Dane te (patrz tabelka na dole tekstu) nie są jednoznaczne w interpretacji. W 2021 r. mieliśmy epidemię Covid-19, która wywołała szereg skutków społecznych, spowodowanych izolacją, zagrożeniem utraty życia, zdrowia, niepewnością ekonomiczną.
Trudno o ich ocenę socjologiczną, bo mowa o stosunkowo bardzo małych liczbach. – Mówimy o kilkuset przypadkach w skali roku, gdy urodzeń w skali kraju jest ponad 300 tysięcy. Z niewielkich liczb bezwzględnych, czyli kilkuset przypadków, z punktu widzenia statystyczno-demograficznego nie można wyciągnąć żadnych wniosków. Wzrost może mieć charakter losowy, a może nie. Sprawdzenie tego wymagałoby badań jakościowych – wyjaśnia dr hab Krzysztof Tymicki z Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH.
Liczby nie są duże, bo noworodki zostawiane w szpitalach, liczone są w setkach, a nie tysiącach. Jednocześnie wzrost liczby dzieci zostawionych po urodzeniu w 2021 r. jest skokowy. Z danych, które otrzymało Prawo.pl wynika, że w 2021 roku były to 643 noworodki. To więcej w stosunku do średniej z lat 2017-2020 o ponad 25 proc. i zauważalny skok w odniesieniu do ostatnich lat.
- W 2020 r. - 506 noworodków,
- w 2019 r. – 527,
- w 2018 – 472,
- w 2017 – 544
Koincydencja z wyrokiem TK w sprawie aborcji
2021 rok to także pierwszy rok obowiązywania nowego prawa aborcyjnego, po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2020 r. TK orzekł niezgodność z konstytucją przesłanki umożliwiającej aborcję ze względu na duże prawdopodobieństwo ciężkich i nieodwracalnych wad płodu. Orzeczenie w Dzienniku Ustaw opublikowano 27 stycznia 2021 r.
Sprawdź w LEX: (Nie)dopuszczalność aborcji. Glosa do wyroku TK z dnia 22 października 2020 r., K 1/20 >>>
Sprawdź w LEX: Prawnokarne skutki wyroku TK z 22.10.2020 r., K 1/20 >>>
Czytaj: Wyrok w sprawie aborcji opublikowany i wchodzi w życie>>
Na koincydencję tych dwóch zdarzeń zwracają uwagę eksperci. Wiadomo, że wyrok TK wyraźnie wpłynął na liczbę przeprowadzanych legalnych aborcji w 2021 r. Wykonano ich 107 (prawo dopuszcza dwie inne przesłanki), czyli 10 razy mniej niż w poprzednich latach (w 2020 r. było ich 1076, w 2019 - 1110, w 2018 - 1076).
- Prawdopodobnie wzrost liczby dzieci pozostawianych w szpitalach ma związek z wyrokiem Trybunału. Taką tezę potwierdzają wszystkie trzy wskaźniki umieralności: okołoporodowej, noworodków i niemowląt. Wszystkie te wskaźniki w ostatnich dwóch latach wzrosły. Nie jest to oczywiście ogromy wzrost, bo na szczęście dzieci z wadami letalnymi nie ma wiele. Umierają one w różnym terminie. Niektóre bezpośrednio po urodzeniu, a niektóre po tygodniach czy miesiącach – mówi dr hab. n. med. Ewa Helwich, konsultant krajowy w dziedzinie neonatologii.
- Obserwujemy, że po wyroku Trybunału Konstytucyjnego dzieci z wadą letalną lub zespołem wad letalnych rodzi się więcej i umiera więcej – dodaje.
Czytaj w LEX: Dzieciobójstwo w orzecznictwie sądów >>>
Czytaj w LEX: Przestępstwo dzieciobójstwa na tle przesłanki "wpływ przebiegu porodu" >>>
Największy przyrost liczby zostawionych noworodków - na Mazowszu
Na uwagę zasługuje Mazowsze, w którym w 2021 roku pozostawiono w szpitalach aż 130 dzieci, a we wcześniejszych latach (2017-2020) było to odpowiednio „zaledwie” 79, 45, 88, 55 noworodków.
Czytaj także na Prawo.pl: SA nie uwzględnił prawa do aborcji - zadośćuczynienia dla matki nie będzie>>
Prof. dr hab. n. med. Anna Latos-Bieleńska, genetyk prowadząca Polski Rejestr Wad Wrodzonych wyjaśnia, że w Warszawie wykonuje się co najmniej połowę inwazyjnych genetycznych badań prenatalnych w Polsce.
Jednak, jak zauważa, duży ośrodek, do którego trafiają ciąże wysokiego ryzyka to także Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi. Natomiast liczba noworodków pozostawionych w szpitalach w województwie łódzkim utrzymała się na tym samym poziomie. Wyniosła 38 w 2021 r., a średnia z lat 2017-2020 to 40. - Bardzo dobry ośrodek wykonujący badania prenatalne jest w Poznaniu – dodaje. Także w województwie wielkopolskim liczba noworodków zostawianych w szpitalach nie zmieniła się znacznie.
Krzysztof Tymicki zaznacza, że w województwie mazowieckim obserwowany jest ciągły przyrost ludności. - Będzie to miało wpływ na wzrost zdarzeń takich jak zgony, urodzenia czy pozostawienia noworodków w szpitalach – komentuje.
Podkreśla też, że koincydencja wzrostu liczby noworodków pozostawionych w szpitalach z wyrokiem TK jest do obserwacji. – Ważne będzie, czy trend ten się utrzyma. Jeśli okazałoby się, że dane za 2022 r. wrócą do poprzednich wartości, to oznaczałoby że w 2021 roku mieliśmy do czynienia z krótkookresowym wahnięciem – dodaje.
Czytaj w LEX: Gałęska-Śliwka Anita - Prawo do świadomego planowania rodziny >>>
Czytaj w LEX: Więzienne matki. Pomiędzy zachowaniem przywiązaniowym a transmisją międzypokoleniową >>>
Ile noworodków pozostawiono w szpitalach
Dane, które otrzymaliśmy od Centrum e-Zdrowie, pochodzą ze sprawozdań z działalności szpitali. W dokumentach tych szpitale uzupełniają rubrykę: Noworodki pozostawione w szpitalu nie ze względów medycznych. - W sprawozdaniu, do tej kategorii szpital wlicza przypadki dzieci, wobec których matka podejmuje decyzję o pozostawieniu dziecka (zrzeczeniu się praw rodzicielskich). W rubryce ujęte są też dzieci, których rodzicom sąd odebrał już prawa rodzicielskie. Co istotne, szpitale nie rozróżniają w sprawozdawczości, czy pozostawiony noworodek jest zdrowy, czy wymaga specjalistycznej opieki. Te informacje są zawarte w dokumentacji medycznej konkretnego dziecka – takie słyszymy wyjaśnienia w jednym ze szpitali na terenie województwa Mazowieckiego. Oznacza to, że w wśród: noworodków pozostawionych w szpitalu nie ze względów medycznych zalicza się zarówno dzieci zdrowe, jak i wymagające specjalistycznej opieki, w tym z wadami letalnymi, jeśli rodzice zostawili je w szpitalu.
Eksperci podkreślają, że odpowiedź na pytanie o przyczyny wzrostu liczby dzieci zostawianych w szpitalach może leżeć właśnie w dokumentacji medycznej pozostawionych noworodków.
Czytaj w LEX: Kamińska Katarzyna - Dobro dziecka jako nadrzędna wartość przysposobienia zagranicznego >>>
Czytaj w LEX: Różnice w wieku przysposabiającego i przysposabianego - LINIA ORZECZNICZA >>>
Wątpliwości mogłoby rozwiać zbadanie liczby dzieci urodzonych z ciężkimi wadami wrodzonymi w ostatnich latach. Dane dotyczące urodzeń dzieci z wadami są w Polskim Rejestrze Wrodzonych Wad Rozwojowych. - Analiza danych z 2021 roku nie została jeszcze zakończona, ponieważ czekamy na spłynięcie do Rejestru wszystkich informacji, a większość wad wrodzonych u dzieci wykrywana jest w ciągu dwóch pierwszych lat życia. W tym okresie (2021 r. - red.), zauważamy wzrost zgłoszeń do rejestru, jednak na ten moment nie możemy stwierdzić, czy jest to rzeczywisty wzrost, czy efekt zmiany sposobu pozyskiwania danych do rejestru, bo w tym okresie zaczęliśmy dodatkowo wykorzystywać dane Narodowego Funduszu Zdrowia, w których wady są oznaczane kodami – mówi prof. Anna Latos-Bieleńska.
Skontaktowaliśmy się z dwoma ośrodkami preadopcyjnymi działającymi na Mazowszu. Z rozmów tych wynika, że noworodków przekazywanych do adopcji, które trafiają ze szpitali z roku na rok jest mniej. Nasi rozmówcy nie odnotowali wzrostu liczby dzieci także w 2021 r.
Liczba dzieci zostawionych w szpitalach wzrosła przy utrzymującym się od lat spadku liczby urodzeń. W 2021 r. zarejestrowano 331 tys. urodzeń żywych; w 2020 – 354,7 tys. , w 2019 – 374,8 tys. , 2018 - 388,2 ty. , w 2017 – 402 tys.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.