W świetle przepisu art. 27 ust. 1  ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 , wójt, burmistrz, prezydent miasta prowadzi rejestr żłobków i klubów dziecięcych, który jest jawny i podlega publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej gminy prowadzącej (art. 27 ust. 1 – 3 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 ). W rejestrze tym wójt, burmistrz, prezydent miasta dokonuje wpisu na podstawie wniosku złożonego przez podmiot, który zamierza prowadzić żłobek lub klub dziecięcy (art. 28 ust. 1 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 ). Wpis, który poprzedza wizytacja lokalu w celu ustalenia czy zapewniono bezpieczne i higieniczne warunki wychowania i opieki nad dziećmi, stanowi czynność faktyczną, materialno – techniczną. Dopiero odmowa wpisu do rejestru, w przypadkach określonych w przepisie art. 31 pkt 1 – 2 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 oraz wykreślenie z rejestru następują w drodze decyzji administracyjnej organu rejestrowego (art. 34 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 ). Obowiązkiem organu wykonawczego gminy jest także wydanie zaświadczenia o dokonaniu wpisu podmiotu do rejestru (art. 30 ust. 1 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 ).

W świetle przepisu art. 8 ust. 1 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 , gmina może tworzyć i prowadzić żłobki i kluby dziecięce w formie gminnych jednostek budżetowych. Przy czym zwrot „gmina może tworzyć” oznacza, iż żłobek, klub dziecięcy tworzony jest na podstawie uchwały rady gminy. Dla celów organizacyjnych gmina może połączyć żłobki lub kluby dziecięce w zespół i określić zasady jego działania, co nastąpi również na podstawie uchwały rady gminy. Zespoły żłobków lub klubów dziecięcych funkcjonują także w formie gminnych jednostek budżetowych (art. 9 ust. 1 i 3 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 ). Podmiot, który utworzył żłobek lub klub dziecięcy obowiązany jest ustalić statut żłobka lub klubu dziecięcego określając między innymi nazwę i miejsce jego prowadzenia, cele i zadania oraz sposób ich realizacji, warunki przyjmowania dzieci oraz zasady ustalania odpłatności (art. 11 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 ). Do rady gminy, jako organu tworzącego żłobek, klub dziecięcy należeć będzie również ustalenie w drodze uchwały maksymalnej wysokości opłaty za pobyt dziecka w żłobku lub klubie, wysokość opłaty z tytułu wydłużenia wymiaru opieki w żłobku, określenie wysokości opłaty za wyżywienie (art. 58 ust. 1 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 ). Uznaniu rady pozostawiono ponadto określenie warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia od ponoszenia opłat (art. 59 ust. 2 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 ) oraz decyzję w przedmiocie przyznania dotacji celowej żłobkom lub klubom dziecięcym w wysokości i na zasadach określonych w drodze uchwały (art. 60 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 ). W świetle art. 64 ust. 1 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 gmina jest zobowiązana do sporządzania sprawozdań rzeczowo – finansowych z zakresu opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 i przekazywania ich właściwemu wojewodzie w wersji elektronicznej.

Stosownie do przepisu art. 36 ust. 1 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 gmina zatrudnia dziennego opiekuna, na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.), stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. W myśl przepisu art. 45 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 opiekunowie wybierani są przez organ wykonawczy gminy w drodze otwartego konkursu ofert przeprowadzonego na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (tekst. jedn. Dz. U. z 2010 r., Nr 234, poz. 1536). Ponadto obowiązkiem wójta, burmistrza, prezydenta jest ubezpieczenie dziennego opiekuna od odpowiedzialności cywilnej oraz opłacanie i finansowanie składki na to ubezpieczenie (art. 41 ust. 2 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 ). Organ ten prowadzi również, w świetle przepisu art. 46 ust. 1 i 3 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 , jawny i publikowany w BIP gminy wykaz dziennych opiekunów, z którymi została zawarta umowa. Natomiast do obowiązków rady gminy należy określenie, w drodze uchwały, maksymalnej wysokości wynagrodzenia dziennego opiekuna oraz zasad jego ustalania (art. 43 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 ). W drodze uchwały rada decyduje także o wysokości opłat z tytułu pobytu dziecka u dziennego opiekuna oraz o ewentualnych warunkach częściowego lub całkowitego zwolnienia z ponoszenia opłat (art. 58 zw. z art. 59 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 ). Ponadto gmina, w miarę możliwości, może odpowiednio udostępnić lub wyposażyć lokal w celu sprawowania opieki przez dziennego opiekuna (art. 42 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 ).

Mając na uwadze cel strategiczny uchwalonego aktu – stworzenie warunków dla rozwoju zróżnicowanych form opieki na dziećmi w wieku do lat 3 – wójt, burmistrz, prezydent miasta może także zlecić organizację opieki sprawowanej w formie żłobka, klubu dziecięcego albo przez dziennych opiekunów nad dziećmi w wieku do lat 3, przy czym wyłonienie podmiotów, które zajmą się organizacją opieki nastąpi na podstawie ustawy z dnia 24 października 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (art. 61 ust. 1 i 2 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 ).

Wójt, burmistrz, prezydent miasta pełni również funkcje nadzorcze. Organ wykonawczy gminy, właściwy ze względu na miejsce prowadzenia żłobka lub klubu dziecięcego albo miejsce sprawowania opieki przez dziennego opiekuna, sprawuje nadzór w zakresie warunków i jakości świadczonej opieki. Nadzór ten, w myśl przepisu art. 55 ust. 1 i 2 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 , może być nadzorem planowym – przeprowadzanym zgodnie z planem nadzoru przyjętym przez radę gminy w formie uchwały, albo pozaplanowym – przeprowadzanym w przypadku powzięcia informacji o nieprawidłowościach w organizacji i funkcjonowaniu żłobka, klubu dziecięcego lub opieki sprawowanej przez dziennego opiekuna. Czynności nadzorcze wykonują osoby upoważnione przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta (art. 56 ust. 1 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 ). W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości podmiot prowadzący żłobek lub klub dziecięcy albo dzienny opiekun zobowiązywani są do usunięcia ich w wyznaczonym terminie. W przypadku nieusunięcia nieprawidłowości organ wykonawczy gminy wykreśla z rejestru żłobek lub klub dziecięcy albo rozwiązuje umowę z dziennym opiekunem bez zachowania okresu wypowiedzenia (art. 57 ust. 5 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 ).

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi do lat 3 (Dz. U. Nr 45, poz. 235 z późn. zm.)