Kongres ma związek z przypadającym właśnie 30-leciem istnienia instytucji rzecznika praw obywatelskich – 15 lipca 1987 r. uchwalona została ustawa, 19 listopada 1987 r. prof. Ewa Łętowska powołana została na stanowisko RPO, 1 stycznia 1988 r. rzecznik rozpoczął działalność.

Jednak jak podkreśla obecny rzecznik dr Adam Bodnar, kongres nie ma być okolicznościową konferencją, lecz bardziej roboczą debatą podsumowującą dotychczasową działalność kolejnych rzeczników oraz oceniającą aktualną sytuację w tej dziedzinie.

Te dwa poziomy analizy podjęte zostaną zapewne podczas jednego z głównych paneli Kongresu, w którym wezmą udział wszyscy byli rzecznicy (Ewa Łętowska, Adam Zieliński, Andrzej Zoll, Irena Lipowicz), a w przypadku nieżyjącego prof. Tadeusza Zielińskiego jego bliski współpracownik Lesław Nawacki. Opinie nieżyjącego dr. Janusza Kochanowskiego zostaną odtworzone z nagrań.

Jak poinformowali organizatorzy, podczas Kongresu odbędzie się 36 paneli tematycznych, podczas których głos zabierze ponad 150 mówców. Wypowiadać się będą też mogli inni uczestnicy debat. Wstęp na Kongres jest wolny, można zapisywać się za pośrednictwem uruchomionego już portalu internetowego.  Więcej>>>

Współorganizatorem konferencji jest Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE, , którego dyrektor Ingibjorg Sólrun Gisladottir wygłosi podczas debaty wystąpienie. Planowane są także wystąpienia Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich Emilly O’Relly oraz przedstawicielki Regionu Europejskiego Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człwowieka Birgit van Hout.
Możliwy jest również udział w Kongresie prezydenta Andrzeja Dudy, ale nie został on jeszcze potwierdzony. Jak mówi Adam Bodnar, rozmawiał on jakiś czas o tym z prezydentem, który wyraził zainteresowanie tematyką kongresu i obiecał wziąć w nim udział, ale Kancelaria Prezydenta jeszcze tego oficjalnie nie potwierdziła.

Jeden z paneli Kongresu ma być poświęcony współczesnym wyzwaniom międzynarodowym dotyczącym ochrony praw obywatelskich. Jako paneliści wystąpią w nim Reinier van Zupthen, ombudsman Holandii, Günther Kräuter, sekretarz generalny IOI i Anna Šabatová, ombudsman Czech.

Z kolei w panelu „Kobieta jako (nie) pełnoprawna obywatelka"/ *niepotrzebne skreślić/ wystąpią Małgorzata Fuszara była pełnomocniczka rządu ds. równego traktowania, adwokat Grzegorz Wrona, Henryka Bochniarz, prezydent Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan, Sylwia Spurek, zastępczyni RPO ds. równego traktowania, Tiina Kukkamaa-Bah z Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE w Warszawie, Monika "Pacyfka" Tichy, aktywistka, feministka, Elwira Borowiec, działaczka społeczna i dominikanin O. Paweł Gużyński.

Intersująco zapowiada się też panel „Chrześcijanie wobec praw człowieka", organizowany w ramach w Kongresu przez redakcję kwartalnika „Więź”, który ma być nawiązaniem do konferencji zorganizowanej na ten temat przed 40 laty.

„Zewnętrznym” organizatorem jednego z paneli jest też Fundacja Pogranicze, która chce w jego ramach podjąć temat: "Gościnność, czyli Gospodarz i Gość wobec praw obywatelskich".

W innych panelach omawiane mają być m.in. prawa lokatorów, gwarancje procesowe uczestników sporów sądowych, standardy ochrony zdrowia psychicznego, problemy związane z ochroną środowiska, zgoda pacjenta na zabieg medyczny, dylematy związane z ubezwłasnowolnieniem, standardy w zakresie praw pracowniczych i socjalnych, problemy starzejącego się społeczeństwa, polityka migracyjna Polski.

- Uznaliśmy, że najlepszą formą uczczenia 30-lecia działalności rzecznika praw obywatelskich będzie stworzenie okazji do zastanowienia się, jaki jest stan praw obywatelskich w Polsce. Jakie są najważniejsze dylematy i wyzwania w tym zakresie, jakie wreszcie doświadczenia wynikają z naszej bieżącej działalności - mówi dr Adam Bodnar. - Stąd idea Kongresu, podczas którego chcemy poważnie podyskutować o tych sprawach - podkreśla RPO.