Na wspomnianą liczbę 76 nowych spraw z udziałem Polski składa się:
1) 51 spraw o wydanie orzeczenia prejudycjalnego (w tym 5 pochodzących od sądów polskich),
2) 1 skarga o stwierdzenie nieważności aktu prawa UE wniesiona przez Polskę,
3) 12 skarg o stwierdzenie naruszenia zobowiązań wynikających z członkostwa w UE wniesionych przez Komisję Europejską przeciwko Polsce,
4) 12 uwag interwenienta złożonych przez Polskę.

W 2012 r. Polska nie wzięła udziału w żadnej nowej sprawie przed Trybunałem EFTA. Jedyną nową sprawą przed Sądem UE (dawniej Sądem Pierwszej Instancji) była wspomniana sprawa skargowa o stwierdzenie nieważności aktu prawa UE (chodzi o sprawę T-290/12). Wszystkie pozostałe nowe sprawy z udziałem Polski rozpoznawane były lub wciąż są przez Trybunał Sprawiedliwości.

W 2012 r. Pełnomocnik Polski wziął udział w 28 rozprawach przed sądami unijnymi. Pełnomocnik Polski bierze udział w rozprawach stosunkowo rzadko, gdy jest to uzasadnione wagą sprawy. Chodzi tu zwłaszcza o przypadki, kiedy rozstrzygnięcie sprawy dotyczyć będzie bezpośrednio Polski lub może istotnie wpłynąć na kierunek orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości w danej dziedzinie. W pozostałych przypadkach Pełnomocnik przedstawia jedynie uwagi pisemne.

Na ogólną liczbę 28 rozpraw składa się:
1) 25 rozpraw przed Trybunałem Sprawiedliwości, w tym:
- 9 w sprawach prejudycjalnych zainicjowanych przez polskie sądy (C-589/10, C-115/11, C-116/11, C-160/11, C-213, 214 i 217/11, C-215/11, C-224/11, C-325/11 i C-465/11),
- 10 w innych sprawach prejudycjalnych (C-581/10, C-619/10, C-42/11, C-159/11, C-147 i 148/11, C-186 i 209/11, C-212/11, C-317/11, C-335 i 337/11, C-521/11),
- 3 w sprawach spornych ze skarg Komisji przeciwko Polsce o stwierdzenie naruszenia zobowiązań wynikających z członkostwa w UE (C-512/10, C-569/10 i C-46/11),
- 2 w sprawach spornych w charakterze interwenienta (C-473/10, C-274 i 295/11)
- 1 w postępowaniu odwoławczym (C-423/11 P),
2) 3 rozprawy przed Sądem UE, w sprawach spornych ze skarg Polski przeciwko Komisji o stwierdzenie nieważności aktów prawa UE (T-333/09, T-240/10 i T-370/11).

Zasadniczą część działalności Pełnomocnika Polski i wpływania na rozwój orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości jest udział w sprawach prejudycjalnych.

Podobnie jak w poprzednich latach, materia spraw prejudycjalnych, w których uczestniczył Pełnomocnik Polski w 2012 r. była bardzo zróżnicowana. Była ona wypadkową liczby i wagi spraw wpływających do ETS oraz zaangażowania i aktywności poszczególnych ministerstw i urzędów współpracujących z Pełnomocnikiem. Oznacza to, że obecnie trudno byłoby wskazać obszary priorytetowego zainteresowania Polski w postępowaniach prejudycjalnych. Wydaje się też, że nie ma potrzeby wyznaczania takich obszarów priorytetowych. Polska jako duże państwo członkowskie jest w stanie zajmować stanowiska we wszystkich rodzajach spraw prejudycjalnych, w zależności od potrzeby.

Niemniej jednak, ze statystyk dotyczących udziału Pełnomocnika w sprawach przed ETS wynika, że do obszarów, w których brał on najczęściej udział, należą następujące kategorie spraw:
1) sprawy podatkowe. W 2012 r. dotyczyły najczęściej interpretacji przepisów o podatku VAT. Była to przy tym jedyna grupa spraw, w której dużą część stanowiły sprawy zainicjowane przez sądy polskie, a równocześnie dotyczące zgodności polskich przepisów z prawem unijnym. Pełnomocnik przedstawiał w tych sprawach argumenty, które pozwoliłyby uznać zgodność polskich przepisów z tym prawem.
2) sprawy z zakresu prawa pracy. Dotyczyły one zazwyczaj stosowania zasady równego traktowania, zarówno w odniesieniu do kobiet i mężczyzn, jak i w odniesieniu do pracowników zatrudnionych na podstawie umów o pracę na czas określony i nieokreślony. W sprawach tych Pełnomocnik przedstawiał stanowisko, które uwzględniało rozwiązania funkcjonujące w prawie polskim, często proponując pozytywną odpowiedź na pytania dotyczące zgodności mechanizmów prawa pracy z zasadą równego traktowania.
3) sprawy z zakresu wspólnej polityki rolnej. Dotyczyły one różnorodnych kwestii związanych z finansowaniem i kontrolą beneficjentów, mechanizmów rynkowych i identyfikacji zwierząt. Udział w tych sprawach miał na celu przede wszystkim ochronę interesów polskich rolników, a także zapewnienie prawidłowości wydatkowania środków finansowych.
4) sprawy z zakresu własności intelektualnej. Obejmowały one dwie grupy zagadnień: prawo autorskie i prawo znaków towarowych. Przy przygotowaniu stanowisk w tych sprawach Pełnomocnik współpracował ściśle z MKiDN oraz UPRP.
5) sprawy dotyczące cudzoziemców. W sprawach tych Pełnomocnik opowiadał się przeciwko nazbyt liberalnej wykładni przepisów określających warunki nabycia prawa pobytu na terytorium UE.

W 2012 r. zwraca uwagę mniejsza niż w poprzednich latach liczba spraw z udziałem Polski z zakresu współpracy sądowej w sprawach cywilnych i karnych (tylko 2 sprawy) oraz zamówień publicznych (1 sprawa). Zmniejszyła się również liczba spraw dotyczących ochrony pasażerów w przewozach lotniczych. Z drugiej strony Polska wzięła udział w kilku ważnych sprawach dotyczących problematyki ochrony danych osobowych.

Tak jak różnorodna była materia spraw prejudycjalnych, w których Polska wzięła udział w 2012 r., podobnie zróżnicowany był stopień współpracy poszczególnych ministerstw i urzędów z Pełnomocnikiem Polski.

Przy wypracowywaniu stanowisk w sprawach prejudycjalnych Pełnomocnik Polski współpracował w 2012 r. najczęściej z trzema ministerstwami: MF, MPiPS i MSW, a także z UOKiK. Z drugiej strony niektóre ministerstwa, tj. MAiC, MEN, MON, MRR, MNiSW i MSiT, ani razu nie były w 2012 r. głównym współpracownikiem Pełnomocnika przy przygotowywaniu stanowisk w sprawach.

Jeśli chodzi o sprawy prejudycjalne inicjowane przez polskie sądy to liczba pytań prejudycjalnych kierowanych przez polskie sądy, która była i tak bardzo niewielka w poprzednich latach, w 2012 r. jeszcze bardziej się zmniejszyła.

W 2012 r. do Trybunału Sprawiedliwości wpłynęło zaledwie 6 wniosków złożonych przez polskie sądy. Jest to poziom zbliżony do liczby spraw wniesionych przez sądy estońskie (5) irlandzkie (6), czeskie (7) lub słowackie (9), a więc państw wielokrotnie mniejszych od Polski. Dla porównania w tym samym roku sądy hiszpańskie skierowały do Trybunału Sprawiedliwości 28 wniosków prejudycjalnych, sądy belgijskie – 16 wniosków, sądy holenderskie – 44 wnioski, zaś sądy niemieckie – 68 wniosków.

Jeśli chodzi o sprawy sporne między Polską a UE, to w 2012 r. Komisja Europejska skierowała przeciwko Polsce 12 skarg w związku z zarzutem braku lub niewłaściwego wdrożenia prawa Unii Europejskiej.

Fundamentalną zmianą, jaka nastąpiła w tym zakresie, jest praktyczne uruchomienie mechanizmu przewidzianego w art. 260 ust. 3 TFUE, umożliwiającego Komisji żądanie nałożenia na państwo kary pieniężnej już w pierwszym wyroku Trybunału Sprawiedliwości, w przypadku uchybienia obowiązkowi poinformowania o środkach podjętych w celu transpozycji dyrektywy przyjętej zgodnie z procedurą ustawodawczą.

Komisja korzystała z tej możliwości w szerokim zakresie. W rezultacie 9 spośród 12 skarg połączonych było z żądaniem nałożenia na Polskę okresowej kary pieniężnej.

Większość skarg wniesionych przez Komisję w 2012 r. dotyczyła zarzutów braku transpozycji dyrektyw z obszarów transportu i ochrony środowiska.

Do chwili sporządzenia sprawozdania Pełnomocnika zakończone zostały wszystkie sprawy skargowe, z wyjątkiem jednej. W jednej sprawie (C-90/12) zapadł niekorzystny dla Polski wyrok. W pozostałych dziesięciu sprawach Trybunał Sprawiedliwości umorzył postępowanie w związku z cofnięciem skarg przez Komisję, w następstwie wdrożenia przez Polskę dyrektyw w toku postępowania. Liczba ta obejmuje wszystkie sprawy, w których Komisja żądała nałożenia na Polskę kary pieniężnej.

W 2012 r. Pełnomocnik Polski skierował przeciwko Komisji Europejskiej jedną skargę – o stwierdzenie nieważności niektórych przepisów rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 302/2012, które ograniczyły unijne współfinansowanie grup producentów owoców i warzyw w Polsce. Sprawa ta nie została do tej pory rozstrzygnięta.

Polska złożyła w 2012 r. uwagi interwenienta w 12 sprawach. Spośród nich na czoło wysuwają się sprawy dotyczące sporów kompetencyjnych pomiędzy Komisją Europejską (niekiedy również Parlamentem Europejskim) a Radą UE, związane w szczególności z wejściem w życie nowych postanowień Traktatu z Lizbony. Chodzi tu o sprawy C-28/12, C-43/12, C-103 i 165/12, C-114/12 i C-137/12, w których Polska wzięła udział, konsekwentnie popierając stanowisko Rady i sprzeciwiając się próbom ograniczania kompetencji tej instytucji na rzecz Komisji i Parlamentu.

Pod koniec roku 2012 oraz w roku 2013 zakończyły się niektóre ważne dla Polski postępowania przed sądami unijnymi.

Wyrokiem z dnia 18 lipca 2013 r. w sprawie C-313/11 Komisja p. Polsce Trybunał Sprawiedliwości oddalił skargę Komisji o stwierdzenie, że wprowadzając zakaz wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt w Polsce pasz genetycznie zmodyfikowanych oraz organizmów genetycznie zmodyfikowanych przeznaczonych do użytku paszowego, Polska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy rozporządzenia (WE) nr 1829/2003 w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy. Trybunał wskazał, że kwestionowany przez Komisję zakaz nie obowiązywał w momencie upływu terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii.

Wyrokiem z dnia 26 września 2013 r. w sprawie C-193/11 Komisja p. Polsce Trybunał Sprawiedliwości oddalił skargę Komisji o stwierdzenie, że zezwalając biurom podróży na zastosowanie, na podstawie art. 119 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług, procedury szczególnej dla biur podróży do usług turystycznych sprzedawanych osobom innym niż podróżni, Polska uchybiła zobowiązaniom, które na niej ciążą na podstawie dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2013 r. w sprawie C-569/10 Komisja p. Polsce Trybunał Sprawiedliwości oddalił lub uznał za niedopuszczalną większość zarzutów Komisji dotyczących uchybienia przez Polskę zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy dyrektywy 94/22/WE w sprawie warunków udzielania i korzystania z zezwoleń na poszukiwanie, badanie i produkcję węglowodorów.

Wyrokiem z dnia z dnia 30 maja 2013 r. w sprawie C-512/10 Komisja p. Polsce Trybunał Sprawiedliwości częściowo oddalił skargę Komisji o stwierdzenie naruszenia dyrektyw tzw. "pakietu kolejowego". Trybunał orzekł jednak, że nie przyjmując środków zachęcających zarządcę infrastruktury kolejowej do zmniejszenia kosztów zapewnienia infrastruktury i wielkości opłat za dostęp do niej, a także umożliwiając, przy obliczaniu opłaty za minimalny pakiet dostępu i dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów, uwzględnienie kosztów, które nie mogą być uznane za bezpośrednio ponoszone jako rezultat wykonywania przewozów pociągami, Polska uchybiła zobowiązaniom, które na niej ciążą dyrektywy 2001/14/WE w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej oraz przyznawania świadectw bezpieczeństwa.

Sąd UE wyrokami z dnia 27 lutego 2013 r. w sprawie T-241/10, z dnia 16 września 2013 r. w sprawie T-486/09 oraz z dnia 7 marca 2013 r. w sprawie T-370/11 oddalił trzy skargi wniesione przez Polskę o stwierdzenie nieważności: decyzji Komisji 2009/721/WE i 2010/152/UE wyłączających z finansowania wspólnotowego niektóre wydatki poniesione przez Polskę z tytułu funduszy rolnych, a także decyzji Komisji 2011/278/UE w sprawie ustanowienia przejściowych zasad dotyczących zharmonizowanego przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji w całej Unii. W tym kontekście warto zauważyć, że ze względu na szeroki margines swobody, jaki sądy unijne przyznają Komisji Europejskiej w zarządzaniu politykami unijnymi, jedynie wykazanie rażących błędów po stronie Komisji może dawać nadzieję na uzyskanie pozytywnego rozstrzygnięcia. Dlatego szanse na skuteczne zaskarżenie tego typu środków należy oceniać niezwykle ostrożnie. Dotyczy to zwłaszcza zaskarżania decyzji Komisji wyłączających z finansowania wspólnotowego wydatki w dziedzinie rolnictwa. W 2013 r. Polska zaskarżyła kolejne dwie decyzje tego rodzaju, sprawy te nie zostały jednak dotychczas rozstrzygnięte.

Należy odnotować również dwa ważne wyroki Trybunału Sprawiedliwości w sprawach prejudycjalnych zainicjowanych przez polskie sądy, których wykonanie wymaga dokonania zmian w przepisach dotyczących zamówień publicznych i procedur sądowych.

W wyroku z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie C-465/11 Forposta Trybunał Sprawiedliwości orzekł m.in., że prawo unijne stoi na przeszkodzie obowiązywaniu uregulowań krajowych stanowiących, że poważne wykroczenie zawodowe, powodujące automatyczne wykluczenie danego wykonawcy z trwającego postępowania w sprawie udzielenia zamówienia publicznego, zachodzi, gdy z powodu okoliczności, za które wykonawca ten ponosi odpowiedzialność, instytucja zamawiająca rozwiązała albo wypowiedziała wcześniejszą umowę w sprawie zamówienia publicznego, albo odstąpiła od umowy w sprawie zamówienia publicznego z danym wykonawcą, jeżeli rozwiązanie albo wypowiedzenie umowy, albo odstąpienie od niej nastąpiło w okresie trzech lat przed wszczęciem postępowania w toku, a wartość niezrealizowanego zamówienia wyniosła co najmniej 5% wartości umowy.

Z kolei w wyroku z dnia 19 grudnia 2012 r. w sprawie C-325/11 Alder i Alder Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że prawo unijne sprzeciwia się uregulowaniu państwa członkowskiego, które przewiduje, że dokumenty sądowe przeznaczone dla strony, której miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu znajduje się w innym państwie członkowskim, są złożone do akt postępowania ze skutkiem doręczenia, gdy strona ta nie ustanowiła pełnomocnika do doręczeń zamieszkałego w państwie członkowskim, gdzie toczy się postępowanie sądowe.

Źródło: www.polskawue.gov.pl,