Mieszkaniec miasta złożył skargę do WSA na bezczynność prezydenta miasta, polegającą na niepodjęciu z urzędu czynności zmierzających do aktualizacji miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta. Jako podstawę prawną skargi wskazał art. 101 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 ze zm.). Aktualizacja zapisów planu miała polegać na określeniu nowego przeznaczenia części działki należącej do wnioskodawcy, w stosunku do której plan utracił aktualność.


Zdaniem NSA nie ulega wątpliwości, że uchwalenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego mieści się we władztwie planistycznym gminy, która może, ale nie musi takiego planu uchwalać, chyba, że obowiązek taki wynika z przepisów szczególnych. Stosownie do treści art. 27 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 647), zmiana studium lub planu miejscowego następuje w takim trybie, w jakim są one uchwalane. Nie ulega więc również wątpliwości, że zmiany w planie mają charakter fakultatywny.

Stosownie do treści art. 32 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w celu oceny aktualności studium i planów miejscowych wójt, burmistrz albo prezydent miasta dokonuje analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy, ocenia postępy w opracowywaniu planów miejscowych i opracowuje wieloletnie programy ich sporządzania w nawiązaniu do ustaleń studium, z uwzględnieniem decyzji zamieszczonych w rejestrach, oraz wniosków w sprawie sporządzenia lub zmiany planu miejscowego. Nieaktualność studium lub planu związana będzie przede wszystkim ze zmianami w zagospodarowaniu przestrzennym gminy, a więc zmianami w stanie faktycznym, a nie prawnym. Uchwała w sprawie nieaktualności planu stanowi konsekwencję samodzielnej oceny rady gminy, że przyjęty plan nie jest aktualny wobec istniejącego stanu faktycznego.

Ustawodawca nie określił terminu, w jakim rada gminy powinna podjąć uchwałę w sprawie przystąpienia do zmiany planu, nie określił również maksymalnego terminu przeprowadzenia procedury planistycznej. Brak takich ograniczeń jest oczywistą konsekwencją samodzielności gminy w podejmowaniu tego typu działań. Zgodnie bowiem z art. 3 ust. 1 art. 32 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zarówno kształtowanie, jak i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy należy do wykonywanych samodzielnie zadań własnych gminy. Zatem skoro powyższe zadania należą do zadań własnych gminy i wykonywane są samodzielnie, ustawodawca nie wprowadza systemu sankcji przymuszających gminę do realizacji obowiązku (a więc przystąpienia do zmiany studium bądź planu w przypadku podjęcia uchwały w przedmiocie jego częściowej bądź całkowitej nieaktualności. Stwierdzenie nieaktualności planu (studium) jest przede wszystkim efektem samodzielnej oceny rady gminy. Zatem fakultatywność zmian w planie miejscowym przesądza, że brak jest możliwości złożenia skargi na bezczynność rady gminy w tym zakresie na podstawie art. 101a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym.

Należy także podkreślić, że uchwała rady w sprawie stwierdzenia aktualności planów miejscowych, nie może naruszyć interesu prawnego właścicieli działek położonych na obszarze gminy. Uchwała w sprawie aktualności planów miejscowych jest bowiem uchwałą o charakterze aktu kierownictwa wewnętrznego i jako taka nie wiąże w stosunkach zewnętrznych, a ponadto nawet pośrednio nie kształtuje sytuacji prawno-planistycznej nieruchomości. Jest aktem wyłącznie polityki przestrzennej, pozostającym bez wpływu i to nie tylko bezpośredniego ale nawet pośredniego na prawa i obowiązki obywateli. NSA zwrócił uwagę, iż zaskarżona do wojewódzkiego sądu administracyjnego może być jedynie bezczynność organów gminy, która może naruszyć interes prawny skarżącej ją strony, skoro właśnie naruszenie interesu prawnego jest warunkiem sine qua non skuteczności skargi wnoszonej na podstawie art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Oczywistym jest, że zrealizowanie przez wójta, prezydenta czy burmistrza ich ustawowego obowiązku przygotowywania odpowiednich analiz, opracowania planów i przedstawienia ich radzie gminy, nie wpływa bezpośrednio na prawa i obowiązki strony. Samo przygotowanie takich materiałów, a nawet stwierdzenie, że plan miejscowy jest nieaktualny, nie przesądza jeszcze w żaden sposób, że uchwała o zmianie planu miejscowego zostanie uchwalona, a to z uwagi na samodzielność gminy w tym zakresie. Co więcej, samo podjęcie przez radę gminy uchwały o nieaktualności planu nie może być przedmiotem skutecznej skargi do sądu administracyjnego, skoro uchwała taka z natury rzeczy nie może naruszać interesu prawnego strony – uznał NSA.


Postanowienie NSA z 26 lutego 2013 r., sygn. akt II OSK 360/13, prawomocne