Zdaniem związkowców podpisanie rozporządzenia będzie prowadziło do nieuchronnej klęski prokuratury w momencie wprowadzenia kontradyktoryjnego procesu karnego w lipcu 2015 r. Jak piszą autorzy opinii, wymaga on dużo większego zaangażowania prokuratora na rozprawach. - A dwukrotnie większej ilości obowiązków nie da rady udźwignąć ok. 60 procent prokuratorów, którzy dziś prowadzą postępowania. Z ponad 6 tys. około 1700 będzie realizowało głownie działania w sferze nadzoru i sprawozdawczości – wskazuje związek.
Czytaj: Regulamin prokuratury czeka na podpis ministra>>>
Poniżej treść uchwały.
Po zapoznaniu się z projektem Rada Główna stwierdza co następuje:
I. W dniu 1 lipca 2015 r. wejdą w życie przepisy znowelizowanego kodeksu postępowania karnego wprowadzające nowy model kontradyktoryjnego procesu karnego. Przepisy te w sposób radykalny zwiększą ilość obowiązków spoczywających na prokuratorach prowadzących postępowania przygotowawcze i występujących w sądach. Według szacunków Rady ilość spraw sądowych w związku z likwidacją trybu uproszczonego wzrośnie o ponad połowę. Wydłuży się również czas przebywania prokuratora na rozprawie w związku z nowym modelem postępowania jurysdykcyjnego. W związku w powyższym nieco ponad 60 procent prokuratorów dziś prowadzących postępowania nie będzie
w stanie sprawnie wykonać ponad dwukrotnie większej ilości obowiązków, co w konsekwencji osłabi bezpieczeństwo prawne państwa i obywatela.
II. W dniu 11 września 2014 r. Minister Sprawiedliwości podpisał nowy Regulamin Wewnętrznego Urzędowania Powszechnych Jednostek Organizacyjnych Prokuratury, który miał wejść w życie w dniu 1 stycznia 2015 r. Rozporządzenie to, aczkolwiek niedoskonałe, podejmowało próbę dostosowania organizacyjnego prokuratury do nowego modelu postępowania karnego. W szczególności zawierało rozwiązania reformujące dotychczasowy, archaiczny model prokuratury, w którym ponad 30 procent prokuratorów nie zajmuje się prowadzeniem spraw,
a około 1700 z ogólnej liczby ponad 6000 prokuratorów realizuje głownie działania w sferze nadzoru i sprawozdawczości. Rozporządzenie to wprowadzało zatem potencjalnie równy podział pracy i odpowiedzialności za podejmowane decyzje procesowe, a co za tym idzie uwalniało zasoby kadrowe prokuratur okręgowych i apelacyjnych, tak niezbędne do stawienia czoła nowym wyzwaniom kontradyktoryjnego procesu karnego. Głównymi rozwiązaniami Rozporządzenia reformującymi prokuraturę były:
1) ściśle określona właściwość rzeczowa prokuratur okręgowych
i apelacyjnych,
2) zasada obowiązkowego prowadzenia spraw przez każdego prokuratora,
3) zasada powiązania referenta ze sprawą w toku całego postępowania sądowego, włączenie z postępowaniem przed sądem drugiej instancji.
Wprowadzone rozwiązania spowodowałyby odciążenie prokurator rejonowych z prowadzenia 98,8 % wszystkich spraw poprzez przekazanie około 15 % z tej liczby do prokuratur okręgowych i apelacyjnych.
III. Projekt Rozporządzenia autorstwa Ministra Cezarego Grabarczyka z dnia 19 listopada 2014 r. zmieniający Rozporządzenie z dnia 11 września 2014 r. stanowi całkowitą rezygnację z tych trzech kluczowych rozwiązań. Po pierwsze znosi zasadę właściwości rzeczowej prokuratur apelacyjnych i okręgowych przekazując im do prowadzenia zamiast kilkunastu procent jedynie około 0,4 % spraw dotychczas prowadzonych przez prokuratury rejonowe w tym sprawy najprostsze takie jak wymagające niewielkiego nakładu pracy postępowania o wprowadzenie do obrotu fałszywych banknotów. Rodzi to wrażenie, że zasada właściwości rzeczowej w projekcie pozostawiono jedynie dla pozoru. Po drugie, wraz ze zniesieniem zasady właściwości rzeczowej de facto całkowitą fikcją pozostanie formalnie pozostawiona w projekcie zasada obowiązkowego referatu oskarżycielskiego. Powód takie stanu rzeczy jest jeden
i zasadniczy. W prokuraturach okręgowych, a zwłaszcza apelacyjnych zabraknie spraw, które mogliby prowadzić wszyscy zatrudnieni w nich prokuratorzy. W rezultacie postępowania przygotowawcze nadal prowadzić będzie jedynie 1/3 prokuratorów z wydziałów śledczych
i gospodarczych w prokuraturach okręgowych i 1/4 prokuratorów zatrudnionych na szczeblu prokuratur apelacyjnych w wydziałach przestępczości zorganizowanej. Dodatkowo prokuratorzy apelacyjni otrzymają szczególną prerogatywę do czasowego zwalniania prokuratorów z prokuratur okręgowych i apelacyjnych z obowiązku prowadzenia postepowań. Po trzecie projekt zmieniający Rozporządzenie z dnia 11 września autorstwa Ministra Sprawiedliwości Cezarego Grabarczyka zrywa z zasadą powiazania autora oskarżenia ze sprawą. Uniemożliwia zatem realizację jednej z zasadniczych intencji autorów reformy KPK, którą była obecność na sądowej sali, tego prokuratora, który zna akta sprawy bo prowadził postępowanie i zakończył je skierowaniem do sądu aktu oskarżenia. Uregulowania projektu przywracają zasadę, iż przed sądem II instancji występuje prokurator nie będący autorem aktu oskarżenia. Rozwiązanie to, pomijając jego nieracjonalność z punktu widzenia efektywnego wykorzystywania kadr prokuratorskich, czyni prokuratora bezbronnym w realiach nowego modelu reformatotoryjnej procedury odwoławczej. Jej istota sprowadza się bowiem do szerokich możliwości prowadzenia postępowania dowodowego przed sądami odwoławczymi.
Mając na uwadze powyższe, Rada Główna stwierdza, iż przedstawiony do konsultacji projekt prowadzi do zakonserwowania obecnego, archaicznego modelu prokuratury, który jest niewydolny już w aktualnych realiach. Zachowanie tego samego modelu w realiach nowej procedury karnej doprowadzi w dłuższej perspektywie do porażki państwa reprezentowanego przez prokuraturę w walce
z przestępczością.
Utrzymanie dotychczasowych wskaźników pracy prokuratury, a w szczególności skazywalności na poziomie 98,5 % wymaga zdecydowanych kroków dostosowawczych. Przedstawiony projekt stanowi w istocie wycofanie się z jedynych takich działań dotychczas podjętych przez rządzących. Za całkowicie niezrozumiałe uznać należy intencje projektodawcy, który w sposób bezrefleksyjny poddał się źle rozumianemu lobbingowi podmiotów zdeterminowanych w utrzymaniu aktualnej struktury prokuratury, od których nie będzie jednak zależeć w najmniejszym stopniu powodzenie kontradyktoryjnego procesu karnego.
Rada Główna zauważa jednocześnie z niepokojem, iż działania te zostały przyjęte
z entuzjazmem przez Prokuratora Generalnego, dla którego istotniejsze wydaje się utrzymanie synekur połączonych z „przywilejem” nieprowadzenia spraw
i nieponoszenia ciężaru odpowiedzialności za podejmowane decyzje procesowe niż dostosowanie całej prokuratury do wyzwań nowego, kontradyktoryjnego procesu karnego. Zachowując te synekury autorzy projektu stracili z pola widzenia to, że po 1 lipca 2015 r. nie będzie możliwe sprawne i skuteczne wykonanie dwukrotnie zwiększonej ilości zadań tymi samymi siłami, które są do dyspozycji dzisiaj. W tej sytuacji trudno przekonać będzie prokuratorów liniowych, od których zależy powodzenie reformy KPK do tego aby zmaksymalizowali wysiłki i zapewnili sukces nowego, kontradyktoryjnego procesu karnego. Będzie to niemożliwe bez sprawiedliwego i równomiernego podziału pracy oraz deregulacji szeregu zbytecznych obowiązków spoczywających na prokuratorach w szczególności w takich dziedzinach jak nadzór, sprawozdawczość statystyczna, wizytacje i lustracje, oceny okresowe, procedury konkursowe, międzynarodowy obrót prawny i wiele innych.
Mając powyższe na uwadze Rada Główna apeluje do Ministra Sprawiedliwości o:
1. Zaniechanie dalszych prac nad przedstawionym do konsultacji projektem rozporządzenia z dnia 19 listopada 2014 r. zmieniającego Regulamin Wewnętrznego Urzędowania Powszechnych Jednostek Organizacyjnych Prokuratury z dnia 11 września 2014 r.,
2. Wydłużenie vacatio legis Rozporządzenia z dnia 11 września 2014 r. do dnia 31 stycznia 2015 r. albowiem w wyniku zamieszania spowodowanego pracami nad projektem zmieniającym już podpisane rozporządzenie, Prokuratura nie jest przygotowana do wejścia w życie kluczowych dla jej funkcjonowania przepisów,
3. Podjęcie rozmów z szeroko rozumianym środowiskiem prokuratorskim,
a szczególności organizacjami reprezentującymi tych prokuratorów, od których zależeć będzie sukces zmian wprowadzonych do Kodeksu postępowania karnego, których celem będzie przygotowanie nowej ustawy o prokuraturze i rozporządzeń wykonawczych.
Jednocześnie Rada Główna Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury, kierując się troską o to aby Państwo reprezentowane przez prokuratorów nie doznało porażki w kontradyktoryjnym procesie karnym, informuje iż zaniechanie przez Ministerstwo niezbędnych reform prokuratury spowoduje konieczność ogłoszenia akcji informacyjnych na temat stanu prokuratury
w przededniu wejścia w życie nowej procedury karnej oraz akcji protestacyjnych, których celem będzie wytłumaczenie społeczeństwu, że to nie prokuratorzy, a klasa polityczna ponosi pełną odpowiedzialność za zmiany, które doprowadzą do całkowitej dezorganizacji wymiaru sprawiedliwości, począwszy od 1 lipca 2015 r.