Do Trybunału Konstytucyjnego trafiła sprawa emerytki, której ZUS odmówił ustalenia wysokości emerytury w oparciu o dochody z pracy w NRD, gdzie była ona zatrudniona przez blisko 20 lat – od czerwca 1972 r. do maja 1991 r.

Emerytka odwołała się od tej decyzji do sądu, żądając ostatecznego wyliczenia emerytury z uwzględnieniem dochodów uzyskiwanych za granicą. Zgodnie jednak z § l0 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia l kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent, który stanowi, że gdy w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru, pracownik był zatrudniony za granicą, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę – jeżeli okres zatrudnienia za granicą przypada przed dniem 1 stycznia 1991 r.

Sąd I instancji oddalił odwołanie emerytki, ale sąd II instancji dopatrzył się potencjalnej niezgodności z Konstytucją wspomnianego wyżej przepisu rozporządzenia w sprawie ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent. Zdecydował się więc skierować w tej kwestii pytanie prawne do Trybunału Konstytucyjnego.

Trybunał Konstytucyjny uznał sporny przepis § 10 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów za niezgodny z Konstytucją w zakresie w jakim uzależnia ustalenie podstawy wymiaru emerytury lub renty od tego, czy pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę w kraju, jest niezgodny z konstytucyjną zasadą równości.

W uzasadnieniu TK wskazał, że sporny przepis różnicuje znacząco sytuację osób zatrudnionych za granicą na osoby, które przed wyjazdem pracowały w Polsce od tych osób, które również zostały zatrudnione za granicą, ale wcześniej w kraju nie były zatrudnione.

TK stwierdził, że kwestionowany przepis uzależnia ustalenie podstawy od zatrudnienia w kraju przed zatrudnieniem za granicą i to tworzy zróżnicowanie pomiędzy osobami pracującymi za granicą. Takie uzależnianie wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty tylko od faktu wcześniejszej pracy w Polsce, przed wyjazdem jest sprzeczne z Konstytucją.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2 lipca 2012 r. (sygn. akt P 35/10)

Michał Culepa