Jak rozliczyć koszty zawarcia umowy na wykonanie dzieła w postaci opracowania "Analiza rynku - aspekty prawne i polityczne"?
Nasza spółka zawarła umowę o dzieło z inną spółką za opracowanie dzieła: "Analiza rynku - aspekty prawne i polityczne na terenie Polski, krajów Europy Środkowej, Ameryki Południowej i Rosji". Dzieło to ma zostać wykonane do 31 grudnia 2012 r. Zgodnie z umową przyjęcie dzieła jest jednocześnie przeniesieniem praw autorskich do niego. W ramach umowy pokrywamy wszystkie koszty zleceniobiorcy takie jak noclegi, wyjazdy, przeloty zagraniczne.
Czy wydatki te stanowią koszt w momencie jego poniesienia? Czy powinny być zaliczonej do kosztów międzyokresowych i aktywowane w momencie uzyskania dzieła?
W przypadku opisanym w treści pytania podatnik powinien wstrzymać się z rozliczeniem podatkowym kosztów aż do momentu przyjęcia opracowania; należy sprawdzić czy w analizowanym przypadku nie dochodzi do nabycia wartości niematerialnych i prawnych.
Z uwagi na to, że pytanie dotyczy kosztów, które - zapewne - winny być sklasyfikowane jako koszty pośrednie, udzielając odpowiedzi na pytanie czytelnika należy odwołać się do przepisów art. 15 ust. 4d ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.p. W regulacji tej wskazane zostało, że koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, potrącane są w dacie ich poniesienia, z zastrzeżeniem przypadków, w których koszty dotyczą okresu dłuższego niż rok podatkowy a podatnik nie potrafi przypisać ich do konkretnego roku. Jeżeli bowiem koszty tego rodzaju (pośrednie) dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą. Jednocześnie trzeba przypomnieć, że za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem art. 15 ust. 4a i 4f-4h u.p.d.o.p., uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Skoro więc w analizowanej sytuacji wydatki ponoszone są w 2011 i 2012 r. ale dotyczą usługi, która będzie wykonana w 2012 r. i wówczas dopiero przez podatnika może być wykorzystana, to moim zdaniem należy wydatek rozpoznać w kosztach podatkowych dopiero w 2012 r. - wraz z przyjęciem usługi (czyli jej wykonania). Gdyby okazało się, że prawa będą wykorzystywane nie tylko w 2012 r. ale i w latach następnych, wówczas może okazać się koniecznym rozliczeniem kosztu nie tylko w 2012 r. ale i w następnych (o ile podatnik będzie znał okres, z którym wydatki są powiązane).

Ponadto, gdyby okazało się, że podatnik nabywa prawa autorskie, których przewidywany okres używania jest dłuższy niż rok koniecznym byłoby sklasyfikowanie ich jako wartości niematerialnych i prawnych; wówczas wydatki poniesione na nabycie praw autorskich stanowiłyby cenę nabycia rozliczaną w ramach amortyzacji lub jednorazowo w dacie przyjęcia do używania na podstawie art. 16d ust. 1 u.p.d.o.p. Zaznaczyć jednak trzeba, że wartość niematerialna i prawna może być wyłącznie nabyta - nie istnieje możliwość jej wytworzenia.