W dniu 6 sierpnia 2010 r. Sejm uchwalił ustawę o dowodach osobistych (Dz. U. Nr 167, poz. 1131). Nowa ustawa ma za zadanie przystosować polskie dokumenty tożsamości do ogólnoeuropejskiego systemu identyfikacji osób fizycznych, którego wdrożenie jest jednym z celów działań Komisji Europejskiej. Dowody osobiste, które będą wydawane na podstawie nowej ustawy, mają za zadanie nie tylko poświadczać tożsamość posiadacza dowodu, ale również służyć jego uwierzytelnieniu za pomocą wbudowanego chipa w systemach teleinformatycznych podmiotów publicznych oraz przy dostępie do rejestrów publicznych. Otwiera to drogę do dalszej informatyzacji administracji publicznej i stwarza możliwość załatwiania wielu spraw za pośrednictwem internetu.. Powoli do lamusa odchodzą oficjalne druki wypełnianie pokornie przez petentów w urzędach. Wraz z nowymi pokoleniami tak urzędników, jak i interesantów, przychodzą pomysły na nowe rozwiązania i usprawnienia pracy organów państwowych i samorządowych. Uchwalenie nowej ustawy wychodzi zatem naprzeciw zmianom zachodzącym w społeczeństwie i sposobie myślenia zwykłych obywateli.

 
Nowe dowody osobiste mają bogatszą zawartość od dotychczasowych; stwierdzają nie tylko tożsamość posiadacza, ale także informują o obywatelstwie, co jest nowością w stosunku do dotychczasowego stanu rzeczy. Uprawniają również do przekraczania granic wszystkich państw uznających ten dokument za wystarczający, czyli m.in. krajów Unii Europejskiej, czy państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

 
Z chwilą wejścia w życie ustawy o dowodach osobistych prawo do posiadania dowodu osobistego będzie przysługiwało większej ilości osób niż dotychczas. Każdy obywatel Rzeczypospolitej Polskiej ma prawo do posiadania dowodu już od momentu urodzenia, przy czym pełnoletni obywatel zamieszkujący na terenie Rzeczypospolitej Polskiej ma obowiązek posiadania dowodu. Dowód osobisty wydany osobie, która nie ukończyła 5 roku życia, jest ważny przez okres 5 lat od daty wydania, podczas gdy wydany osobie, która ukończyła 5 rok życia, jest ważny przez okres 10 lat od daty wydania.

 
Do wydawania dowodów osobistych w dalszym ciągu zobowiązane są gminy, które wykonują to jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej, na co otrzymują, tak jak dotychczas, dotacje celowe z budżetu państwa. Nastąpiło jednak odmiejscowienie całej procedury - właściwym do wydania dowodu osobistego jest organ dowolnej gminy na terytorium kraju. Właściwi miejscowo wojewodowie sprawują nadzór nad gminami w zakresie ich zadań dotyczących dowodów osobistych, a także pełnią rolę organu odwoławczego od decyzji wydawanych przez organy gmin.

 
   Zgodnie z przepisami Rozdziału 2 ustawy o dowodach osobistych nowe dowody osobiste będą miały format i wymiary nie odbiegające od obecnie obowiązujących rozwiązań (patrz § 19 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 lutego 2009 r. w sprawie wzoru dowodu osobistego oraz trybu postępowania w sprawach wydawania dowodów osobistych, ich unieważniania, wymiany, zwrotu lub utraty, Dz. U. Nr 47, poz. 384). Dowód osobisty będzie miał formę karty identyfikacyjnej o wymiarach 54 x 85 mm i składać się będzie z warstwy graficznej oraz warstwy elektronicznej. Organem, na którym spoczywa obowiązek personalizacji dowodu jest, zgodnie z art. 10 ustawy, minister właściwy do spraw wewnętrznych. Dokument, w warstwie graficznej, zawiera dane o nazwisku, imionach oraz nazwisku rodowym posiadacza, imionach jego rodziców, miejscu urodzenia, płci, numerze PESEL, obywatelstwie, a także przedstawia wizerunek twarzy. Nie będą natomiast zamieszczane dane biometryczne. Wynika to z faktu, że rozporządzenie Rady (WE) nr 2252/2004 z dnia 13 grudnia 2004 r. w sprawie norm dotyczących zabezpieczeń i danych biometrycznych w paszportach i dokumentach podróży wydawanych przez Państwa Członkowskie (Dz. U. UE L 385, str. 1) w brzmieniu nadanym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 444/2009 z dnia 28 maja 2009 r. zmieniającym rozporządzenie Rady (WE) nr 2252/2004 z dnia 13 grudnia 2004 r. w sprawie norm dotyczących zabezpieczeń i danych biometrycznych w paszportach i dokumentach podróży wydawanych przez Państwa Członkowskie (Dz. U. UE L 444, str. 1) ustanawia wymóg zamieszczania danych biometrycznych w dokumentach podróży, jednak „kategoria dokumentów podróży nie jest tożsama z kategorią dowodów osobistych. Wprawdzie dowód osobisty będzie dokumentem uprawniającym obywateli polskich do przekraczania granic państw trzecich, które na podstawie jednostronnych decyzji uznają ten dokument za wystarczający do przekraczania ich granicy (np. Chorwacja, Bośnia i Hercegowina), jednakże nie jako dokument podróży, ale jako narodowy dokument potwierdzający tożsamość i obywatelstwo osoby” (z uzasadnienia do projektu ustawy, druk nr 2917). Ustawodawca uznał również za niecelowe zamieszczanie rysopisu posiadacza dowodu. Wszystkie dane z warstwy graficznej zostaną także zamieszczone w warstwie elektronicznej.

 
Nowością jest wyposażenie dowodów w warstwę elektroniczną. Składają się na nią trzy rodzaje certyfikatów:

·         certyfikat dowodu osobistego – służący do potwierdzenia autentyczności dowodu osobistego; jego aktywacja jest obowiązkowa i dokonuje jej organ podczas odbioru dokumentu przez posiadacza; ważność tego certyfikatu jest tożsama z ważnością dowodu i nie może ulec zawieszeniu; dane wchodzące w skład certyfikatu określa art. 18 ustawy
-        certyfikat podpisu osobistego – służący do uwierzytelnienia obywatela w systemach teleinformatycznych oraz zapewnienie, że dokumenty elektroniczne zostały sporządzone przez posiadacza dowodu; co ważne: opatrzenie podpisem osobistym weryfikowanym za pomocą certyfikatu podpisu osobistego dokumentu w postaci elektronicznej wywołuje dla podmiotu publicznego skutek prawny równoznaczny ze złożeniem własnoręcznego podpisu pod dokumentem w postaci papierowej; aktywacja certyfikatu nie jest obowiązkowa i następuje na wniosek posiadacza dowodu, aczkolwiek nie mogą się nim posługiwać osoby ubezwłasnowolnione całkowicie lub częściowo prawomocnym orzeczeniem sądu oraz małoletni nieposiadający zdolności do czynności prawnych; różnicą względem certyfikatu dowodu osobistego jest też możliwość zawieszenia i późniejszego wznowienia certyfikatu;
-    certyfikat ograniczonej identyfikacji – stanowiący swego rodzaju pieśń przyszłości, rozwiązanie wprowadzone dla wykorzystania w dalszej perspektywie czasowej; jego zadaniem jest weryfikacja ograniczonej identyfikacji tj. „nie będzie identyfikował żadnej konkretnej osoby, a jedynie potwierdzał, że podpis został świadomie złożony przez posiadacza dowodu osobistego (dlatego do jego złożenia konieczne będzie podanie informacji znanych tylko jego posiadaczowi)” (z uzasadnienia do projektu ustawy), tym samym w zakres danych objętych certyfikatem nie wchodzą imię i nazwisko oraz numer PESEL posiadacza dowodu; aktywacja certyfikatu ograniczonej identyfikacji może nastąpić wyłącznie w przypadku, jeżeli przepisy innych ustaw zezwalają na jego użycie (w uzasadnieniu do projektu podano przykład zastosowania go w instytucji świadka koronnego).


 

Oprócz wymienionych certyfikatów w dowodzie mogą być zamieszczone, na wniosek i koszt posiadacza, dane służące do składania bezpiecznego podpisu elektronicznego weryfikowanego za pomocą kwalifikowanego certyfikatu. Nowe dowody przystosowane są również do zamieszczenia danych służących do wykorzystania dowodu osobistego jako karty ubezpieczenia zdrowotnego w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.).

 
Istotne znaczenie dla bezpieczeństwa danych zgromadzonych w warstwie elektronicznej dowodu osobistego ma art. 22 ustawy o dowodach osobistych , który stanowi, iż minister właściwy do spraw wewnętrznych w uzasadnionym przypadku możliwego naruszenia praw obywateli wyłącza możliwość wykorzystania części lub całości funkcji elektronicznych przy zachowaniu ważności warstwy graficznej dowodu osobistego. Naruszeniem takim może być, przykładowo, złamanie algorytmów szyfrujących dane bądź wyciek grup kluczy szyfrujących. Wyłączenie może dotyczyć możliwości korzystania z elektronicznych funkcji przez wszystkich posiadaczy dowodów osobistych lub grupy posiadaczy dowodów osobistych o tych samych cechach zabezpieczeń. W takim przypadku minister zobowiązany jest do ogłoszenia stosownej informacji w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski”, a dowody określone w obwieszczeniu podlegają wymianie.


Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 6 sierpnia 2010 r. o dowodach osobistych (Dz. U. Nr 167, poz. 1131)
 
 

Pisaliśmy o tym również:
Nowa ustawa o dowodach osobistych: procedury wydawania, zawieszenia i unieważniania dokumentu
Nowa ustawa o dowodach osobistych: Rejestr Dowodów Osobistych i tryby dostępu do danych