W wydanym 7 maja stanowisku PKW podkreśla, że przepisy Kodeksu wyborczego w precyzyjny sposób regulują zasady prowadzenia i finansowania kampanii wyborczej od daty wyborów. Ustanawiają m.in. regułę jawności finansowania kampanii wyborczej, szczegółowe zasady pozyskiwania i wydatkowania środków przez komitety wyborcze oraz tryb sporządzenia przez pełnomocników finansowych komitetów sprawozdań o przychodach, wydatkach i zobowiązaniach finansowych komitetu.
PKW zaznacza, że agitacja wyborcza została zdefiniowana w art. 105 ust. 1 Kodeksu wyborczego jako „publiczne nakłanianie lub zachęcanie do głosowania w określony sposób, w tym w szczególności do głosowania na kandydata określonego komitetu wyborczego”. Wskazane przez PKW ograniczenia dotyczą więc tylko takich działań, zgodnie bowiem z art. 105 ust. 2 Kodeksu wyborczego „Agitację wyborczą można prowadzić od dnia przyjęcia przez właściwy organ zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego na zasadach, w formach i w miejscach, określonych przepisami kodeksu”.
Komisja dodaje, że przepisy Kodeksu wyborczego nie ograniczają działań „nienoszących znamion tak rozumianej agitacji wyborczej”, w tym rozpowszechniania treści nieodnoszących się do wyborów i zamiaru kandydowania, np. podejmowanych przez osoby pełniące funkcje publiczne w ramach ich wykonywania.
Naruszenie zasady równości
PKW uważa, że działania o charakterze agitacyjnym podjęte przed zarządzeniem wyborów naruszają zasadę równości kandydatów i komitetów wyborczych, są sprzeczne z zasadami dobrze pojmowanej kultury politycznej i są powszechnie odbierane jako obejście prawa m.in. przez osoby fizyczne promujące się w ten sposób.
Szukasz więcej informacji dotyczących samorządu?
Poznaj LEX Administracja >>
Zdobądź wiedzę, dzięki której Twoja praca stanie się łatwiejsza
PKW zwracała już uwagę na konieczność ustawowego uregulowania zasad prowadzenia tzw. „prekampanii wyborczej” i jej skutków dla gospodarki finansowej komitetów wyborczych. Podkreślała też potrzebę wprowadzenia uregulowań przeciwdziałających bezprawnemu prowadzeniu kampanii. Jak wyjaśnia PKW, przepisy Kodeksu wyborczego dotyczące kampanii wyborczej i jej finansowania dotyczą jedynie okresu od ogłoszenia aktu właściwego organu o zarządzeniu wyborów, wcześniejsze działania podejmowane przez podmioty lub osoby fizyczne zainteresowane startem w wyborach nie są objęte tymi przepisami.
W obowiązującym stanie prawnym PKW nie ma uprawnień do podejmowania działań w sprawach związanych z ewentualnym prowadzeniem tzw. „prekampanii wyborczej”, może jedynie apelować do uczestników życia publicznego o niepodejmowanie takich działań.
Naruszenie zasad finansowania
Zwracała jednak uwagę, że korzystanie przez komitety wyborcze i kandydatów z efektów podejmowanych przed zarządzeniem wyborów działań o charakterze agitacji wyborczej może zostać uznane za naruszenie zasad finansowania kampanii wyborczej, skutkujące odrzuceniem sprawozdania finansowego komitetu wyborczego oraz ewentualną odpowiedzialnością karną.
W stanowisku zapowiedziano też, że PKW lub komisarz wyborczy, zgodnie ze swoimi kompetencjami, dokona oceny takich działań pod kątem przestrzegania zasad prowadzenia i finansowania kampanii wyborczej przez komitety wyborcze w ramach badania sprawozdań finansowych składanych przez pełnomocników finansowych komitetów po wyborach.