Pierwotnie powzięcie uchwały przez pełny skład izby cywilnej Sądu Najwyższego miało mieć miejsce 26 marca 2020 r. Następnie posiedzenie przesunięto na 13 kwietnia 2021 r. Teraz aktualna jest data 11 maja 2021 r. Czy choroba Pierwszej Prezes Sądu Najwyższego i trzecia fala epidemii to główne powody odwlekania w czasie podjęcia uchwały? Wydaje się, że nie.
Czytaj: Frankowicze, banki i sądy muszą poczekać na uchwałę SN do maja>>
Decydujący głos TSUE?
Epidemia COVID-19 oraz ewentualne niesnaski pomiędzy „starymi” a „nowymi” sędziami Sądu Najwyższego nie są powodem już ponad miesięcznego oczekiwania na jednoznaczne wyjaśnienie przepisów prawa w procesach „frankowych”. Sąd Najwyższy zdaje się oczekiwać na decyzję jaką TSUE ma podjąć w sprawie C-19/20. Niejako „po drodze” TSUE wydał też wyrok w innej sprawie pośrednio dotyczącej frankowiczów. Oczekiwanie przez Sąd Najwyższy na wyrok TSUE zdaje się być dobrym znakiem dla osób posiadających kredyty frankowe.
Zobacz wzór dokumentu w LEX: Ugoda w sprawie wzajemnych roszczeń banku i kredytobiorcy dotyczących kredytu walutowego (frankowego) >
Europejski system ochrony konsumentów
Oczekiwanie Sądu Najwyższego – choć mogące irytować – jest zrozumiałe i uzasadnione. System ochrony konsumentów – na którym opierają się powództwa wnoszone przeciwko bankom – stanowi element prawa wspólnotowego. Decydujący głos o interpretacji i znaczeniu tych przepisów ma właśnie TSUE. Uchwała Sądu Najwyższego nie powinna być sprzeczna z treścią orzeczenia TSUE. Stąd decyzja o odroczeniu posiedzenia przeznaczonego na jej podjęcie jest uzasadniona.
Czytaj w LEX: Konstruowanie roszczenia w pozwie frankowym – zagadnienia praktyczne >
O czym zadecyduje TSUE?
W sprawie C-19/20 TSUE udzieli odpowiedzi na pytania zbliżone do tych, które ma rozstrzygnąć polski Sąd Najwyższy. W szczególności TSUE odpowie na pytanie czy możliwe jest zastąpienie nieuczciwego postanowienia dotyczącego sposobu przeliczenia kapitału kredytu na CHF innym postanowieniem np. odwołaniem się do kursu średniego NBP. Orzeczenie TSUE dotyczyć będzie także tak istotnej kwestii jak chwila, od której umowa jest nieważna. Wybór zostanie dokonany pomiędzy chwilą zawarcia umowy lub dniem, w którym zostanie wydany wyrok w sprawie przeciwko bankowi. Jest to istotne, albowiem od tej chwili liczy się przedawnienie roszczeń stron i zakres wzajemnych rozliczeń pomiędzy kredytobiorcą a bankiem. Zdaje się, że TSUE zakwestionuje podejście, zgodnie z którym nieważność następuje dopiero z dniem wyroku, a to będzie dla frankowiczów korzystne, albowiem znacznie ograniczy możliwość żądania przez bank zwrotu kapitału tytułem bezpodstawnego wzbogacenia. W przypadku „teorii dwóch kondykcji” oznacza to, że roszczenie banku o zwrot kapitału po trzech latach od dnia wypłaty będzie już przedawnione i nie będzie można dochodzić jego zwrotu.
Czytaj w LEX: Prawo europejskie a kredyty frankowe >
Wyrok TSUE korzystny dla frankowiczów?
Wiele wskazuje na to, że wyrok TSUE będzie dla frankowiczów korzystny. Od lat TSUE staje po stronie konsumentów i zdaje się, że nie dotykają go – podnoszone na forum dyskursu publicznego w Polsce – troski o stabilność systemu bankowego. TSUE w obronie praw konsumentów gwarantowanych przez prawo Unii Europejskiej był dotychczas bezwzględny.
Zobacz w LEX: Wyliczenie wysokości roszczenia oraz rozliczenie stron nieważnej umowy kredytu - nagranie ze szkolenia >
Czytaj: Jacek Czabański: SN nie może pomijać unijnego orzecznictwa i podstawowych zasad prawa cywilnego>>
Próbkę takiego kierunku orzecznictwa TSUE dał 22 kwietnia 2021 r., gdzie w wyroku w sprawie C-485/19 stwierdził, że wobec roszczeń konsumenta (w tym także kredytobiorcy) przedawnienie rozpoczyna swój bieg dopiero od chwili, w której konsument dowiedział się o nieuczciwości zawartych w umowie postanowień. W sprawach frankowiczów nie będzie mieć można zatem wątpliwości, że termin przedawnienia roszczeń banku będzie liczony od chwili wypłaty kwoty kredytu, a w przypadku żądań kredytobiorcy dopiero od najwcześniejszego momentu, w którym dowiedział się on o tym, że postanowienie jest dla niego krzywdzące.
Zobacz w LEX: Rozliczenie stron nieważnej umowy kredytu frankowego w praktyce orzeczniczej - nagranie ze szkolenia >
To, że polski Sąd Najwyższy wyda uchwałę „frankową” już po wyroku TSUE jest dla frankowiczów korzystne. Wyrok TSUE w zakresie wykładni przepisów prawa wspólnotowego jest dla wszystkich polskich sądów wiążący. Sąd Najwyższy chcąc dostosować swoją uchwałę do poglądów TSUE słusznie przesunął termin jej wydania. Można też liczyć, ze skutkiem wydania przez Sąd Najwyższy uchwały zgodnej z wyrokiem TSUE będzie ona dla frankowiczów bardzo korzystna i uniemożliwi Bankom żądanie zwrotu wypłaconego kapitału. Tak właśnie wobec obywateli Polski działa ochrona zapewniana im przez Unię Europejską.
Autor: Michał Skrzypek, adwokat, senior associate w Kancelarii Ożóg Tomczykowski
Zobacz w LEX: Dochodzenie roszczeń na gruncie kredytów frankowych w praktyce - nagranie ze szkolenia >