Lex Romanowski zaskarżony do Trybunału Konstytucyjnego

Ustawa z 21 lutego 2025 r. o zmianie ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora uchwalona została z inicjatywy grupy posłów: KO, Polski 2050-TD i PSL-TD. Nowela potocznie nazywana jest "lex Romanowski" od nazwiska posła PiS, b. wiceministra sprawiedliwości Marcina Romanowskiego, który jest podejrzany w śledztwie dotyczącym Funduszu Sprawiedliwości.

Nowela zmienia art. 5a ustawy. Sejm uchwalił, że poseł lub senator, wobec którego wydano postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania, nie wykonuje praw i obowiązków wynikających z niniejszej ustawy do czasu uchylenia tymczasowego aresztowania, jego zmiany na inny środek zapobiegawczy albo upływu terminu, do którego tymczasowe aresztowanie ma trwać.

Zawarł też przepis przejściowy przewidujący, że nowe regulacje stosuje się także do posła lub senatora względem, którego wydano postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania, przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

Przeczytaj także: Jest ochrona międzynarodowa dla Romanowskiego

Poprawki Senatu

Senat do ustawy wprowadził poprawki, które rozszerzają jakich dokładnie praw i obowiązków nie wykonuje poseł lub senator w czasie pozbawienia wolności - m.in. o czynne uczestnictwo w pracach Sejmu lub Senatu oraz Zgromadzenia Narodowego oraz o cały szereg uprawnień parlamentarnych, takich jak np. prawo wglądu w działalność organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego, a także spółek z udziałem Skarbu Państwa oraz zakładów i przedsiębiorstw państwowych. Wskazano też, że w czasie pozbawienia wolności parlamentarzyście nie przysługuje uposażenie poselskie lub senatorskie.

Senat rozszerzył też zakres obowiązywania przepisów na posła lub senatora, wobec którego nie jest możliwe rozpoczęcie odbywania kary pozbawienia wolności albo wykonanie postanowienia o zastosowaniu tymczasowego aresztowania, z powodu jego ukrywania się lub nieobecności w kraju. Dodał też, że w przypadku umorzenia postępowania karnego albo wydania wyroku uniewinniającego posłowi lub senatorowi należy wypłacić zaległe uposażenie i dietę parlamentarną. Natomiast nie dotyczy to warunkowego umorzenia postępowania karnego oraz umorzenia z powodu amnestii lub przedawnienia.

Sejm przyjął zaproponowane przez Senat poprawki 21 lutego.

Zarzuty Prezydenta

W poniedziałek Kancelaria Prezydenta RP poinformowała, że prezydent Andrzej Duda skierował nowelę do Trybunału Konstytucyjnego, w trybie kontroli prewencyjnej. Zdaniem prezydenta zastosowany na etapie prac senackich tryb postępowania z zaskarżoną ustawą rodzi poważne zastrzeżenia co do dochowania konstytucyjnych standardów procesu legislacyjnego.

Prezydent uzasadnia, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego dotyczącym dopuszczalnych granic poprawek zgłaszanych przez Senat, wynika, że poprawki te mają wyraźnie ograniczony zakres. Choć mogą mieć one charakter zarówno formalno-legislacyjny, jak i merytoryczny, muszą jednak dotyczyć wprost materii, która była przedmiotem regulacji w tekście, ustawy, który został przekazany Senatowi.

Prezydent w skardze wskazuje też, że granice dopuszczalnych poprawek zakreśla również uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z 23 listopada 1990 r. – Regulamin Senatu, który stanowi w art. 69, że jeżeli w toku prac nad ustawą uchwaloną przez Sejm komisja dostrzeże potrzebę wprowadzenia zmian legislacyjnych wykraczających poza materię rozpatrywanej ustawy, to wraz ze sprawozdaniem dotyczącym tej ustawy może przedstawić wniosek o podjęcie inicjatywy ustawodawczej wraz z projektem odpowiedniej ustawy.

- W przypadku zaskarżonej ustawy, na etapie jej rozpatrywania w Senacie, Izba Wyższa wprowadziła w zakresie, w jakim nadaje nowe brzmienie art. 5a ustawy z 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora w części obejmującej ustępu 1 i 3 oraz art. 2 w zakresie w jakim odsyła do art. 23 ust. 10a wyżej wymienionej ustawy, całkowicie nową treść normatywną, która nie była przedmiotem regulacji w tekście ustawy uchwalonej przez Sejm. Senat wykroczył zatem poza granice dopuszczalnych poprawek, które zgodnie z Konstytucją i orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego może wprowadzać do tekstu ustawy. Bez znaczenia pozostaje przy tym fakt, iż poprawki te zostały następnie przyjęte przez Sejm – uzasadnia prezydent.

A to może jego zdaniem naruszać art. 7, art. 118 ust. 1 art. 119 ust. 1 i art. 121 ust. 2 Konstytucji.

Nowość