Zmianę zasad oceniania pedagogów wprowadziła od 1 września 2022 r. nowela Karty Nauczyciela. Jej głównym celem jest zreformowanie systemu awansu zawodowego pedagogów, co obejmuje m.in. likwidację stopni nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego. Przy okazji jednak uzależniła ona osiąganie kolejnych stopni od uzyskania odpowiedniej oceny pracy (dobrej - w procedurze awansu na stopień nauczyciela mianowanego, bardzo dobrej - w procedurze awansu na nauczyciela dyplomowanego). Szczegółowe zasady oceniania nauczycieli określiło rozporządzenie, które mocno krytykowano.

Czytaj: Czternaście dni na odwołanie od oceny pracy nauczyciela>>

Sprawdź w LEX: Procedura oceny pracy nauczyciela od 1.09.2022 r. >>>

​Sprawdź w LEX: Procedura oceny pracy dyrektora od 1.09.2022 r. >>>

Powrót do złożonego systemu

Kryteria nie były nowym pomysłem, podobną reformę przeprowadziła parę lat temu minister Anna Zalewska, tyle że ze zmian - z powodu krytyki - wycofano się po blisko roku obowiązywania. W pierwotnej wersji przepisów z 2018 r. w przypadku nauczyciela na najwyższym stopniu awansu zawodowego oceniane miało być spełnienie ponad dwudziestu kryteriów. Co więcej, odnosiły się one do regulaminów oceniania tworzonych w każdej szkole - procedurę określano jako biurokratyczny koszmar. W dodatku nie brała ona pod uwagę specyfiki pracy niektórych nauczycieli - np. od tych pracujących w bibliotece wymagano dobrego kontaktu z rodzicami ucznia. Trzeba przyznać, że chociaż w tej ostatniej kwestii resort poszedł po rozum do głowy, bo rozporządzenie tę kwestię dostrzega. Mniejsza jest też liczba samych kryteriów.

Czytaj też: Odpowiedzialność cywilna nauczycieli - zasady ogólne >>>

Obowiązkowe kryteria oceny pracy obejmują:

  • poprawność merytoryczną i metodyczną prowadzonych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;
  • dbałość o bezpieczne i higieniczne warunki nauki, wychowania i opieki;
  • znajomość praw dziecka, w tym praw określonych w Konwencji o prawach dziecka, przyjętej dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 r. poz. 526 oraz z 2000 r. poz. 12), ich realizację oraz kierowanie się dobrem ucznia i troską o jego zdrowie z poszanowaniem jego godności osobistej;
  • wspieranie każdego ucznia, w tym ucznia niepełnosprawnego, w jego rozwoju oraz tworzenie warunków do aktywnego i pełnego uczestnictwa ucznia w życiu szkoły oraz środowiska lokalnego;
  • kształtowanie u uczniów szacunku do drugiego człowieka, świadomości posiadanych praw oraz postaw obywatelskiej, patriotycznej i prospołecznej, w tym przez własny przykład nauczyciela;
  • współpracę z innymi nauczycielami;
  • przestrzeganie przepisów prawa z zakresu funkcjonowania szkoły oraz wewnętrznych uregulowań obowiązujących w szkole, w której nauczyciel jest zatrudniony;
  • poszerzanie wiedzy i doskonalenie umiejętności związanych z wykonywaną pracą, w tym w ramach doskonalenia zawodowego;
  • współpracę z rodzicami.

 

Sprawdź też: Kalendarz zadań dyrektora - KWIECIEŃ 2023 >>>

Dwa kryteria do wyboru

Oprócz tego rozporządzenie zawiera kryteria dodatkowe - przy ocenie pracy nauczyciela pod uwagę brane będą dwa - jedno wybierze dyrektor, drugie sam nauczyciel.

Dodatkowe kryteria oceny pracy nauczyciela obejmują:

  • planowanie, organizowanie i prowadzenie zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych wynikających ze specyfiki szkoły i zajmowanego stanowiska, z wykorzystaniem metod aktywizujących ucznia, w tym narzędzi multimedialnych i informatycznych, dostosowanych do specyfiki prowadzonych zajęć;
  • diagnozowanie potrzeb i możliwości ucznia oraz indywidualizowanie pracy z uczniem;
  • analizowanie własnej pracy, wykorzystywanie wniosków wynikających z tej analizy do doskonalenia procesu dydaktyczno-wychowawczego i opiekuńczego oraz osiąganie pozytywnych efektów pracy;
  • wykorzystywanie w pracy wiedzy i umiejętności nabytych w wyniku doskonalenia zawodowego;
  • realizowanie innych zajęć i czynności, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 Karty Nauczyciela, w tym udział w przeprowadzaniu egzaminów, o których mowa w art. 42 ust. 2b pkt 2 Karty Nauczyciela, i prowadzenie konsultacji, o których mowa w art. 42 ust. 2f Karty Nauczyciela;
  • podejmowanie innowacyjnych rozwiązań organizacyjnych, programowych lub metodycznych w prowadzeniu zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;
  • pobudzanie inicjatyw uczniów przez inspirowanie ich do działań w szkole i środowisku pozaszkolnym oraz sprawowanie opieki nad uczniami podejmującymi te inicjatywy;
  •  prowadzenie oraz omawianie zajęć otwartych dla nauczycieli lub rodziców;
  • realizowanie powierzonych funkcji lub innych zadań zleconych przez dyrektora szkoły;
  •  umiejętność rozwiązywania konfliktów wśród uczniów;
  • umiejętność rozpoznawania i stosowania komunikacji niewerbalnej oraz doskonalenie umiejętności komunikacyjnych;
  • opracowywanie i wdrażanie innowacyjnych programów nauczania, programów wychowawczo-profilaktycznych lub innych programów wynikających ze specyfiki szkoły lub zajmowanego stanowiska, z uwzględnieniem potrzeb uczniów;
  • przeprowadzenie ewaluacji działań wynikających z pełnionej funkcji lub zadań związanych z oświatą realizowanych poza szkołą oraz wykorzystywanie jej wyników do podnoszenia jakości pracy szkoły;
  • współpracę z Centralną Komisją Egzaminacyjną lub okręgową komisją egzaminacyjną, w szczególności w charakterze egzaminatora, autora zadań lub recenzenta, placówkami doskonalenia nauczycieli lub uczelniami w zakresie opieki nad studentami odbywającymi praktyki pedagogiczne;
  • inne szczególne osiągnięcia nauczyciela wynikające z jego pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej.

 

Poziom spełniania kryteriów oceny pracy jest oceniany w punktach - w przypadku gdy dyrektor szkoły ustali, że suma punktów wynosi:

  • 90 proc. maksymalnej liczby punktów i powyżej – nauczyciel otrzymuje ocenę wyróżniającą;
  • 75 proc. maksymalnej liczby punktów i powyżej – nauczyciel otrzymuje ocenę bardzo dobrą;
  • 55 proc. maksymalnej liczby punktów i powyżej – nauczyciel otrzymuje ocenę dobrą;
  • poniżej 55 proc. maksymalnej liczby punktów – nauczyciel otrzymuje ocenę negatywną.

 

Sprawdź również książkę: Edukacja wyzwolenia szkoły i nauczycieli >>


Czytaj w LEX: Ocena pracy nauczycieli szkół i przedszkoli - komentarz praktyczny >>

MEiN miało uprościć system oceniania

- W przypadku oceny pracy nauczycieli będziemy rozmawiać o szczegółach rozporządzenia, być może dokonamy tam pewnych zmian dotyczących sposobu oceny pracy nauczycieli, aczkolwiek pozostawimy kryteria, które będą obowiązywały we wszystkich szkołach i placówkach edukacyjnych - mówił 30 listopada ubr. po spotkaniu ze związkowcami wiceminister edukacji Dariusz Piontkowski.

Krzysztof Baszczyński, wiceprezes ZNP mówił Prawo.pl, że zmiany polegać będą na rezygnacji z wartości punktowych, które przyznawano za spełnienie danego kryterium i zastąpienie go oceną opisową. - Nie wiem, jakim cudem te zmiany miały zmniejszyć biurokracje, skoro nie poprzestano na kryteriach oceniania, ale przypisano im wartości punktowe. Do przewidzenia było, że pojawią się wskaźniki, które pomagały wykazać spełnienie kryterium - mówi. - Prowadzi to też do sytuacji, że wskaźniki różnią się w poszczególnych szkołach, nie można mówić zatem o jednolitych zasadach oceniania nauczycieli - powiedział wiceprezes ZNP.

WZORY DOKUMENTÓW w LEX:

 

Jednak nie, bo... to więcej biurokracji

Resort się z pomysłu wycofał. O wyjaśnienia, dlaczego do tego doszło, poprosili posłowie w jednej z interpelacji - wiceminister Dariusz Piontkowski tłumaczy, że doprowadziłoby to do jeszcze większej biurokracji, bo: "przewidziane obecnie w rozporządzeniu rozwiązanie dotyczące punktowej skali oceny poziomu spełnienia kryteriów oceny pracy zapewnia pewną jednolitość i porównywalność ocen pracy nauczycieli i dyrektorów szkół w kraju, a także przeciwdziała ich subiektywizacji."

 

 

- Brak tej regulacji może prowadzić do sytuacji, że dyrektorzy szkół i nauczyciele będą różnie oceniani za poszczególne kryteria, w zależności od podejścia oceniającego, a przez to oceny te będą dokonywane inaczej w każdej szkole - podkreślał wiceminister. - Ponadto obecne rozwiązanie sprzyja podnoszeniu jakości pracy nauczycieli pozwalając na porównywanie uzyskanych wyników (punktów) w poszczególnych obszarach pracy nauczyciela na różnych etapach jego rozwoju zawodowego. Jest to szczególnie istotne w sytuacji, gdy zrezygnowano z dokonywania oceny dorobku zawodowego nauczyciela w procesie uzyskiwania stopni awansu zawodowego i zastąpiono to standardową oceną pracy. Nie jest również jasne, w jaki sposób rezygnacja z określenia w rozporządzeniu w sprawie oceny pracy nauczycieli skali punktowej spełniania poszczególnych kryteriów oceny pracy nauczyciela i dyrektora szkoły miałaby wpłynąć na odbiurokratyzowanie procedur wewnątrzszkolnych, skoro nie wynikają one z przepisów prawa.

- Obowiązujące rozporządzenie, które uszczegóławia kryteria oceny pracy określone w ustawie, jest wystarczającym narzędziem do ustalenia miarodajnej oceny pracy nauczyciela - tłumaczył Piontkowski. - Zbędne są zatem jakiekolwiek dodatkowe akty wewnętrzne dyrektora szkoły czy organu prowadzącego szkołę w tym zakresie lub dodatkowe karty pomocnicze oceniania tworzone w poszczególnych szkołach. Komunikat z takimi wyjaśnieniami został również zamieszczony na stronie Ministerstwa Edukacji i Nauki - wskazywał.

Będą lekkie ustępstwa?

Podczas marcowego spotkania zespołu ds. statusu zawodowego nauczycieli dyskutowano nad kwestią ograniczenia biurokracji w szkołach. Przy tej okazji wrócił też pomysł uproszczenia przepisów. Resort nauki ponownie wykluczył zmianę, którą postulują związkowcy. MEiN podtrzymuje, że z kwestionowanych przez związkowców rozwiązań się nie wycofa - rozważana jest jedynie możliwość zmniejszenia skali punktacji, stosowanej przy ocenianiu, czy dany nauczyciel spełnia kryteria. W kwestii odbiurokratyzowania pracy szkoły resort edukacji przekaże kuratorom oświaty zestaw dokumentów obowiązujących w szkołach i placówkach, które wynikają z przepisów prawa.