To nie pierwsze wystąpienie dotyczące MOW - RPO w marcu przedstawił ówczesnemu ministrowi edukacji główne problemy MOW na początku epidemii. W większości placówek znacznie spadła liczba pracowników gotowych do pracy (korzystali ze zwolnień lekarskich, opiekowali się swymi dziećmi, byli na kwarantannie lub samoizolacji).

Ekspertka RPO: Ośrodki wychowawcze jak przechowalnie dla trudnych dzieci>>


Problem z testami

Dyrektorzy MOW pytali sanepidy o możliwość testowania nowo przyjmowanych wychowanków, spotykali się często z odmową. Uzasadniano to tym, że testy zleca lekarz. Takie stanowisko przedstawił też resort zdrowia. W ocenie RPO postawa dyrektorów MOW zabiegających o testy jest jak najbardziej zrozumiała. Przedostanie się wirusa do placówki jest równoznaczne z narażeniem zdrowia wychowanków i pracowników. A zachowanie dystansu społecznego nie jest tam możliwe.

 

Nie ma wytycznych dotyczących kwarantanny

Wytyczne MEN zawierają jedynie ogólne informację o konieczności poddania 7-dniowej kwarantannie wychowanków przyjmowanych z wolności. Dyrektorzy umieszczali ich w izolatkach dla chorych lub wyodrębniali tzw. grupy kwarantannowe. Niekiedy nieletni już po trzech czy pięciu dniach trafiali do grupy wychowawczej. W dwóch wizytowanych MOW-ach nowo przyjmowani wychowankowie wprowadzani byli osobnym wejściem. Monitoring zdalny prowadzony przez KMPT odbywał się od lipca do października, a zatem już po komunikacie MEN informującym o tym, że izolowanie nowych wychowanków i wychowanków po ucieczkach powinno być stosowane fakultatywnie. Mimo to w większości MOW kwarantannie poddawano wszystkich powracających.

 

 

W niektórych MOW-ach zastosowano praktykę zdalnego nadzoru nad nieletnimi przebywającymi w grupach kwarantannowych. W dwóch placówkach grupę taką utworzono na wyodrębnionym, monitorowanym korytarzu, na którym rozstawiono łóżka, telewizor, stolik z krzesełkami. Wychowawca nie wchodził do pomieszczeń - miał obowiązek czuwać nad bezpieczeństwem wychowanków, obserwując kamery, zaglądając przez oszklone drzwi. W razie potrzeby wychowankowie pukali w drzwi i wzywali wychowawcę. Pojawiały się jednak sytuacje, gdy nieletni czekali ponad godzinę na to, aż ktoś się pojawi. Szczególnie kłopotliwe było to, gdy chcieli skorzystać z toalety.

W innym MOW-ie nieletni w grupie kwarantannowej umieszczani byli w 3, 4–osobowych pokojach, których nie mogli opuszczać. Pracownik również do nich nie wchodził, nadzór sprawował przez okienka w drzwiach. Pokoje miały sygnalizację przyzywową, np.  dla skorzystania z toalety. Posiłki zostawiano na tacy pod pokojami.

 

Niebezpieczne i ograniczające prawa

RPO zwraca uwagę, że brak jasnych wytycznych prowadzi do niebezpiecznych sytuacji. W jednym z MOW umieszczono wychowanków w zamkniętej sali - wychowawca kontrolował ich na dyżurze zaglądając przez okno. Rano okazało się, że jedna osoba zmarła w nocy. Inna niepokojąca sytuacja miała miejsce w maju. Nowo przyjęty wychowanek umieszczony został na czas kwarantanny w jednoosobowej izolatce. Doszło tam do pożaru. Nieletni wzywał pomocy, ale nikt go nie słyszał. Ostatecznie wyważył drzwi i uciekł na korytarz.

 

Rzecznik podkreśla, że nieletni na kwarantannie mieli bardzo ograniczone wszelkie aktywności, nie wychodzili na dwór, na świetlicę, nie mieli komputerów czy telewizji. Otrzymali jedynie gry planszowe oraz karty do gry. Każda placówka inaczej reguluje możliwość korzystania z telefonów. Co do zasady możliwość korzystania z własnego telefonu komórkowego jest przywilejem i zależy od zachowania nieletniego. W niektórych ośrodkach nieletni mogą mieć telefony przez cały dzień (do ciszy nocnej), w innych zaś są one wydawane tylko na 2 lub 3 godziny w ciągu dnia. W jednym z MOW  wychowankowie mogą korzystać tylko z telefonu służbowego. W większości placówek nie praktykuje się widzeń przez Skype. W zależności od placówki, wychowankowie mogą też korzystać z komputerów i kontaktować się przez messengera (kilka razy w tygodniu).

 

Adam Bodnar apeluje do ministra Przemysława Czarnka o zwrócenie uwagi na sytuację nieletnich w MOW-ach. Ma nadzieję, że opisane problemy będą pomocne w przygotowaniu strategii umożliwiającej zabezpieczenie przed rozprzestrzenieniem się w nich COVID-19, a także zapobieżenie zdarzeń niebezpiecznych.