Istota sporu pomiędzy spółką a fiskusem sprowadzała się do rozstrzygnięcia czy zasadnie organy podatkowe zaliczyły do przychodów spółki określoną kwotę z tytułu pełnienia bez wynagrodzenia funkcji prezesa zarządu przez osobę, która nie jest wspólnikiem spółki.

NSA, który ostatecznie ten spór rozstrzygał przypomniał, że członkami zarządu mogą być sami wspólnicy/akcjonariusze, jak również mogą to być także całkiem obce osoby (np. zatrudnieni menedżerowie). Przepisy k.s.h. nie precyzują, czy członkowie zarządu muszą uzyskiwać ze spółki wynagrodzenie ze pełnienie funkcji. Ponieważ czynności zarządcze wymagają odpowiedniego zaangażowania, należy w tym względzie wyróżnić dwie potencjalne sytuacje.

Pierwsza sytuacja występuje, gdy członek zarządu wykonujący nieodpłatnie funkcję w zarządzie pozostaje osobą obcą, tj. nie posiada akcji, ani też udziałów w spółce. W takich sytuacjach po stronie spółki ujawnia się przychód z tzw. nieodpłatnych świadczeń. Spółka uzyskuje przychód, ponieważ w innych przypadku winna dokonać zapłaty za czynności zarządcze realizowane przez osoby działające w ramach zarządu. Nie dokonując natomiast takiej płatności, spółka de facto zaoszczędza na wydatkach i wspomniana oszczędność staje się dla niej przychodem do opodatkowania.

W drugiej sytuacji, tzn. w przypadku pełnienia funkcji członka zarządu przez akcjonariusza – wspólnika, nie mamy do czynienia z nieodpłatnymi świadczeniami, ponieważ wspólnik/akcjonariusz może uzyskać w przyszłości określone świadczenia ze spółki, stanowiące dla niego w rzeczywistości także ekwiwalent podejmowanych przez niego czynności zarządczych. Może to być np. prawo do udziału w zysku, prawo do zbycia udziałów/akcji, prawo do ich umorzenia, czy uzyskania określonej kwoty z tytułu likwidacji podmiotu. W takiej sytuacji, gdy członek zarządu będący akcjonariuszem/wspólnikiem pełni swoje funkcje bez wynagrodzenia, jest on jednak zainteresowany osiąganiem zysku przez spółkę i zwiększaniem wartości jej majątku, a te mogą mu przynieść obecnie i w przyszłości określone korzyści majątkowe. Przyjmuje się wobec tego, że taka sytuacja nie powoduje powstania po stronie spółki kapitałowej przychodu do opodatkowania.

Wyrok NSA z 4 kwietnia 2014 r., II FSK 1094/12

Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego