Rząd przyjął projekt ustawy o środkach przymusu bezpośredniego

Rząd przyjął w środę projekt ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Zakłada on m.in., że oddanie strzału ostrzegawczego, np. przez policjantów, nadal będzie wymagane. Ponadto takie służby jak ABW i BOR będą mogły używać paralizatorów.

W projektowanej ustawie uregulowano kompleksowo kwestie użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego (śpb) i broni palnej przez poszczególne formacje i uprawnione służby. Przyjęto generalną zasadę, że użycie przez służby konkretnego środka przymusu lub broni palnej musi być adekwatne do stopnia zagrożenia, a zastosowany środek powinien charakteryzować się realnie najmniejszą dolegliwością.

Obecnie obowiązującym przepisom, które powstawały na przestrzeni kilkudziesięciu lat, brakuje jednolitości. Ponadto są one niezgodne z Konstytucją RP. Trybunał Konstytucyjny 17 maja 2012 r. stwierdził niezgodność z ustawą zasadniczą kilku ustaw, w tym m.in. ustaw: o Policji, Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej, ABW, Służby Celnej. Za niekonstytucyjne uznane zostały przepisy upoważniające do określenia w rozporządzeniach regulacji związanych ze stosowaniem środków przymusu bezpośredniego.

Projektowana ustawa ujednolica obecne przepisy w taki sposób, aby służby, które wykonują zbliżone zadania, miały możliwość użycia podobnych środków przymusu bezpośredniego. Przepisami objęto wszystkie zagadnienia związane ze stosowaniem tych środków i broni palnej przez uprawnione służby, a więc przez te formacje, których funkcjonariusze, żołnierze, strażnicy, inspektorzy i pracownicy są uprawnieni do ich użycia.

Chodzi m.in. o Policję, Straż Graniczną, ABW, CBA, BOR, Służbę Celną, Więzienną, Straż Ochrony Kolei, Straż Parku, Agencję Wywiadu, Żandarmerię Wojskową, inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego, Kontroli Skarbowej, strażników Państwowej Straży Łowieckiej, Rybackiej, Straż Gminną, pracowników firm ochroniarskich, zakładów poprawczych, schronisk dla nieletnich. Poszczególnym formacjom przyporządkowano zamknięte katalogi środków przymusu bezpośredniego.

Przepisy projektowanej ustawy oprócz ujednolicenia zasad, sposobów użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej, określają przypadki, w jakich mogą być użyte oraz tryb postępowania przed i po ich użyciu/wykorzystaniu.

Wprowadzono nowe środki przymusu bezpośredniego, w tym m.in.: narzędzia i środki do pokonywania zamknięć budowlanych i innych przeszkód (materiały wybuchowe), środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub olśniewających (granaty hukowo-błyskowe, petardy). Zrezygnowano ze stosowania prowadnic, uznano bowiem, że kajdanki są lepszym i skuteczniejszym środkiem. Nie będzie używana także broń gazowa, blokady stawu kolanowego czy zasłony na twarz.

Zgodnie z nowymi przepisami, funkcjonariusze BOR, ABW, Straży Ochrony Kolei oraz strażnicy: Państwowej Straży Łowieckiej, Państwowej Straży Rybackiej, Straży Leśnej i Straży Marszałkowskiej, wzorem Policji czy Straży Granicznej, będą mieli uprawnienia do stosowania tzw. paralizatorów. Środek ten będzie mógł być użyty w ostateczności, gdy użycie innych środków przymusu będzie niemożliwe lub może okazać się nieskuteczne.

Funkcjonariusze Służby Więziennej, którzy dotąd mogli posługiwać się paralizatorem jako środkiem przymusu bezpośredniego, zrezygnowali z takiej możliwości. Istotnym rozwiązaniem jest rezygnacja z możliwości użycia broni palnej przez pododdział zawarty.

Podczas użycia broni palnej będzie obowiązywać – tak jak obecnie – okrzyk identyfikujący formację, np. „Policja” czy „ochrona”, strzał ostrzegawczy, a w razie niepodporządkowania się tym wezwaniom - okrzyk „Stój, bo strzelam”. Przyjęto, że procedury postępowania przed użyciem broni palnej (lub poszczególnych jej elementów) będzie można nie stosować w sytuacjach szczególnych, np. gdy ich (pełne lub częściowe) zrealizowanie mogłoby narazić na niebezpieczeństwo uprawnionego lub inną osobę.