Tak wynika z wyroku WSA w Lublinie z 8 stycznia 2014 r. W przedmiotowej sprawie przedsiębiorca produkujący wyroby tartaczne dokonywał zakupów drewna w Lasach Państwowych w formie przetargów w "systemowej aukcji internetowej". Następnie podpisuje umowy z regionalnymi nadleśnictwami, w których dokonuje zakupów na zasadzie przedpłaty lub z odroczonym terminem płatności. Przetargi odbywają się z półrocznym wyprzedzeniem. Przedsiębiorca zakupując surowiec z półrocznym wyprzedzeniem nie był w stanie przewidzieć, jak będzie się zachowywał rynek, a co za tym idzie, jak będą się kształtowały ceny surowca oraz ceny wyrobów gotowych. Po zawarciu umowy okazało się, że zakupując drewno na aukcji internetowej w późniejszym czasie, zapłaci za nie 16 proc. taniej. Dlatego świadomie zrezygnował z odbioru drogiego surowca uznając, że zapłacenie kary umownej w wysokości 5 proc. wartości netto drewna nieodebranego z tego tytułu, jest korzystniejsze dla firmy niż kontynuacja nieopłacalnej umowy.

Przedsiębiorca spierał się z fiskusem o to, czy ma prawo zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów karę umowną wynikającą z częściowego nieodebrania wylicytowanego drewna. Przedsiębiorca uważał, że może takiego zaliczenia dokonać. Fiskus uważał, że nie. Nie było pomiędzy stronami sporu co do tego, że omawiane odszkodowanie nie mieści się w zakresie wyłączenia, o którym mowa w art. 23 ust. 1 pkt 19 ustawy o PIT, który dotyczy wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań związanych z wadami towarów i usług, a nie przypadków kar umownych związanych z odstąpieniem od umowy.

Sprawa trafiła do WSA w Lublinie. Zdaniem sądu przy ocenie danego wydatku, jako kosztu uzyskania przychodów nie sposób pominąć dynamiki procesów i zjawisk gospodarczych, w ramach których dochodzi do zmiany pierwotnie podejmowanych decyzji, a która to zmiana związana jest zwłaszcza z zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów. Sąd uznał więc, że decyzje przedsiębiorcy w zakresie poniesienia spornych wydatków są racjonalne i gospodarczo uzasadnione, a podjęte zostały w związku z negatywną zmianą okoliczności pierwotnie zakładanych. Zmiana ta wywołała konieczność podjęcia przez przedsiębiorcę działań zmierzających już nie do osiągnięcia przychodów, ale do zachowania lub zabezpieczenia źródeł przychodów - działalności gospodarczej strony. Dlatego należy przyjąć, że w sprawie kara umowna może być uznana za koszt uzyskania przychodów.

Należy zauważyć, że do niedawna stanowisko to nie było jednolite. Dla przykładu można wskazać wyrok NSA z 27 października 2011 r., II FSK 840/10, w którym stwierdzono, że nawet w przypadku, gdy odstąpienie od umowy ma na celu zapobieżenie wystąpieniu straty lub jej ograniczenie, nie można racjonalnie powiązać takiego wydatku z przychodami, jakie podatnik zamierza osiągnąć w przyszłości bądź z zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów. Tożsame stanowisko zajął NSA w wyroku z 20 lipca 2010 r., II FSK 460/10.

Wyrok WSA w Lublinie z 8 stycznia 2014 r., I SA/Lu 1203/13

Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego