Obywatel został obwiniony o przekroczenie 26 sierpnia 2022 r. dozwolonej prędkość o 32 km/h. Poruszał się bowiem z prędkością 82 km/h na obszarze, gdzie dopuszczalna prędkość wynosi 50 km/h. Był to czyn z art. 92a k.w. w związku z art. 20 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym.
Wyrokiem nakazowym z 28 października 2022 r. Sąd Rejonowy uznał go za winnego i wymierzył mu karę 900 zł grzywny. Wyrok nie został zaskarżony i uprawomocnił się. Wcześniej nałożono na niego, za popełnienie wykroczenia z art. 92a par. 1 k.w., mandat karny, który przyjął i uiścił 800 zł grzywny. Mandat ten stał się prawomocny z chwilą pokwitowania jego odbioru przez ukaranego.
Powaga rzeczy osądzonej
Zdaniem Rzecznika, wyrok wydano w sprawie, w której postępowanie co do tego samego czynu i tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone wydaniem prawomocnego mandatu karnego. Zaistniała zatem tzw. powaga rzeczy osądzonej ("res iudicata"). Jej naruszenie jest jednym z najpoważniejszych uchybień w toku postępowania karnego. W takiej sytuacji prawo nakazuje uchylić orzeczenie sądu.
Czytaj w LEX: Powaga rzeczy osądzonej na gruncie przepisów postępowania karnego >>
RPO podkreśla, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że wówczas, gdy czyny - przypisany w prawomocnie zakończonym postępowaniu i objęty postępowaniem wszczętym później - dotyczą tej samej osoby i tego samego zdarzenia faktycznego, to choćby różniły się opisem i kwalifikacją prawną, dla oceny, czy nie doszło do naruszenia określonego przepisem art. 17 par. 1 pkt 7 k.p.k. zakazu "ne bis in idem", konieczne jest dokonanie analizy przypisanych zachowań z punktu widzenia kryteriów tożsamości czynu, uwzględniającej konkretne okoliczności ustalone w obu postępowaniach.
Czytaj także: RPO: Kary za przekroczenie prędkości powinny uwzględniać margines błędu>>
Ten sam czyn, dwie kary
Wśród elementów wyznaczających tożsamość "zdarzenia historycznego" wskazuje się: identyczność przedmiotu zamachu, identyczność kręgu podmiotów oskarżonych o udział w zdarzeniu, tożsamość miejsca i czasu zdarzenia, jak też zachowanie choćby części wspólnych znamion w opisie czynu, które winny się ze sobą pokrywać, mając jakiś obszar wspólny. Po stronie podmiotowej o jedności czynu, jako jednego impulsu woli, świadczy nadto jedność zamiaru (lub planu) sprawcy (sprawców) przestępstwa.
WZORY dokumentów w LEX:
- Wyrok nakazowy z karą grzywny za wykroczenie z art. 92a par. 1 k.w. w zw. z par. 27 ust. 1 rozporządzenia w sprawie znaków i sygnałów drogowych >
- Wyrok nakazowy z karą grzywny za wykroczenie z art. 92a par. 2 k.w. w zw. z art. 20 ust. 1 p.r.d. (przekroczenie prędkości w obszarze zabudowanym) >
- Z taką sytuacją procesową mamy do czynienia w tej sprawie. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że wyrok sądu z 28 października 2022 r. oraz nałożony na obwinionego mandat karny dotyczą tego samego czynu z 26 sierpnia 2022 r., polegającego na przekroczeniu dozwolonej prędkości - stwierdza Rzecznik Praw Obywatelskich.
Zobacz książkę w Profinfo.pl: Pawelec Kazimierz "Zarys metodyki pracy obrońcy i pełnomocnika w sprawach przestępstw i wykroczeń drogowych" >>
Sąd nie wiedział, ale prawo naruszone
Rzecznik przyznaje, że wprawdzie na etapie postępowania rozpoznawczego sąd rejonowy nie dysponował wiedzą na temat wcześniejszego ukarania obwinionego mandatem karnym za zarzucone mu wykroczenie, ale nie ulega wątpliwości, że obiektywnie rzecz biorąc, przy orzekaniu w sprawie doszło do naruszenia prawa. Niezależnie zatem od tego, że trudno wykazać zaniedbania sądu, bo materiał dowodowy bezpośrednio nie wskazywał na fakt przyjęcia przez obwinionego mandatu karnego, doszło do skierowania do sądu wniosku o ukaranie, mimo że obwiniony przyjął wcześniej mandat karny.
Obwiniony o fakcie przyjęcia mandatu poinformował Sąd Rejonowy ale już po wydaniu wyroku. - Obiektywnie doszło zatem do naruszenia prawa. Może to wystąpić w sprawie nawet wtedy, gdy nie stwierdzono zarzucanego wadliwego działania organu procesowego – podkreśla w kasacji zastępca RPO Stanisław Trociuk.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.