Centra doskonałości to wyspecjalizowane jednostki skupiające się na szczegółowych badaniach naukowych na najwyższym poziomie w dziedzinach uznawanych na szczeblu krajowym lub międzynarodowym za szczególne ważne. Ich podstawą są zwykle uznane instytucje badawcze.
Nowe Międzynarodowe Centrum Doskonałości w zakresie metanu z kopalń (International Centre of Excellence on Coal Mine Methane – ICE-CMM) zacznie od 2016 r. działać w GIG pod auspicjami grupy eksperckiej ds. metanu z Kopalń Europejskiej Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych (United Nations Economic Commission for Europe UNECE).
UNECE to jedna z regionalnych komisji ONZ, zajmująca się rozwijaniem współpracy gospodarczej oraz promowaniem i wdrażaniem zrównoważonego rozwoju. Przedstawiciele UNECE odwiedzali GIG w kontekście uzgodnień dotyczących centrum doskonałości m.in. w maju br. W poniedziałek rzeczniczka Instytutu Sylwia Jarosławska-Sobór poinformowała o podpisaniu w Genewie porozumienia ws. jego utworzenia.
Według wiceprzewodniczącego poświęconej tej kwestii grupy eksperckiej UNECE Jacka Skiby z GIG, choć powierzenie Instytutowi prowadzenia międzynarodowego centrum powinno przyczynić się do rozwijania prac i badań w zakresie odmetanowania pokładów węgla, kwestie związanych z tym wyzwań i możliwości wymagają upowszechnienia.
GIG przypomina, że przy podziemnej eksploatacji węgla kamiennego na każdą tonę wydobytego węgla średnio uwalnia się ok. 10 m sześc. metanu. W polskich kopalniach wyrobiska odmetanowuje się głównie ze względów bezpieczeństwa prac górniczych, a ujmowany metan w większości trafia do atmosfery.
W 2014 r. wychwycono 36 proc., a wykorzystano gospodarczo 23,7 proc. z łącznie 892 mln m sześc. metanu uwolnionego w polskich kopalniach węgla. Naukowcy postulują zwiększenie gospodarczego wykorzystania tego gazu jako surowca energetycznego – także w aspekcie ochrony środowiska naturalnego.
Metan jest bowiem jednym z najaktywniejszych gazów cieplarnianych – o tzw. potencjale cieplarnianym 23 razy większym od potencjału dwutlenku węgla. W ciągu ostatnich dwustu lat jego stężenie w atmosferze wzrosło ponad dwukrotnie. Kwestia emisji tego gazu do atmosfery ma być omawiana w kontekście problematyki gazów cieplarnianych m.in. na rozpoczynającej się 30 listopada br. konferencji klimatycznej w Paryżu.
Specjaliści GIG akcentują, że wyzwaniem dla światowej nauki i praktyki górniczej jest opracowanie i wdrożenie efektywniejszych niż dotąd metod ujmowania i wykorzystania metanu. Ważne jest też tworzenie odpowiedniego ustawodawstwa – ułatwień i zachęt do prac nad tym problemem. Sprawa wiąże się także z mającymi wejść w życie w 2020 r. nowymi przepisami Komisji Europejskiej zakładającymi istotny wzrost opłat za emisję metanu do atmosfery.
W tym kontekście tworzone na gruncie GIG centrum doskonałości ma m.in. (na zasadzie organizacji non-profit) wspierać upowszechnianie najlepszych praktyk związanych z ujmowaniem i zagospodarowaniem metanu w kopalniach, a także prowadzić projekty badawcze podejmowane przy współpracy z organizacjami rządowymi, pozarządowymi, przemysłem i innymi zainteresowanymi stronami.
„Trzeba zachęcać społeczności, naukowców, organizacje górnicze, decydentów, ale też media do podnoszenia świadomości w zakresie wyzwań i możliwości, jakie daje wykorzystanie metanu z pokładów węgla. Centrum jest szansą dla rozwoju międzynarodowej współpracy w obszarze problematyki metanowej oraz transferu polskiego know-how do innych górniczych krajów świata” - wskazał Jacek Skiba z GIG. (PAP)