Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przepis określający zasady ustalania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop nauczycieli akademickich jest niezgodny z konstytucją w zakresie, w jakim nakazuje obliczanie tego ekwiwalentu za wszystkie dni kalendarzowe, również za sobotę, niedzielę i święto.
Trybunał rozpatrywał zgodność z konstytucją art. 153 ust. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz § 7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 2 listopada 2006 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy oraz ekwiwalentu pieniężnego za okres niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego nauczycieli akademickich.
Zdaniem wnioskodawcy, kwestionowane przepisy ustawy pozostawiły możliwość samodzielnego uregulowania w rozporządzeniu sposobu obliczania ekwiwalentu pieniężnego.
Trybunał nie zgodził się z tym zarzutem. Stwierdził, że z analizy przepisów ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym wynika, że zasady ustalania ekwiwalentu, który przysługuje nauczycielowi akademickiemu w przypadku niewykorzystania urlopu wypoczynkowego z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy powinny być tak ukształtowane, aby zagwarantować wypłatę świadczenia w wysokości równej wynagrodzeniu, jakie otrzymałby za urlop wypoczynkowy. To natomiast ma odpowiadać kwocie uposażenia, jakie nauczyciel akademicki uzyskałby, gdyby w tym czasie pracował. Zgodnie z ustawą, urlop wypoczynkowy nauczycieli akademickich wynosi 36 dni i nie wlicza się do niego sobót, niedziel, świąt (art. 133 ust. 6 ustawy). Poza tymi dniami dla nauczyciela akademickiego pozostałe dni są dniami roboczymi. W ocenie Trybunału, przepisy te stanowią wytyczne dla wydania rozporządzenia, w oparciu o które normodawca może kształtować zasady ustalania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Dlatego Trybunał uznał art. 153 ust. 2 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym za zgodny z konstytucją.
Analizując natomiast § 7 ust. 1 rozporządzenia w zakresie, w jakim przy ustalaniu ekwiwalentu za okres niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego obliczonego w stosunku do składników wynagrodzenia określonych w stawkach miesięcznych w stałej wysokości, nakazuje obliczanie tego ekwiwalentu przyjmując za podstawę dni kalendarzowe, Trybunał uznał, że jest on niezgodny z konstytucją. Ustalił, że nie realizuje on dyrektyw wynikających z ustawy.
Ekwiwalent za urlop powinien być ustalany według takich samych zasad jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy. O ile przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop można odliczyć dni, których nie wlicza się do urlopu wypoczynkowego (a więc sobót, niedziel i świąt), ponieważ znany jest konkretny okres, w którym urlop jest wykorzystywany, o tyle nie jest to możliwe w przypadku ustalania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Nie można więc precyzyjnie określić ilości dni kalendarzowych będących podstawą kalkulacji ekwiwalentu pieniężnego, ponieważ nie jest poznawalna ilość dni wolnych od pracy (sobót, niedziel, świąt), które przypadłyby w tym czasie. Takie sformułowanie przepisów nie gwarantuje ustalenia ekwiwalentu za urlop w wysokości odpowiadającej wysokości wynagrodzenia za urlop. Zasady ustalania ekwiwalentu, zdaniem Trybunału, nie uwzględniają więc wytycznych z art. 153 ust. 2 i art. 133 ust. 6 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym.
Trybunał w wyroku z dnia 16 lipca 2013 r., sygn. akt P 53/11, stwierdził więc, że § 7 ust. 1 rozporządzenia w zakresie, w jakim przy ustalaniu ekwiwalentu za okres niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego obliczonego w stosunku do składników wynagrodzenia określonych w stawkach miesięcznych w stałej wysokości, nakazuje obliczanie tego ekwiwalentu przyjmując za podstawę dni kalendarzowe, jest niezgodny z art. 92 ust. 1 konstytucji. Trybunał postanowił również, że § 7 ust. 1 rozporządzenia, we wskazanym zakresie, utraci moc obowiązującą z upływem 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.
Opracowanie: Weronika Adamczyk
Źródło: www.trybunal.gov.pl, stan z dnia 18 lipca 2013 r.