1 stycznia 2016 r. wejdą w życie nowe przepisy dotyczące oskładkowania umów zleceń. Składki na ubezpieczenia społeczne będą obowiązkowe od każdej umowy, jeśli zsumowana podstawa ich wymiaru będzie niższa niż 1850 zł.

Nowe zasady wynikają z ustawy z 23 października 2014 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r. poz. 1831).

Jeszcze do końca roku obowiązuje zasada, zgodnie z którą, jeśli zleceniobiorca pracuje na podstawie kilku umów zleceń, to obowiązkowym tytułem jest ta, która została zawarta najwcześniej. Można też wskazać inną umowę jako tytuł ubezpieczeń lub dobrowolnie opłacać składki ze wszystkich. Od 1 stycznia 2016 r. to się zmienia. Rozstrzyga o tym znowelizowany art. 9 ust. 2 – 2b ustawy systemowej. Tak jak obecnie, jeśli zleceniobiorca będzie pracował na podstawie kilku kontraktów, obowiązek ubezpieczenia będzie dotyczył pierwszego z nich. Jeśli jednak podstawa wymiaru składek z tej umowy będzie niższa od 1850 zł (czyli kwoty minimalnej płacy w 2016 r.), wówczas pozostałe umowy staną się również obowiązkowymi tytułami ubezpieczeń społecznych.

Będzie przy tym trochę więcej matematyki, bo ubezpieczony będzie musiał pilnować, jaka jest łączna kwota przychodu ze zleceń w danym miesiącu. Sumowanie podstaw wymiaru będzie się odbywało w kolejności zawieranych zleceń. Decydować będzie kwota określona w umowie. Płatnicy muszą pamiętać, że oskładkowany będzie już przychód za wykonanie umów zrealizowanych do końca 2015 r., ale wypłacony lub pozostawiony do dyspozycji zleceniobiorcy po 1 stycznia 2016 r, pod warunkiem że zleceniobiorca do 31 grudnia 2015 r. podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tego tytułu, a umowa obowiązuje nadal.

Każdy zleceniodawca będzie musiał zgłosić ubezpieczonego do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Dotyczyć to będzie także zleceniobiorców, którzy przed 1 stycznia 2016 r. podlegać będą wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu, a umowa zlecenie nie zostanie rozwiązana przed tą datą.

Zgodnie z nowym art. 34 ust. 6 ustawy systemowej, ZUS na wniosek płatnika, zbada prawidłowość wykazanych przez tego płatnika składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców. Jeżeli okaże się, że składki zostały opłacone w błędnej wysokości, poinformuje o tym niezwłocznie płatnika składek i ubezpieczonego za pośrednictwem płatnika składek.

Zgodnie z tym przepisem na ubezpieczonym ciąży obowiązek przedłożenia płatnikowi dokumentów, z których wynika brak konieczności opłacania składek. Ustawa jednak nie precyzuje, jakiego rodzaju mają to być dokumenty. A skoro tego brakuje, to ZUS stoi na stanowisku, że panuje dowolność w tej kwestii. Chodzi przecież o to, by wynikały z nich wszystkie okoliczności niezbędne do rozstrzygnięcia zbiegu tytułów w danym przypadku, a tym samym stwierdzenia braku konieczności opłacania składek. Jeśli dokumenty przedłożone przez ubezpieczonego okażą się niezgodne ze stanem faktycznym, płatnik będzie zobowiązany do złożenia odpowiednich korekt dokumentów ubezpieczeniowych, na zasadach ogólnych.

Agnieszka Rosa