Prawo do dodatku za pracę w trudnych lub uciążliwych warunkach statuuje art. 34 Karty Nauczyciela, uregulowanie szczegółów pozostawiono natomiast ministrowi edukacji, który - w porozumieniu z ministrem ds. pracy - określa wykaz trudnych i uciążliwych warunków pracy, stanowiących podstawę do przyznania z tego tytułu dodatku. Bierze przy tym pod uwagę przede wszystkim stopień trudności zajęć realizowanych w warunkach trudnych i uciążliwych.

Czytaj: Dodatek za trudne warunki pracy a epidemia COVID-19>>

Dużo zależy od typu szkoły

Rozporządzenie płacowe nauczycieli z 31 stycznia 2005 r. w par. 8 i 9 określa, jakie warunki uznawane są za trudne i uciążliwe. Za pracę w trudnych warunkach uznaje się prowadzenie przez nauczycieli:

  •     praktycznej nauki zawodu szkół górniczych - zajęć praktycznych pod ziemią;
  •     praktycznej nauki zawodu szkół leśnych - zajęć w lesie;
  •     praktycznej nauki zawodu szkół rolniczych - zajęć praktycznych w terenie z zakresu produkcji roślinnej, zwierzęcej i mechanizacji rolnictwa;
  •     praktycznej nauki zawodu szkół medycznych - zajęć w pomieszczeniach zakładów opieki zdrowotnej i jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, o których mowa w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, przeznaczonych dla: noworodków, dzieci do lat trzech, dzieci niepełnosprawnych ruchowo oraz dla osób (dzieci i dorosłych) upośledzonych umysłowo, psychicznie chorych, przewlekle chorych, z uszkodzeniami centralnego i obwodowego układu nerwowego, w oddziałach intensywnej opieki medycznej oraz w żłobkach;
  •     praktycznej nauki zawodu - zajęć w szkołach specjalnych oraz w szkołach w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich;
  •     zajęć dydaktycznych w szkołach (oddziałach) przysposabiających do pracy;
  •     zajęć rewalidacyjno-wychowawczych z dziećmi i młodzieżą upośledzonymi umysłowo w stopniu głębokim;
  •     zajęć dydaktycznych i wychowawczych w specjalnych przedszkolach (oddziałach), szkołach (oddziałach) specjalnych oraz prowadzenie indywidualnego nauczania dziecka zakwalifikowanego do kształcenia specjalnego;
  •     zajęć dydaktycznych w szkołach przy zakładach karnych;
  •     zajęć dydaktycznych w klasach łączonych w szkołach podstawowych;
  •     zajęć dydaktycznych w języku obcym w szkołach z obcym językiem wykładowym, z wyjątkiem zajęć prowadzonych przez nauczycieli języka obcego, prowadzenie zajęć dydaktycznych w szkołach, w których zajęcia są prowadzone dwujęzycznie oraz przez nauczycieli danego języka obcego w oddziałach dwujęzycznych, a także prowadzenie zajęć dydaktycznych w języku obcym w nauczycielskich kolegiach języków obcych, z wyjątkiem lektorów języka obcego,
  •     zajęć dydaktycznych w oddziałach klas realizujących program „Międzynarodowej Matury” z przedmiotów objętych postępowaniem egzaminacyjnym;
  •     zajęć dydaktycznych w szkołach w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich i placówkach opiekuńczo-wychowawczych;
  •     zajęć wychowawczych, korekcyjno-terapeutycznych oraz badań psychologicznych i pedagogicznych nieletnich w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich;
  •     zajęć wychowawczych bezpośrednio z wychowankami lub na ich rzecz w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych (w tym w internatach);
  •     zajęć wychowawczych bezpośrednio z wychowankami lub na ich rzecz w placówkach opiekuńczo-wychowawczych;
  •     zajęć wychowawczych bezpośrednio z wychowankami lub na ich rzecz w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii;
  •     badań psychologicznych i pedagogicznych, w tym badań logopedycznych, udzielanie dzieciom i młodzieży pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym pomocy logopedycznej, pomocy w wyborze kierunku kształcenia i zawodu, a także udzielanie rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej związanej z wychowywaniem i kształceniem dzieci i młodzieży w poradniach psychologiczno-pedagogicznych oraz w innych poradniach specjalistycznych.

 

Czytaj w LEX:  Czy nauczycielowi prowadzącemu indywidualne zajęcia z upośledzonym uczniem przysługuje dodatek za pracę w trudnych warunkach? >>>

Dodatek za każdą godzinę pracy

- Organ prowadzący szkoły nie posiada kompetencji do wykazywania okoliczności pracy nauczyciela uzasadniających przyznanie dodatku za pracę w warunkach trudnych lub uciążliwych, wykraczających poza zapisy wymienione w powyższym rozporządzeniu; czy to dodając nowe okoliczności uzasadniające wypłacanie dodatku, czy też modyfikować te, które wskazał ustawodawca. Naruszać prawo będą więc np. zapisy regulaminów, które przyznając nauczycielom dodatek za prowadzenie zajęć dydaktycznych w klasach łączonych w szkołach podstawowych (par. 8 pkt 10 rozporządzenia płacowego), uzależniające jego wypłatę od liczby uczniów w oddziałach - tłumaczy Krzysztof Lisowski, autor komentarza do Karty Nauczyciela.

Sprawdź w LEX: Czy nauczyciel, który otrzymuje dodatek za pracę w warunkach trudnych, powinien wykazywać te godziny jako godziny ponadwymiarowe? >>>

 


Dodaje, że organ prowadzący nie może uzależnić wypłaty dodatku z tytułu trudnych i uciążliwych warunków od liczby godzin przepracowanych w takich okolicznościach. Wprowadzenie limitu godzin przepracowanych w tych warunkach jest ograniczeniem prawa do tego dodatku i narusza art. 34 ust. 1 KN, ponieważ nauczycielowi pracującemu w warunkach trudnych i uciążliwych przysługuje z tego tytułu dodatek za każdą godzinę przepracowaną w takich warunkach.

 

 

Nauczyciel, który spełnia kryteria wskazane w rozporządzeniu, otrzyma dodatek w całości od każdej godziny  wypracowanej w trudnych warunkach.

Z tego względu nie można ustalać jego wysokości proporcjonalnie do wymiaru zatrudnienia nauczyciela, czy też faktycznego wykonywania pensum zajęć – jak to ma miejsce w przypadku obniżonego na podstawie art. 42 ust. 6 KN, pensum dyrektorów szkół. Tak więc jeżeli dyrektor szkoły, korzystający z obniżki obowiązkowego pensum zajęć, część lub wszystkie godziny obowiązującego go pensum realizuje w warunkach trudnych - dodatek z tytułu wykonywania pracy w warunkach trudnych przysługuje mu w pełnej wysokości - wyjaśnia Krzysztof Lisowski.

  

Kluczowy nie powinien być typ szkoły

Według związkowców z WZZ "Forum-Oświata" zmiany w rozporządzeniu płacowym powinny dotyczyć również dodatku za pracę w trudnych warunkach. - Żądamy wykreślenia W  par. 8 pkt 8 rozporządzenia dyskryminacyjnego przepisu, który uzależnia prawo do dodatku za trudne warunki pracy od zatrudnienia nauczyciela w określonym typie szkoły, a nie od faktu prowadzenia zajęć dziećmi i młodzieżą posiadającymi
orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego
- wskazują związkowcy obok innych postulatów, w tym 20 proc. podwyżki płac dla pedagogów.

Czytaj też: Dodatek za wysługę lat >>>

Czytaj też: Dodatek motywacyjny nauczycieli w okresie wakacyjnym >>>

Jak mówi Prawo.pl wiceprezes Związku Nauczycielstwa Polskiego Krzysztof Baszczyński, ZNP w swojej opinii nie zawarło szczegółowych postulatów dotyczących zmian w rozporządzeniu płacowym, bo odrzuca projekt w całości. - W poprzednich latach przedstawialiśmy różne szczegółowe rozwiązania, ale nic to nie zmieniło. W tym roku też nie widzimy na to szans, zwłaszcza że ministerstwo wprowadza nas w błąd, twierdząc, że ustawa budżetowa zakłada 7,8 proc. podwyżki dla nauczycieli i nie pozwala na zwiększenie tych kwot. Jest to nieprawda, bo taką podwyżkę przewidziano jedynie dla pracowników państwowej sfery budżetowej - wskazuje.
Natomiast według Marka Pleśniara, dyrektora biura Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty, dziecko z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego powinno przede wszystkim mieć możliwość korzystania z pomocy nauczyciela wspomagającego i to powinien być priorytet MEiN.

Samo rozporządzenie płacowe nie jest jeszcze gotowe - pensje pedagogów mają wzrosnąć o wspomniane już 7,8 proc., innych zmian, w tym tych, dotyczących dodatków, resort nie planuje.