Sprawa dotyczyła firmy Mercedes-Benz Financial Services UK, która w celu finansowania użytkowania pojazdów samochodowych proponowała m. in. umowę najmu z opcją wykupu zwaną „Agility”. Cechami tej umowy było zachowanie własności pojazdu po stronie Mercedes Benz Financial Services UK w czasie całego okresu obowiązywania umowy oraz uiszczanie miesięcznej raty przez leasingobiorcę. Miesięczne raty są jednak zasadniczo niskie, tak, że ich łączna kwota stanowi wyłącznie około 60% ceny sprzedaży pojazdu wraz z kosztami finansowania. Umowa przewidywała, bowiem możliwość przeniesienie własności. Jeżeli użytkownik pragnie skorzystać z opcji wykupu pojazdu, musi zapłacić około 40% ceny sprzedaży. Ta kwota „opłaty końcowej” odpowiada szacunkowej średniej wartości rezydualnej pojazdu w chwili zakończenia umowy. Trzy miesiące przed zakończeniem umowy klientowi przekazuje się zapytanie, czy zamierza on skorzystać z opcji wykupu. Zgodnie z ustaleniami prawie połowa leasingobiorców korzysta z opcji wykupu. Firma uważała, że umowa wzorcowa „Agility”, która nie przewiduje każdorazowo przeniesienia własności, powinna zostać uznana za „świadczenie usług” i że w rezultacie VAT jest należny wyłącznie w odniesieniu do każdej raty miesięcznej. Zdaniem organu podatkowego umowa stanowi dostawę towarów. Fiskus zwrócił się, zatem do Mercedes-Benz Financial Services UK o zapłatę całkowitej kwoty podatku w chwili wydania pojazdu na mocy tej umowy.

Sprawa trafiła do sądu apelacyjnego, który zawiesił postępowanie. Ten zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej o rozstrzygnięcie. Zdaniem TSUE, aby faktyczne przekazanie pojazdu na mocy tej umowy uznać, w rozumieniu art. 14 ust. 2 lit. b) dyrektywy VAT za „dostawę towarów”, konieczne jest ustalenie, czy przedmiotem takiej umowy jest „najem […] zawierający klauzulę o przeniesieniu własności w następstwie normalnych zdarzeń nie później niż z chwilą zapłaty ostatniej raty”.
Zdaniem TSUE wyrażenie „umow[a] najmu […], która zawiera klauzulę o przeniesieniu własności w następstwie normalnych zdarzeń nie później niż z chwilą zapłaty ostatniej raty”, użyte w art. 14 ust. 2 lit. b) dyrektywy VAT, należy interpretować w ten sposób, że znajduje ono zastosowanie do umowy wzorcowej najmu z opcją wykupu, jeżeli z warunków finansowych umowy można wywnioskować, że skorzystanie z opcji jawi się, jako jedyny gospodarczo racjonalny wybór, którego leasingobiorca może dokonać w odpowiednim czasie, jeżeli umowa została do końca wykonana, czego zbadanie należy do sądu krajowego.

Wyrok TSUE z 4.10.2017 r., w sprawie Mercedes-Benz Financial Services UK Ltd przeciwko przeciwko organowi podatkowo-celnemu Zjednoczonego Królestwa, sygn. C 164/16, LEX nr 2363105

Komentarz eksperta

Zdaniem Łukasza Postrzecha, doradcy podatkowego z Centrum Pomocy Profesjonalisty wyrok może gruntownie przemodelować praktykę VAT w odniesieniu do umów tzw. leasingu operacyjnego. W ocenie TSUE względnie niska cena wykupu może przemawiać za traktowaniem takiej umowy, jako dostawy towarów, dla której VAT leasingodawca, powinien odprowadzić jednorazowo na początku umowy. W kontekście przedmiotowego orzeczenia trudno jednoznacznie ocenić czy krajowe przepisy o VAT wymagają zmian czy wystarczy zmiana ich wykładni. Co więcej nie wiadomo, jakie kryteria byłyby podstawą do uznania czy cena wykupu pojazdu w umowie istotnie wskazuje, że jest to „jedyny gospodarczo racjonalny wybór” użytkującego i czy miałoby to konsekwencje na gruncie podatku dochodowego, np. w kontekście definicji leasingu. Bez względu na powyższe, zmiana przepisów (lub ich wykładni) wpłynie na pewne ograniczenie zainteresowania tą forma użytkowania pojazdów, ponieważ niekorzystny efekt finansowy będzie z pewnością przerzucony na korzystających, dla których zapłata jednorazowo całego VAT wynikającego z umowy będzie stanowiła istotne pogorszenie płynności finansowej.

Więcej informacji i narzędzi znajdziesz w programie
Vademecum Głównego Księgowego
Bądź na bieżąco ze zmianami prawnymi i korzystaj z aktualnych materiałów