Czy w regulaminie utrzymywania porządku i czystości w gminie jest możliwość dokonania zapisów limitujących ilość utrzymywanych psów czy kotów w lokalu mieszkalnym w budynku wielolokalowym?

Czy można uzależnić możliwość utrzymywania psów i kotów w budynkach wielolokalowych o zgody właściciela/właścicieli nieruchomości?


Odpowiedź:

Zgodnie z art. 4 ust. 2 pkt 1-8 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 391, z późn. zm.) - dalej u.u.c.p.g., regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy (dalej "regulamin") powinien określać zasady utrzymania czystości i porządku dotyczące kwestii wskazanych w tym przepisie (m.in. obowiązki osób utrzymujących zwierzęta domowe, mających na celu ochronę przed zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego użytku – art. 4 ust. 2 pkt 6 u.u.c.p.g. oraz wymagania utrzymywania zwierząt gospodarskich na terenach wyłączonych z produkcji rolniczej, w tym także zakazu ich utrzymywania na określonych obszarach lub w poszczególnych nieruchomościach – art. 4 ust. 2 pkt 7 u.u.c.p.g.).


Ustawodawca wyliczając elementy, które powinny zostać zawarte w regulaminie nie zawarł zwrotu "w szczególności", co wskazuje na zamknięty katalog zawarty w powyższym przepisie. W konsekwencji, regulamin nie powinien wykraczać poza kwestie przewidziane w ww. przepisie, byłoby to przekroczeniem granic upoważnienia ustawowego i naruszeniem zasad prawidłowej legislacji.


Oznacza to, że zgodnie z art. 4 ust. 2 pkt 6 u.u.c.p.g., regulamin może określić jedynie katalog obowiązków osób utrzymujących zwierzęta domowe, mających na celu ochronę przed zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego użytku. Wprowadzenie natomiast limitu czy całkowitego zakazu chowu zwierząt domowych w regulaminie byłoby wykroczeniem poza ramy wskazane przez ustawodawcę w art. 4 ust. 2 pkt 6 u.u.c.p.g. (zakaz taki może być wprowadzony, zgodnie z art. 4 ust. 2 pkt 7 u.u.c.p.g., jedynie w odniesieniu do zwierząt gospodarskich na określonych terenach lub poszczególnych nieruchomościach).


Stanowisko takie znajduje poparcie w orzecznictwie administracji. Dla przykładu, zgodnie z rozstrzygnięciem nadzorczym Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 4 grudnia 2009 r., sygn. akt PN.0911-362/09, "rada gminy uprawniona jest jedynie do określenia obowiązków osób utrzymujących zwierzęta domowe mających na celu ochronę przed zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego użytku. Nie może natomiast ustanowić wymagań oraz zakazów jego utrzymywania". Powyższe potwierdza, że w regulaminie nie mogą zostać ustanowione zakazy chowu zwierząt domowych.

Ponadto, WSA w Białymstoku w wyroku z dnia 16 lutego 2010 r., sygn. akt II SA/BK 627/09 stwierdził, że "rada gminy nie może zamieścić w regulaminie utrzymania czystości i porządku w gminie, pod rygorem dopuszczenia się istotnego naruszenia prawa, regulacji wykraczających poza katalog zagadnień określonych w art. 4 ust. 2 pkt 1-8 u.u.c.p.g., czy nie znajdujących uzasadnienia w przedmiotowej delegacji ustawowej". Sąd w ww. wyroku stanowi, że ustawodawca wyraźnie odróżnia dwie kategorie zwierząt – domowe (art. 4 ust. 2 pkt 6 u.u.c.p.g.) oraz gospodarskie (art. 4 ust. 2 pkt 7 u.u.c.p.g.), a zasady dotyczące utrzymywania obu kategorii zwierząt zostały określone w odrębny sposób. Zgodnie z przepisami u.u.c.p.g., zakaz dotyczący chowu zwierząt może być wprowadzony w regulaminie wyłącznie w stosunku do zwierząt gospodarskich, nie zaś domowych (jakim jest, zgodnie z art. 4 pkt 17 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt właśnie pies, czy kot).

W ustawodawstwie brak jest przepisów regulujących wprost dopuszczalność czy warunki stanowienia o zakazie chowu zwierząt domowych w oparciu o zgodę współwłaścicieli nieruchomości wielolokalowej.

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tekst jedn.: z 2000 r. Nr 80, poz. 903, z późn. zm.) – dalej u.w.l., właściciel lokalu ma prawo do współkorzystania z nieruchomości wspólnej zgodnie z jej przeznaczeniem. Natomiast na podstawie art. 1 ust. 2 u.w.l., w zakresie nie uregulowanym u.w.l., stosuje się przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) - dalej k.c. Z kolei, przepis art. 140 k.c. stanowi, że w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. Artykuł 206 k.c. stanowi ponadto, że każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.

O ile sposób korzystania z nieruchomości wspólnej może zostać określony przez wspólnotę (np. w drodze przyjętego uchwałą regulaminu), to jednak prawo poszczególnych właścicieli lokali do współkorzystania z takiej nieruchomości nie powinno być nadmiernie ograniczane. Takim nadmiernym ograniczeniem byłoby właśnie zakazanie jakiegokolwiek chowu zwierząt domowych (np. psów czy kotów). Uchwała taka stanowiłaby, jak się wydaje, zbyt daleko idącą ingerencję w uprawnienia właścicieli do korzystania z nieruchomości wspólnej. Zakaz chowu zwierząt czy zezwolenie na chów jedynie określonej liczby zwierząt domowych w lokalach mógłby zostać wprowadzony jedynie na podstawie uchwały podjętej jednogłośnie przez wspólnotę mieszkańców.

Warto również wskazać na regulację art. 16 ust. 1 u.w.l., zgodnie z którym "jeżeli właściciel lokalu zalega długotrwale z zapłatą należnych od niego opłat lub wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko obowiązującemu porządkowi domowemu albo przez swoje niewłaściwe zachowanie czyni korzystanie z innych lokali lub nieruchomości wspólnej uciążliwym, wspólnota mieszkaniowa może w trybie procesu żądać sprzedaży lokalu w drodze licytacji na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji z nieruchomości". Przepis ten mógłby zatem teoretycznie stanowić podstawę żądania sprzedaży w drodze licytacji lokalu należącego do właściciela chowanych w tym lokalu zwierząt, jednak pod warunkiem możliwości wykazania w postępowaniu, że działanie takiego właściciela "w sposób rażący lub uporczywy przeciwko obowiązującemu porządkowi domowemu albo przez swoje niewłaściwe zachowanie czyni korzystanie z innych lokali lub nieruchomości wspólnej uciążliwym". W orzecznictwie wskazuje się jednak, że uprawnienie wskazane w tym przepisie "jest przykładem najdalej idącego uprawnienia wspólnoty mieszkaniowej do ingerowania w prawo własności lokalu. Charakter interpretowanego przepisu zatem sprawia, że nie może on podlegać wykładni rozszerzającej." (por. wyrok SN z 16 czerwca 2009 r., sygn. akt V CSK 442/08).