Czy pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym w służbie bhp może w ramach dodatkowej umowy (umowy - zlecenia) prowadzić w urzędzie okresowe szkolenia BHP?

Odpowiedź

1) W przypadku zatrudnienia powyżej 100 pracowników, w skład których wchodzą pracownicy wykonujący prace interwencyjne, należy utworzyć służbę BHP.
2) Pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym w służbie BHP może w ramach dodatkowej umowy (np. umowy zlecenia) prowadzić w urzędzie okresowe szkolenia z zakresu BHP, o ile posiada do tego stosowne kwalifikacje.

 

Uzasadnienie

Ad. 1) W myśl art. 23711 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p., pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę BHP, pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w zakresie BHP, zaś pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby BHP pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. Pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby BHP może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli:
1) zatrudnia do 10 pracowników albo
2) zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Zgodnie z art. 23711 § 2 k.p. pracodawca – w przypadku braku kompetentnych pracowników – może powierzyć wykonywanie zadań służby BHP specjalistom spoza zakładu pracy. Pracownik służby BHP oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań służby BHP, a także specjalista spoza zakładu pracy – powinni spełniać wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania zadań służby BHP oraz ukończyć szkolenie w dziedzinie BHP dla pracowników tej służby.

Szczegółowy zakres działania, uprawnienia, organizację, liczebność i podporządkowanie służby BHP, a także kwalifikacje wymagane do wykonywania zadań służby BHP określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 109, poz. 704 z późn. zm.) – dalej r.s.b.h.p. @page_break@

Z uwagi na to, że wobec pracodawcy zatrudniającego pracowników interwencyjnych, o których mowa w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.), zastosowanie mają te same przepisy BHP, co wobec pozostałych pracowników, w przypadku przekroczenia zatrudnienia 100 osób, należy utworzyć służbę BHP (zatrudnić pracownika służby BHP na etacie).

Ad. 2) Jak wspomniano powyżej, szczegółowy zakres zadań służby BHP – w formie katalogu zamkniętego – określony został § 2 ust. 1 r.s.b.h.p. Jednocześnie należy zaznaczyć, że zgodnie z § 2 ust. 2 r.s.b.h.p., służba BHP nie może być obciążana innymi zadaniami niż wymienione powyżej.
Pracodawca, chcąc powierzyć pracownikowi służby BHP dodatkowe obowiązki (np. obowiązki inspektora ochrony przeciwpożarowej), może to zrobić jedynie poprzez rozdzielenie jego etatu (np. 3 etatu zadania służby BHP oraz 1 zadania związane z ochroną przeciwpożarową). Należy jednak pamiętać, że zgodnie z § 2 ust. 3 r.s.b.h.p. organizacja i rozkład czasu pracy pracownika służby BHP, powinny zapewniać pełną realizację zadań, o których mowa w r.s.b.h.p.

To samo dotyczy prowadzenia szkoleń okresowych w zakresie BHP. Służba BHP jest zobligowana jedynie do prowadzenia szkoleń wstępnych w zakresie BHP (a dokładnie: instruktaży ogólnych), co jednoznacznie wynika z § 10 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.) – dalej r.sz.b.h.p. O prowadzeniu szkoleń okresowych nie ma już tutaj mowy.

W związku z powyższym, jeżeli pracodawca chce zlecić pracownikowi służby BHP prowadzenie szkoleń okresowych (o ile ten posiada odpowiednie kwalifikacje, czyli "zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia"), to powinien zawrzeć z nim dodatkową umowę (np. umowę zlecenia).

Należy jednak pamiętać, że organizator szkolenia (w tym przypadku pracodawca), zgodnie z § 5 r.sz.b.h.p., ma obowiązek zapewnić:
1) realizację programów poszczególnych rodzajów szkolenia, opracowanych dla określonych grup stanowisk,
2) realizację programów szkolenia instruktorów w zakresie metod prowadzenia instruktażu – w przypadku prowadzenia takiego szkolenia,
3) wykładowców i instruktorów posiadających zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia,
4) odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia działalności szkoleniowej,
5) wyposażenie dydaktyczne niezbędne do właściwej realizacji programów szkolenia,
6) właściwy przebieg szkolenia oraz prowadzenie dokumentacji w postaci programów szkolenia, dzienników zajęć, protokołów przebiegu egzaminów i rejestru wydanych zaświadczeń.

Kluczową postacią przy organizacji takiego szkolenia będzie wykładowca, który powinien dysponować zarówno doświadczeniem zawodowym, jak i odpowiednią wiedzą, tak aby potrafił omówić zagadnienia związane z regulacjami prawnymi z zakresu BHP, metodami identyfikacji, analizy i oceny zagrożeń czynnikami szkodliwymi dla zdrowia, uciążliwymi i niebezpiecznymi występującymi w procesach pracy oraz oceny ryzyka związanego z tymi zagrożeniami, analizę okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz związaną z nimi profilaktykę, jak również zasady ochrony przeciwpożarowej oraz postępowania w razie pożaru, a także zasady udzielania pierwszej pomocy.

Powyższy przepis – ograniczając do ogólnikowych sformułowań, takich jak: "zasób wiedzy", "doświadczenie zawodowe", czy "przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia" – nie określa żadnych szczegółowych wymagań. Nie jest zatem konieczne, aby osoba przeprowadzająca zagadnienia związane z ochroną przeciwpożarową w ramach szkolenia BHP posiadała kwalifikacje np. inspektora ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w art. 4 ust. 2a-2b ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380 z późn. zm.). To samo dotyczy modułu dotyczącego pierwszej pomocy przedlekarskiej – i w tym przypadku nie jest wymagane legitymowanie się ukończeniem specjalnego kursu czy szkolenia.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że to od samego organizatora szkolenia zależeć będzie ocena, czy wykładowca (w tym przypadku pracownik służby BHP) posiada kwalifikacje do prowadzenia zagadnień dotyczących ochrony przeciwpożarowej i pierwszej pomocy w ramach szkoleń okresowych w zakresie BHP. Jeżeli tak, to nie ma przeciwwskazań, aby na podstawie dodatkowej umowy zlecić mu przeprowadzenie takich szkoleń.