Kwestię orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego reguluje rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. z 2020 r. poz. 1309). Rozporządzenie umożliwia wydanie orzeczenia uczniom:
- niesłyszącym i słabosłyszącym,
- niewidomym i słabowidzącym,
- z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją,
- z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym,
- z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,
- z niepełnosprawnościami sprzężonymi,
- niedostosowanym społecznie,
- zagrożonym niedostosowaniem społecznym.
W katalogu tym nie wymienia się dzieci z ADHD, zatem choć zalicza się je do dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, mogą otrzymać one jedynie opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej z zaleceniami, które powinna realizować w ich przypadku szkoła. O zmiany w tej kwestii apelują m.in. organizacje zrzeszające rodziców dzieci z ADHD. Wskazują one, że dzieci z tym zaburzeniem mają problem z koncentracją uwagi, co odbija się na ich wynikach w nauce i uzasadniałoby zapewnienie im dodatkowej pomocy.
Sprawdź w LEX: Ilu uczniów może uczestniczyć w zajęciach rewalidacyjnych prowadzonych przez jednego nauczyciela? >
Dziecko z ADHD z zaleceniami, ale bez finansowania>>
Nowy system oparty o ocenę funkcjonalną
MEN nie przewiduje zmian w tej kwestii, ale planuje reformę systemową, która obejmie również uczniów ze stwierdzonym ADHD - chodzi o stworzenie rozwiązań na rzecz podnoszenia jakości wsparcia dla wszystkich dzieci i uczniów. Główne obszary prac dotyczą:
- stworzenia i wdrożenia zintegrowanego międzyresortowego systemu wsparcia dzieci, uczniów i rodzin, w tym wczesnego wspomagania rozwoju dzieci i wsparcia rodziny, który zakłada:
- zmianę sposobu oceny potrzeb dzieci i uczniów oraz udzielania na tej podstawie wsparcia oraz oceny jego jakości (ocena funkcjonalna),
- nowy sposób finansowania potrzeb edukacyjnych uczniów oparty na wynikach oceny funkcjonalnej, a nie orzeczeniach; bardziej trafne adresowanie środków,
- koordynację współpracy międzysektorowej na poziomie powiatu;
- umocowania w prawie nowej roli szkół i placówek specjalnych (specjalistyczne centra wspierające edukację włączającą), polegającej na współpracy z przedszkolami i szkołami ogólnodostępnymi;
- wdrożenia superwizji dla nauczycieli i specjalistów.
Chodzi o to, by uzależnić wsparcie od rzeczywistych indywidualnych potrzeb dzieci i uczniów, służyć temu ma ocena funkcjonalna, opracowana dla dziecka (ocenie podlegać będą: stan zdrowia, możliwości psychofizyczne, interakcje ze środowiskiem, bariery, jakie napotyka). - Taka analiza pozwoli na adresowanie trafnych form wsparcia, które kierowane będzie do ucznia lub środowiska szkolnego lub rodzinnego - wyjaśnia MEN. Ma to dotyczyć również uczniów z ADHD. - Wpływ ADHD na funkcjonowanie ucznia jest zróżnicowany ze względu na wpływ środowiska oraz czynników osobowych. Przy planowaniu wsparcia dla konkretnego ucznia z ADHD trzeba tym samym uwzględniać jego indywidualną sytuację i poziom funkcjonowania, w tym zarówno przejawiane przez ucznia trudności, jak i posiadane zasoby (mocne strony), a także wpływ środowiska, w którym na co dzień uczy się i wychowuje - podkreśla resort.
Czytaj też w LEX: Finansowanie kształcenia uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych >
MEN zadba o podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i specjalistów
Resort edukacji zaplanował też działania dotyczące podnoszenia kwalifikacji - zarówno nauczycieli, jak i specjalistów w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej. W 2024 r. MEN rozpoczęło wspólnie ze Szkołą Główną Handlową realizację projektu w ramach programu Funduszy Europejskich dla Rozwoju Społecznego (FERS)pn. „Przygotowanie kompleksowego wsparcia poradni psychologiczno-pedagogicznych”, w którym – wspólnie z poradniami oraz ich organami prowadzącymi – mają zostać wypracowane założenia zmian niezbędnych dla poprawy jakości świadczonego przez te instytucje wsparcia. Wypracowane zmiany będą później wdrażane w ramach projektów towarzyszących.
Na maj zaplanowano rozpoczęcie realizacji projektu: "Przygotowanie systemu informatycznego wspierającego poradnictwo psychologiczno-pedagogiczne”, który będzie realizowany przez Centrum Informatyczne Edukacji w partnerstwie z MEN. Celem projektu jest stworzenie sytemu informatycznego, wspierającego funkcjonowania PPP. System będzie opracowywany we współpracy z wybranymi PPP. Planuje się, że będzie on obejmować m.in. dostęp do narzędzi diagnostycznych oraz funkcjonalności wspierające funkcjonowanie PPP, w tym kontakt z osobami będącymi klientami poradni.
MZ planuje kampanie, choć nie stricte dotyczące ADHD
Kampanie planuje również Ministerstwo Zdrowia - choć nie będą one dotyczyć wyłącznie ADHD. Obecnie resort realizuje kampanię edukacyjno-informacyjną pt. „Zobacz człowieka”, której celem jest przeciwdziałanie stygmatyzacji i autostygmatyzacji osób doświadczających zaburzeń i chorób psychicznych. Kampania będzie trwała do końca 2024 r., obejmując działania w radiu, prasie, telewizji, kinie i internecie. Planuje też kolejne - podobne inicjatywy.
Resort zapewnia także, że zapewnienie dzieciom dostępu do opieki psychiatrycznej, traktuje priorytetowo - pierwszym poziomem referencyjnym dla dzieci i młodzieży, których stan zdrowia wymaga konsultacji z lekarzem psychiatrą dziecięcym w celu postawienia diagnozy psychiatrycznej lub wdrożenia farmakoterapii, są Zespoły i Ośrodki środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej. Te placówki oferują pomoc psychologiczną, psychoterapeutyczną oraz terapię środowiskową. Ich celem jest zapewnienie dostępnej, przyjaznej i dopasowanej do potrzeb opieki, która włącza w pomoc zarówno młodego pacjenta, jak i jego bliskich. - Obecnie w całej Polsce działa 473 takie Zespoły/Ośrodki, gdzie młodzi pacjenci mogą bezpłatnie i bez skierowania korzystać z oferowanej pomocy, w przypadku gdy nie potrzebują diagnozy psychiatrycznej lub farmakoterapii - zapewnia MZ.
Zobacz też omówienie orzeczenia: Szkoła nie dyskryminowała ucznia z ADHD. Omówienie wyroku ETPC z dnia 11 kwietnia 2023 r., 46519/20 (T.H. przeciwko Bułgarii) >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
