Pytanie:
Czy mieszkańcy gminy mają obowiązek segregowania odpadów komunalnych?
Zgodnie z przepisami ustawy z 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach - dalej u.u.c.p.g., gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania, a w szczególności ustanawiają selektywne zbieranie odpadów komunalnych obejmujące co najmniej następujące frakcje odpadów: papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła i opakowań wielomateriałowych oraz odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, w tym odpadów opakowaniowych ulegających biodegradacji. Czyli gminy mają obowiązek zapewnienia możliwości segregowania odpadów.
Czy zatem mieszkańcy mają obowiązek ich segregowania?
Odpowiedź:
Co do zasady, mieszkańcy gminy mają obowiązek segregowania śmieci i wójt, burmistrz lub prezydent miasta może wszcząć postępowanie kontrolne w celu ukarania właściciela nieruchomości za uchylanie się od obowiązku, o ile ten zostanie wpisany do regulaminu czystości i porządku w gminie. Jednocześnie przepisy u.u.c.p.g. dopuszczają możliwość odbioru niesegregowanych, jeśli mieszkaniec w deklaracji wpisze, że odpadów segregować nie będzie. Jest to sprzeczność do tej pory nieusunięta z u.u.c.p.g.
Uzasadnienie:
Jeżeli obowiązek selektywnego zbierania np. papieru, szkła, metali oraz tworzyw sztucznych zostanie wpisany do regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminie, to wójt (burmistrz, prezydent miasta) będzie mógł wszcząć kontrolę w celu ukarania właściciela nieruchomości grzywną za nieprzestrzeganie regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminie, w trybie art. 10 ust. 2a u.u.c.p.g. Zgodnie z art. 4 ust. 1 i 2 u.u.c.p.g., regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy jest aktem prawa miejscowego uchwalonym przez radę gminy po zasięgnięciu opinii państwowego powiatowego inspektora sanitarnego i określa szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, w tym dotyczące obowiązków selektywnego gromadzenia odpadów komunalnych przekazywanych przedsiębiorcy odbierającego te odpady. Materialnym elementem penalizowanego czynu jest właśnie niedopełnienie obowiązku wskazanego w regulaminie, o czym mowa w art. 4 ust. 2 pkt 1 lit. a u.u.c.p.g.
Zgodnie z art. 4 u.u.c.p.g., funkcją przepisów stanowionych przez radę gminy w formie regulaminu jest ochrona porządku i czystości w gminie. Funkcja ta umożliwia realizację zadań własnych samorządu gminnego w sferze zarządzania na terenie gminy, ze szczególnym uwzględnieniem zabezpieczenia porządku i czystości. Jednakże ustawodawca dopuszcza możliwość odbioru odpadów niesegregowanych za wyższą opłatą niż opłatą za odbiór odpadów segregowanych przez wytwórcę (art. 6k ust. 3 u.u.c.p.g.), godząc się, że właściciel nieruchomości może w deklaracji zaznaczyć, że nie będzie segregował odpadów i w związku z tym będzie płacił wyższą opłatę za odbiór i zagospodarowanie śmieci (wyższa opłata nie jest opłata sanacyjną). Jest to pewna sprzeczność, na którą wielokrotnie zwracano uwagę Ministerstwu Środowiska, które jednak nie wprowadziło żadnych zmian w przepisach u.u.c.p.g., mimo że od 1.07.2017 r. wejdą w życie przepisy rozporządzenia Ministra Środowiska z 29.12.2016 r. w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów - dalej r.s.s.z.o., określające szczegółowy sposób selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów oraz kiedy wymóg selektywnego zbierania uważa się za spełniony, a także wskazujące odpady komunalne podlegające obowiązkowi selektywnego zbierania spośród wskazanych w art. 3b ust. 1 i art. 3c ust. 1 u.u.c.p.g. W konsekwencji można stwierdzić, że wprawdzie u.u.c.p.g., r.s.s.z.o. oraz (z reguły) regulaminy obligują do selektywnej zbiorki odpadów, to mieszkańcy gminy mogą obowiązku tego nie respektować, jeżeli za to zapłacą więcej, bo u.u.c.p.g. to dopuszcza. Przy takim podejściu do obowiązku segregacji odpadów komunalnych mieszkańcy mogą się od niego uchylić w zamian za uiszczanie wyższej opłaty i ewentualnie grzywnę z art. 10 ust. 2 u.u.c.p.g., jeżeli rada gminy wpisze obowiązek selektywnej zbiórki odpadów do regulaminu.
