Już za dwa miesiące wejdą w życie przepisy, które mają ograniczyć zawieranie umów śmieciowych w Polsce. To skutek ustawy z 23 października 2014 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1831), która przewiduje objęcie obowiązkiem opłacania składek nowych tytułów do ubezpieczeń.

Rozszerzenie obowiązku opłacania składek wchodzi etapami: od 2015 r. ubezpieczeniom podlegają dochody członków rad nadzorczych osób prawnych, bez względu na inny tytuł ubezpieczeń bądź też pobieranie emerytury lub renty. Podstawą wymiaru składek jest przychód uzyskiwany z tytułu pełnienia tej funkcji.

Od stycznia 2016 r. zacznie obowiązywać art. 9 ustawy systemowej regulujący zasady zbiegu tytułów do ubezpieczeń. Zachodzi on wtedy, gdy ubezpieczony pracuje w kilku miejscach, na podstawie różnych form wykonywania pracy, które stanowią tytuł do ubezpieczeń społecznych. Ustawa rozstrzyga, z którego zatrudnienia trzeba wówczas płacić obowiązkowe składki ZUS.

Jeszcze do końca tego roku, jeśli zleceniobiorca ma kilka umów zleceń, to obowiązkowo objęty jest ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi z tego tytułu, który sam wskaże. Może też dobrowolnie, na swój wniosek, być objęty ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń. Z reguły więc zleceniobiorcy wybierają umowę z najniższą podstawą wymiaru składek i płacą niewielkie składki ZUS, by uniknąć kosztów.

Od 1 stycznia 2016 r. to się zmieni. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 9 ust. 2 ustawy systemowej osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów: pracy nakładczej, zlecenia, działalności gospodarczej, bycia posłem w PE oraz duchownym objęta jest obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń. Jednakże pod pewnymi warunkami, które określa art. 9 w ust. 2c i 7. I tak, jeśli zleceniobiorca jednocześnie będzie prowadził działalność gospodarczą, to zapłaci obowiązkowe składki z firmy, jeżeli podstawa wymiaru składek z umowy zlecenia (lub agencyjnej) będzie niższa od najniższej podstawy wymiaru składek obowiązującej osoby prowadzące działalność gospodarczą. Jest to 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na dany rok. Jeśli zleceniobiorca otworzy firmę i będzie miał prawo do preferencyjnych składek ZUS, to wówczas musi zapłacić składki również i ze zlecenia.

Jeśli zleceniobiorca będzie pracował na podstawie kilku umów zleceń, to obowiązkowe składki będą od tych, których podstawa wymiaru jest niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę. W 2016 r. wynosi ono 1850 zł. Przy czym nowe przepisy zawierają zastrzeżenie, że zleceniobiorca nie będzie musiał odprowadzać składek od każdej umowy zlecenia, jeśli łączna podstawa wymiaru składek z umów zleceń lub zlecenia z innym tytułem do ubezpieczeń wyniesie co najmniej kwotę równą minimalnemu wynagrodzeniu.

Agnieszka Rosa