Tło tej sprawy przedstawiało się następująco: Sąd Rejonowy w Pabianicach dokonał podziału majątku państwa Z. o wartości 127 tys. zł. Z tym, że nieruchomość wspólna była obciążona hipoteką jako zabezpieczeniem kredytu, który wspólnie zaciągnęli w banku. Do spłaty pozostało 48 tys. zł.

Majątek bez sumy kredytu

Sąd dokonując rozliczenia między stronami przyznał nieruchomość jednemu z nich, ale odliczył wartość kredytu od wartości mieszkania. Sąd Okręgowy w Łodzi rozpatrując apelację powziął wątpliwość, czy majątek do podziału szacuje się z odliczeniem wartości obciążenia hipotecznego od wartości rynkowej nieruchomości? ​W orzecznictwie, co do tej kwestii pozostają rozbieżności.

W czasie rozprawy przed Sądem Najwyższym pełnomocnik uczestnika postępowania Gracjana Z., adwokat Anna Żak przekonywała, że nieuwzględnienie obciążenia hipotecznego jest podwójnie krzywdzące dla męża. Z trzech powodów:

  • będzie musiał spłacić w 1/2 wartość nieruchomości małżonce,
  • obciążony będzie też spłatą kredytu bankowi
  • dodatkowo będzie musiał jeszcze raz wystąpić do sądu z roszczeniem regresyjnym wobec byłej żony

Rzecznik Praw Obywatelskich, który do sprawy się przyłączył, był nieco odmiennego zdania. Według niego ten, komu przyznano nieruchomość będzie dłużnikiem drugiej strony, co spowoduje zmianę umowy kredytowej, gdyż zmienia się właściciel nieruchomości.

Czytaj: SN: podział majątku po rozwodzie nie uchronił żony od spłaty długu męża>>

SN: pominąć obciążenie hipoteczne

Sąd Najwyższy 28 marca br. podjął uchwałę, zgodnie z którą w sprawie o podział majątku wspólnego małżonków, obejmującego nieruchomość obciążoną hipoteką zabezpieczającą udzielony małżonkom kredyt bankowy, sąd - przydzielając tę nieruchomość na własność jednego z małżonków - ustala jej wartość, jeżeli nie przemawiają przeciwko temu ważne względy, z pominięciem wartości obciążenia hipotecznego.

Czytaj: SN: Po rozwodzie trzeba rozliczyć spłatę kredytu hipotecznego>>

Jak wyjaśniał sędzia Jacek Gudowski, Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów podjął już próbę wyjaśnienia sprawy obciążenia hipotecznego 27 lutego br. (III CZP 30/18). Jednak odmówił przyjęcia uchwały, ograniczając się do odniesienia do art. 618 kpc. To znaczy w postępowaniu o zniesienie współwłasności sąd rozstrzyga także spory o prawo własności, jak również wzajemne roszczenia współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy.

Sędzia Gudowski podkreślił, że sytuacja jest dość typowa, ale mogą się zdarzyć różne inne okoliczności. Nie zawsze małżonek właściciel nieruchomości spłaca dług. Powiedział jednak że trudno przyjąć, iż w sytuacjach typowych obciążenie hipoteczne wpływa na podział nieruchomości.

Zdaniem SN art. 618 par. 3 kpc nie wyłącza roszczenia o spłatę kredytu z tytułu hipoteki. To jest narzędzie do wyrównania strat jednego z byłych małżonków.

Sygnatura akt III CZP 21/18, uchwała 3 sędziów SN z 28 marca 2019 r.