Problem powstał na tle powództwa Urszuli S. , która dziewięć lat temu wystąpiła do sądu cywilnego przeciwko ministrowi Skarbu Państwa o wypłatę odszkodowania z powodu bezprawia legislacyjnego ( na podstawie art. 417 kc ze znaczkiem 1). Przepis ten stanowi, że jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.
Zażądała odszkodowania w wysokości 35 tys. zł plus utracone korzyści z odsetkami, łącznie 199 tys. zł. Jest to kwota różnicy między uzyskanym czynszem a czynszem na poziomie 3 proc. wartości odtworzeniowej, a także czynszami rynkowymi.
Urszula S. była właścicielką dwóch mieszkań w Warszawie przy ul. Sobieskiego, które wynajmowała po cenach poniżej wartości rynkowej. W opinii biegłej, ze względu na znaczne zużycie techniczne budynku koszty utrzymania technicznego omawianych lokali osiągnęły poziom 3-3,7 proc. wartości odtworzeniowej tych lokali w skali roku.

TK dyskwalifikuje przepisy o czynszach
Bezprawie legislacyjne według powódki zostało potwierdzone przez Trybunał Konstytucyjny, który stwierdził, że przepisy mieszkaniowe dotyczące czynszów są niezgodne z Konstytucją. Trybunał Konstytucyjny uznał 19 kwietnia 2005 r., że wprowadzenie mechanizmu hamowania wzrostu czynszów, który bierze pod ochronę wyłącznie interesy najemców ponad dopuszczalną miarę ograniczyło prawa właścicieli (sygn. akt K 4/05).
TK rozpoznając tę sprawę miał także na uwadze orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Szczególną uwagę poświęcił analizie orzeczenia z 22 lutego 2005 r. w sprawie Hutten-Czapska przeciwko Polsce. W orzeczeniu tym Trybunał w Strasburgu uznał, że  przepisy, dotyczące czynszów regulowanych, w niedopuszczalny sposób naruszają powszechne w państwach członkowskich Rady Europy standardy ochrony własności.

Nie ma bezprawia?
Sąd Apelacyjny w wyroku z 3 marca 2010 r. przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Orzekł, że Sąd Okręgowy decydując o odpowiedzialności Skarbu Państwa za delikt normatywny musi zbadać treść orzeczenia TK i w razie uznania, że wyrok działa na przyszłość - odmówić przyznania odszkodowania na podstawie art. 417 (1) kc. A w razie uznania, że wyrok ten działa z mocą wsteczną (ex tunc) rozważyć przesłanki odpowiedzialności wskazane w tym artykule i orzec o odszkodowaniu stosownie do poczynionych ustaleń.
Sąd Okręgowy rozpatrując sprawę po raz drugi nie stwierdził bezprawia legislacyjnego, dlatego że gdyby nie było niekonstytucyjnych ograniczeń czynszu, to i tak powódka nie uzyskałaby odszkodowania.

Opinia Fundacji
Apelację od tego wyroku złożyła Urszula S.
Opinię w tej sprawie zgłosiła Helsińska Fundacja Praw Człowieka. Zdaniem dr Adama Bodnara nie ma żadnych przeszkód prawnych, aby wyrok w sprawie Hutten-Czapska przeciwko Polsce uznać za rozstrzygniecie modelowe (prejudykat) w sprawie odszkodowań należnych prywatnym właścicielom kamienic z powodu stosowania czynszów regulowanych.

 Sygn. akt I ACa 1060/09 wyrok z 3 marca 1010 r. , I ACa 24/14