OLAF to Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych. KE podkreśla, że jej propozycja ma się przyczynić do tego, by stał się on bliskim partnerem Prokuratury Europejskiej, kontynuując zarazem prowadzenie dochodzeń administracyjnych.

"Prawdziwą istotą budżetu jest jego wartość dodana dla UE. Musimy dopilnować, żeby każdy wydany cent przynosił korzyść obywatelom. To oznacza, że walka z nadużyciami finansowymi i korupcją musi być jeszcze ostrzejsza niż wcześniej. Musimy zadbać o to, by OLAF był odpowiednio przystosowany do swoich zadań i współpracował z Prokuraturą Europejską w sposób skuteczny i bezproblemowy. Potrzebny jest nam silny OLAF, który uzupełnia działania karnoprawne Prokuratury Europejskiej skutecznymi dochodzeniami administracyjnymi" - powiedział w środę Guenther Oettinger, komisarz europejski odpowiedzialny za budżet.

W państwach członkowskich współpracujących z Prokuraturą Europejską prowadzone przez OLAF dochodzenia będą się koncentrować na ułatwianiu administracyjnego odzyskiwania kwot i zapobieganiu stratom dla finansów UE. Pozwoli to uzupełnić działania karnoprawne Prokuratury Europejskiej. Kiedy OLAF odkryje ewentualne wykroczenia karne, zgłosi je do Prokuratury Europejskiej i na jej prośbę wesprze prowadzone przez nią dochodzenia.

Proponowane zmiany przewidują też przyznanie OLAF-owi dostępu do informacji o rachunkach bankowych w celu zidentyfikowania przepływów pieniężnych w coraz bardziej złożonych formach nadużyć finansowych, by mógł przeciwdziałać nadużyciom VAT.

OLAF będzie także w dalszym ciągu prowadził dochodzenia w sprawach nieprawidłowości niestanowiących nadużyć finansowych (które nie mieszczą się w kompetencji Prokuratury Europejskiej) w krajach członkowskich. W 2016 r. stanowiły one 93 proc. wszystkich zgłoszonych nieprawidłowości. Ponadto OLAF będzie kontynuował prowadzenie dochodzeń w sprawach nadużyć finansowych i korupcji w państwach członkowskich, które nie uczestniczą w projekcie Prokuratury Europejskiej.

W październiku ub.r. 20 państw członkowskich UE zgodziło się na powołanie Prokuratury Europejskiej, która ma prowadzić sprawy przestępstw przeciwko interesom finansowym Unii i oszustw związanych z VAT. Urząd Prokuratury Europejskiej (EPPO, European Public Prosecutor's Office) będzie więc działał tylko w części krajów.

Prokuratura ma prowadzić dochodzenia w sprawach przestępstw przeciwko budżetowi UE i oszustw związanych z podatkiem VAT, w tym nadużyć z udziałem środków unijnych na kwotę ponad 10 tys. euro i transgranicznych oszustw związanych z VAT na kwotę ponad 10 mln euro. Do tej pory tylko organy krajowe mogły ścigać nadużycia poczynione ze szkodą dla budżetu UE, jak np. niewłaściwe wykorzystanie funduszy unijnych albo transgraniczne oszustwa podatkowe. Ich jurysdykcja nie sięga jednak poza granice danego państwa.

Polska zdecydowała, że nie włącza się w do tej współpracy. Polskie władze nie kwestionowały samej idei powołania tego organu, ale uprawnienia, jakie ma on otrzymać. Zastrzeżenia polskich władz wobec Prokuratury Europejskiej dotyczą m.in. proponowanych jej uprawnień w kwestii zwalczania oszustw związanych z VAT. Polscy dyplomaci argumentują, że jest to kompetencja państw członkowskich, a skuteczność Prokuratury Europejskiej wniosłaby niewielką wartość dodaną w tej kwestii.

Jak wynika z wyliczeń Komisji Europejskiej, co roku budżety państw w całej Europie tracą co najmniej 50 mld euro dochodów z podatku VAT z powodu transgranicznych oszustw. Obchodząc przepisy krajowe i uciekając przed postępowaniami karnymi, transgraniczna przestępczość zorganizowana osiąga zyski dochodzące do miliardów euro rocznie. Poza obszarem podatku VAT w 2015 r. państwa członkowskie wykryły i zgłosiły Komisji nieprawidłowości związane z nadużyciami finansowymi na kwotę ok. 638 mln euro.

Prokuratura Europejska będzie miała siedzibę w Luksemburgu, gdzie będzie urzędował prokurator generalny i prokuratorzy ze wszystkich uczestniczących państw. Będą oni nadzorować śledztwa w sprawach kryminalnych prowadzone przez oddelegowanych do tego celu prokuratorów europejskich w każdym z 20 państw. KE chce, by Prokuratura Europejska mogła zacząć funkcjonować na początku 2020 r.

Z Brukseli Łukasz Osiński (PAP)