowlanego. Nie zostały dokładnie wyjaśnione powody stosowania tych przepisów zamiast art. 48Prawa budowlanego, którego zastosowanie winno być logiczną konsekwencją ustalenia, że ogrodzenie zostało wybudowane bez wymaganego zgłoszenia. Być może jest to wynikiem przekonania, występującego niekiedy w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, że wyłączenie niektórych ogrodzeń z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę i zgłoszenia nie wyłącza ich spod kontroli organów nadzoru budowlanego - kontroli dokonywanej właśnie na podstawie art. 51 ust. 4 Prawa budowlanego (tak w wyroku z dnia 21 maja 2002 r. II SA/Łd 1897/98 niepubl., wyroku z dnia 11 kwietnia 2002 r. II SA/Łd 1788-1789/98 niepubl., czy też w wyroku z dnia 24 listopada 1999 r. SA/Bk 55/99 niepubl.).

Nie przesądzając o słuszności tego stanowiska (dla porządku należy wskazać na szereg orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego, w których przyjmuje się zgoła odmienną tezę: wyrok z dnia 9 listopada 2001 r. II SA/Po 936/2000 niepubl., wyrok z dnia 9 sierpnia 2001 r. II SA/Ka 2197/99 niepubl., wyrok z dnia 7 lutego 2001 r. IV SA 2545/98 niepubl., wyrok z dnia 24 sierpnia 2000 r., II SA/Ka 2170/98, niepublikowany, wyrok z dnia 14 marca 2000 r. II SA/Kr 1738/97 niepubl., wyrok z dnia 2 października 1998 r. IV SA 1758/96 niepubl. oraz na wypowiedź Trybunału Konstytucyjnego w uzasadnieniu wyroku z dnia 6 marca 2000 r. P. 10/99 OTK ZU 2000/2 poz. 56, gdzie stwierdza się, że "(...) istotne jest też ustawowe wyłączenie budowy ogrodzeń międzysąsiedzkich spod obowiązku uprzedniego zgłoszenia właściwemu organowi (...). Wykluczona zostaje w ten sposób wstępna kontrola nad planowanymi warunkami technicznymi ogrodzenia międzysąsiedzkiego, co pozostawia jego budowę poza sferą reglamentacji administracyjnej.") Wskazać należy, że w art. 51 ust. 4 Prawa budowlanego znajduje się odesłanie do art. 50 ust. 1Prawa budowlanego.

Z odesłania tego wynika, że przepisy art. 51 ust. 1-3 Prawa budowlanego mogą być stosowane tylko wtedy, gdy roboty budowlane zostały wykonane bez wymaganego pozwolenia albo zgłoszenia, w sposób mogący spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia bądź zagrożenie środowiska oraz w sposób istotnie odbiegający od ustaleń i warunków określonych w pozwoleniu bądź w przepisach. Zatem, aby zastosować art. 51 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego poprzez art. 51 ust. 4 tego prawa, należało wykazać istnienie jednej z tych okoliczności".
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 27 stycznia 2005 r., II SA/Łd 996/03: "Nie ulega wątpliwości, że zgłoszenia właściwemu organowi architektoniczno-budowlanemu wymaga jedynie budowa ogrodzeń od strony dróg, ulic, placów i innych miejsc publicznych oraz o wysokości powyżej 2,20m - art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo Budowlane. Tym niemniej nie oznacza to, iż właściwe w sprawach budowlanych organy administracji publicznej nie mają możliwości ingerencji prawnej w prowadzony proces inwestycyjny w odniesieniu do budowy czy też wybudowanych innych ogrodzeń".

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 czerwca 2011 r., VII SA/Wa 877/11: "Zgodnie z dyspozycją art. 30 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 29 ust. 1 pkt 23 Prawa budowlanego, obowiązkowi zgłoszenia podlega zamiar budowy ogrodzeń od strony dróg, ulic, placów, torów kolejowych i innych miejsc publicznych oraz ogrodzeń o wysokości powyżej 2,20 m. Należy powtórzyć za organem, iż z powyższego uregulowania wynika, że ogrodzenia wybudowane wewnątrz działki i ogrodzenia międzysąsiedzkie nie podlegają reglamentacji administracyjnej, chyba że posiadają wysokość powyżej 2,20 m.

W ocenie Sądu, organy administracji zasadnie umorzyły wszczęte z urzędu postępowanie administracyjne, z uwagi na fakt, iż budowa tego ogrodzenia nie podlegała reglamentacji administracyjnej. Zgodnie z dyspozycją art. 30 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 29 ust. 1 pkt 23 Prawa budowlanego obowiązkowi zgłoszenia podlega zamiar budowy ogrodzeń od strony dróg, ulic, placów, torów kolejowych i innych miejsc publicznych oraz ogrodzeń o wysokości powyżej 2,20 m.
Należy powtórzyć za organem, iż z powyższego uregulowania wynika, że ogrodzenia wybudowane wewnątrz działki i ogrodzenia międzysąsiedzkie nie podlegają reglamentacji administracyjnej, chyba że posiadają wysokość powyżej 2,20 m.

W niniejszej sprawie taka sytuacja nie zachodzi, bowiem z dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy wynika, że sporne ogrodzenie z metalowych przęseł jest zbudowane na cokole betonowym o wysokości 0,25 m i łącznie jego wysokość wynosi 1,85 m.

Wskazać również należy, iż sprawa tzw. "ogrodzeń międzysąsiedzkich" była przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego, na tle obowiązującego ówcześnie przepisu § 42 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. W wyroku z dnia 6 marca 2000 r. P. 10/99 Trybunał wskazał, iż wyłączenie ogrodzeń międzysąsiedzkich spod obowiązku zgłoszenia właściwemu organowi (z wyjątkiem ogrodzeń przekraczających wysokość 2,20 m) wyklucza wstępną kontrolę nad planowanymi warunkami technicznymi ogrodzenia międzysąsiedzkiego, co pozostawia jego budowę poza sferą reglamentacji administracyjnej. Ewentualne zaś spory między sąsiadami, jako spory o cywilnoprawnym charakterze, nie powinny angażować organów władzy administracyjnej".

Pytanie pochodzi z programu Serwis Budowlany.