Senacki projekt powstał w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 13 grudnia 2011 r. (sygn. akt
K 33/08), stwierdzającego niezgodność normy wywodzonej z art. 180 § 1 kpk z Konstytucją. Dotychczas z tajemnicy statystycznej mógł zwolnić prokurator, a po wejściu w życie nowelizacji - ten obowiązek należeć będzie do sądu.

Warunki zwolnienia
Projekt dodaje, że warunkiem dodatkowym wyjątku od zachowania tajemnicy jest fakt, że  okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu. W postępowaniu przygotowawczym w przedmiocie przesłuchania lub zezwolenia na przesłuchanie decyduje sąd, na posiedzeniu bez udziału  stron, w terminie nie dłuższym niż 7 dni od daty doręczenia wniosku prokuratora. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.
Jednak w sprawach o wykroczenia projekt przepisu jest dalej idący i mówi, że "sąd nie może zwolnić jednak od obowiązku zachowania tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu adwokata, radcy prawnego, lekarza, dziennikarza lub statystyka".

Obecna sytuacja
W myśl postanowienia zawartego w art. 180 § 1 k.p.k. osoby obowiązane do zachowania w tajemnicy informacji niejawnych o klauzuli tajności „zastrzeżone” lub „poufne” bądź też tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji mogą odmówić zeznań co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek. Sąd lub prokurator mogą jednak zwolnić je od obowiązku zachowania tajemnicy, o ile ustawy szczególne nie stanowią inaczej.
Przytoczona regulacja odnosi się do sytuacji kolizji obowiązku złożenia zeznań przez osobę wezwaną w charakterze świadka w toczącym się postępowaniu karnym (art. 177 § 1 k.p.k.) oraz obowiązku zachowania tajemnicy służbowej lub zawodowej, mającego swe źródło w przepisach pozaprocesowych. Tryb zwolnienia przewidziany w zakwestionowanym przepisie odnosi się przy tym do szeregu tajemnic, z wyłączeniem wszakże tych, do których – zgodnie z zastrzeżeniem zawartym w art. 180 § 1 in fine – stosuje się „ustawy szczególne” (przykładowo chodzi tu o tajemnicę sędziowską, prokuratorską, komorniczą, bankową).

Konflikt interesów
Dobro wymiaru sprawiedliwości jest rzecz jasna równie cenną wartością jak tajemnica zawodowa - stwierdzają autorzy projektu.
Organizacja skutecznego wymiaru sprawiedliwości, zapewniającego wykrywanie przestępstw i możliwie szybkie ich osądzanie, należy do podstawowych zadań państwa. Sprawność funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości ma znaczenie dla interesów poszczególnych jednostek. Tyle że owa sprawność w znacznej mierze zależy od zapewnienia możliwości ustalenia faktów mających znaczenie dla wydania rozstrzygnięcia w konkretnej sprawie karnej i ukarania sprawcy przestępstwa. Na tej więc płaszczyźnie może zachodzić sprzeczność między dobrem wymiaru sprawiedliwości a prawem do prywatności i autonomią informacyjną podmiotu, od którego pochodzą informacje statystyczne, jak również opisanym interesem publicznym,
jaki stoi za tajemnicą statystyczną.
Zdaniem senatora Piotra Zientarskiego do zwolnienia z tajemnicy statystycznej w tych wypadkach powinno zatem dochodzić jedynie wtedy, gdy sprawozdania finansowe przedkładane do rejestru przedsiębiorców nie są wystarczające lub gdy w ogóle sprawozdania takie nie zostały złożone. Może to  też nastąpić wtedy, gdy brak jest stosownej dokumentacji lekarskiej.
Wejście w życie projektowanej regulacji spowoduje zatem, że zwolnienie świadka z obowiązku zachowania tajemnicy statystycznej, będzie możliwe jedynie z uwagi na dobro wymiaru sprawiedliwości, przy braku innych środków dowodowych na daną okoliczność.

Źródło; Senat RP