Zgodnie z art. 142 ust. 5 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907), umowa zawarta na okres dłuższy niż 12 miesięcy zawiera postanowienia o zasadach wprowadzania odpowiednich zmian wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy, w przypadku zmiany: 1) stawki podatku od towarów i usług, 2) wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie art. 2 ust. 3-5 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, 3) zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu lub wysokości stawki składki na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne - jeżeli zmiany te będą miały wpływ na koszty wykonania zamówienia przez wykonawcę.

KIO: zmiana wysokości minimalnego wynagrodzenia nie może obciążać wykonawcy >>

Art. 143 ust. 1 p.z.p. dopuszcza zaś możliwość zawierania umów na czas nieokreślony, które ze swej istoty mogą, ale nie muszą trwać dłużej niż 12 miesięcy. Ustawodawca nie wskazał w p.z.p. wprost czy obowiązek wynikający z art. 142 ust. 5 p.z.p. ma zastosowanie do umowy na czas nieokreślony. Należy jednak wskazać, że w art. 143 ust. 3 p.z.p. ustawodawca wskazał, że do umów na czas nieokreślony nie stosuje się art. 142 ust. 3 p.z.p., który stanowi o konieczności zawiadamiania Prezesa UZP w przypadku, gdy wartość umowy przekracza pewną kwotę.

Kierując się więc zasadą racjonalnego ustawodawcy należy uznać, że skoro ustawodawca wyłącza zastosowanie jednego z ustępów art. 142 p.z.p. w stosunku do umów na czas nieoznaczony, to znaczy że pozostałe ustępy art. 142 p.z.p. mają do tej umowy zastosowanie. Gdyby bowiem uznać, że postanowienia art. 142 p.z.p. nie mają w ogóle zastosowania do umów na czas nieoznaczony, to nie byłoby potrzeby wskazywania, że akurat dany ustęp nie obowiązuje. Kierując się więc zasadą racjonalnego ustawodawcy należy uznać, że art. 142 ust. 5 p.z.p. ma zastosowanie do umów zawieranych na czas nieoznaczony.

Negocjowanie z zamawiającym zmiany wynagrodzenia jest ograniczone w czasie >>

Za takim rozumieniem przepisu przemawia też wykładnia celowościowa. Celem ustanowienia obowiązku wprowadzania możliwości zmian w umowach trwających dłużej niż rok była głównie chęć ochrony wykonawcy przed niezależnymi od niego podwyżkami podatków, wynagrodzeń, składek. Taka ochrona powinna tym bardziej zostać przewidziana w umowach na czas nieokreślony, które mogą trwać kilka a nawet kilkanaście lat. Wykonawca, który nie wie tak naprawdę, ile umowa będzie trwać nie ma praktycznie możliwości wkalkulowania w cenę ryzyka powyższych zmian. Choć z drugiej strony można bronić stanowiska, że zawsze może wypowiedzieć umowę, jeżeli jej realizacja przestanie być opłacalna. Trzeba jednak pamiętać, że to zamawiający dyktuje warunki umowy i może przewidzieć długi okres wypowiedzenia po stronie wykonawcy. Wydaje się więc, że przeważają argumenty celowościowe stanowiące o konieczności stosowania art. 142 ust. 5 p.z.p. do umów na czas nieoznaczony. Oczywiście można także wskazać, że np. możliwość zastosowania procedury zmiany powstanie dopiero po pierwszym roku obowiązywania umowy.

Podsumowując, w ocenie Autora prawidłowa wykładnia przepisów wymaga stosowania art. 142 ust. 5 p.z.p. do umów na czas nieokreślony.

Autor odpowiedzi: Katarzyna Eger, ekspert współpracujący z programem LEX Zamówienia Publiczne.