Na podstawie przepisów art. 156  Kodeksu postępowania administracyjnego  prowadzone było postępowanie administracyjne, dotyczące decyzji prezydium miejskiej rady narodowej, którą w związku z doprowadzeniem do stanu używalności budynku na podstawie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o rozbiórce i naprawie budynków zniszczonych i uszkodzonych wskutek wojny (Dz. U. Nr 37, poz. 181), w brzmieniu dokonanym nowelą - dekretem z dnia 25 października 1948 r. (Dz. U. Nr 50, poz. 389), orzeczono o uzyskaniu przez skarżących na okres 20 lat prawa użytkowania nieruchomości.

SKO odmówiło stwierdzenia nieważności decyzji prezydium miejskiej rady narodowej. W uzasadnieniu organ wskazał, iż stosownie do treści art. 156 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania administracyjnego organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa. O rażącym naruszeniu prawa można mówić tylko w sytuacji, gdy istnieje sprzeczność pomiędzy treścią przepisu a rozstrzygnięciem zawartym w decyzji. W ocenie organu brak było podstaw do stwierdzenia, iż decyzja orzekająca o przekazaniu w użytkowanie naprawionego budynku, uszkodzonego wskutek działań wojennych na podstawie przepisów dekretu z dnia 26 października 1945 r. o rozbiórce i naprawie budynków zniszczonych i uszkodzonych wskutek wojny (Dz. U. Nr 37, poz. 181) narusza rażąco prawo. Odnosząc się do zarzutów wniosku dotyczących zaniechania przez organ administracji przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego w celu ustalenia, w jakim procencie rzeczywiście budynek został odbudowany, Kolegium podzieliło uprzednio wyrażone stanowisko co do zbierania materiału dowodowego w postępowaniu prowadzonym w trybie stwierdzenia nieważności. Zgodnie bowiem z utrwalonym orzecznictwem sądów administracyjnych, w postępowaniu prowadzonym w tym trybie badaniu podlegają jedynie wady tkwiące w samej decyzji, nie zaś w postępowaniu poprzedzającym jej wydanie. W postępowaniu prowadzonym w trybie nadzoru o stwierdzenie nieważności decyzji, organ ma obowiązek rozpoznać sprawę w granicach określonych w art. 156 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego , co oznacza, że nie może rozpatrywać sprawy co do jej istoty, tak jak w postępowaniu odwoławczym. Istotą tego postępowania jest jedynie ustalenie, czy dana decyzja jest dotknięta jedną z wad wymienionych w cytowanym przepisie. Niemożliwym zatem jest rozstrzygnięcie sprawy co do jej istoty czy też prowadzenie postępowania dowodowego.

WSA po rozpoznaniu sprawy ze skargi na decyzję SKO dotyczącej stwierdzenia nieważności decyzji w sprawie nabycia prawa użytkowania budynku, oddalił skargę.


NSA rozpatrując skargę kasacyjną stwierdził, iż w postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności jest postępowaniem, którego przedmiotem jest wyłącznie ustalenie czy decyzja administracyjna została dotknięta jedną z wyliczonych ciężkich, kwalifikowanych wadliwości w art. 156 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego. Przedmiotem tego postępowania nie jest ponowne rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy, która była już rozstrzygnięta decyzją ostateczną. Takie otworzenie ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy już rozstrzygniętej decyzją ostateczną tworzy postępowanie w sprawie wznowienia postępowania. Otwierając taką możliwość prawną w art. 145 § 1 pkt 5 Kodeksu postępowania administracyjnego  wprowadzone jest ograniczenie przez przyjęcie, że w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli: wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji nieznane organowi, który wydał decyzję. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji nie otwiera możliwości prawnej ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy rozstrzygniętej decyzją ostateczną. Ma to znaczenie prawne dla oceny dopuszczalności prowadzenia nowych dowodów w sprawie. W postępowaniu w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej nie jest dopuszczone prowadzenie nowych dowodów. Zastosowania sankcji nieważności nie można wyprowadzić z odmiennej oceny mocy dowodowej, na której organy orzekające w sprawie oparły ustalenie stanu faktycznego. Oparcie stosowania sankcji nieważności decyzji na różnicy w ocenie mocy dowodowej materiału dowodowego byłoby sprzeczne z zasadą ogólną trwałości decyzji administracyjnej.


NSA przypomniał, iż według art. 156 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania administracyjnego  nieważna jest decyzja wydana z rażącym naruszeniem prawa. W skardze kasacyjnej nie wyprowadzono rażącego naruszenia prawa materialnego, zarzucając naruszenie przepisów prawa procesowego. Rażące naruszenie przepisów prawa to zastosowanie przepisu prawa do hipotetycznego stanu faktycznego niezapisanego w normie tego przepisu prawa materialnego. Według art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 3 lipca 1947 r. o popieraniu budownictwa (Dz. U. Nr 52, poz. 270 z późn. zm.) "Naprawę budowli, położonych na Ziemiach Odzyskanych, zniszczonych więcej niż w 33%, a na pozostałym obszarze kraju więcej niż w 66%, uważa się za budowlę nową". Ocena materiału dowodowego, co do granicy procentu zniszczenia budynku, którą wyprowadza się z nowych dowodów w sprawie nie daje podstawy do ustalenia rażącego naruszenia prawa. Upływ czasu, który powoduje trudności dowodowe wyłącza w trybach nadzwyczajnych dopuszczalność nowych dowodów w sprawie.


Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)