Koniec roku jest dobrą okazją do podsumowań. Zdaniem Pracodawców RP mijający rok obfitował w pozytywne przedsięwzięcia. Spadek bezrobocia i podjęcie szeregu działań legislacyjnych sprawiły, że sytuacja na rynku pracy uległa znacznej poprawie.

Po okresie spowolnienia rok 2014 przyniósł wreszcie długo oczekiwany wzrost polskiej gospodarki. Co więcej, rozwijała się ona w zaskakująco szybkim tempie, przewyższającym wcześniejsze oczekiwania zdecydowanej większości ekonomistów. Zdaniem Pracodawców RP mijający rok obfitował zarówno w sukcesy jak i porażki, choć tych pierwszych jest znacznie więcej. Niewątpliwie jednym z największych sukcesów jest spadek bezrobocia

Na plus należy zaliczyć także:

Deregulację zawodów – uchwalono drugą transzę tzw. deregulacji zawodów, ułatwiając dostęp do ponad 90 profesji, m.in. agenta ubezpieczeniowego, agenta celnego, technika-mechanika lotniczego. Takie działania sprzyjają konkurencji i obniżaniu cen. Wpływa to też na spadek bezrobocia.

Wyraźną poprawę sytuacji na rynku pracy – stopa bezrobocia rejestrowanego spada w najszybszym tempie od 6 lat. Liczba tworzonych obecnie miejsc pracy jest znacznie większa niż w latach 2010–2011, pomimo że wówczas dynamika PKB była wyższa niż obecnie. Od początku roku liczba osób bezrobotnych obniżyła się o ok. 0,4 mln, co stanowi duże osiągnięcie.

Wzrost siły nabywczej gospodarstw domowych – na skutek wzrostu poziomu zatrudnienia, ale także i spadku cen, polscy konsumenci mogą sobie pozwolić na coraz większe zakupy. Pomimo że od połowy roku mamy do czynienia z deflacją, tempo wzrostu wynagrodzeń utrzymuje się na poziomie nieznacznie poniżej 4 proc. rocznie, co przekłada się na najszybszy od 2008 r. wzrost płac realnych. Większa zasobność konsumentów pozytywnie wpływa na popyt wewnętrzny, co jest również bardzo dobrą wiadomością dla polskiej gospodarki.

Podjęcie prac nad zmianami w zakresie umów terminowych – Pracodawcy RP za zasadne uznają działania legislacyjne mające na celu stabilizację zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony. Niemniej mamy pewne zastrzeżenia do projektu przygotowanego przez resort pracy i polityki społecznej. Propozycję ustanowienia limitu zatrudnienia w oparciu o umowy na czas określony na poziomie 36 miesięcy, przy jego jednoczesnym powiązaniu z możliwością zawarcia maksymalnie 3 umów tego rodzaju, uznajemy za zbyt duże ograniczenie. Ponadto nasze wątpliwości budzą m.in. przepisy przejściowe oraz pomysł wprowadzenia obowiązku informowania inspekcji pracy o zawarciu dłuższej umowy na czas określony.

Eliminację części szarej strefy – analiza Pracodawców RP dotycząca szarej strefy pokazała utrzymanie się jej na dotychczasowym poziomie w przypadku papierosów i wzrost w przypadku tytoniu do palenia. Ministerstwo Finansów odpowiedziało jednak na część naszych postulatów i znowelizowało ustawę akcyzową, dzięki czemu od 1 stycznia 2015 r. mają być wyeliminowane ze sklepów automaty do produkcji papierosów oraz m.in. możliwość omijania prawa poprzez produkcję tzw. cygar imprezowych. Daje to nadzieję na zlikwidowanie nielegalnych kanałów dystrybucji tytoniu do palenia i w ten sposób na zahamowanie wzrostu sprzedaży tego produktu w szarej strefie.

Zatrudnianie cudzoziemców – w 2014 r. weszło w życie wiele regulacji, które upraszczają niektóre procedury związane z legalizacją pobytu i pracy cudzoziemców oraz ułatwianiem im nauki. Wśród korzystnych zmian znalazły się m.in.: wprowadzenie jednolitych zezwoleń na pobyt i pracę, brak obowiązku wykazania się tytułem prawnym do zajmowanego lokalu czy wydłużenie – z 1 roku do 3 lat – okresu, na jaki możliwe jest wydanie zezwolenia na pobyt czasowy dla cudzoziemca posiadającego status studenta. Z uwagi na niekorzystne trendy demograficzne i deficyty kadrowe – m.in. w usługach opiekuńczych, usługach IT oraz przy pracach dla wykwalifikowanych pracowników fizycznych – polska gospodarka coraz bardziej będzie potrzebowała wzmocnienia kadrami z zagranicy. Z tej przyczyny kształtowanie polityki migracyjnej z uwzględnieniem dostosowania regulacji prawnych do sytuacji na rynku pracy należy ocenić jako właściwy krok.

Politykę prorodzinną – pozytywnie oceniamy działania podejmowane na tym polu przez Kancelarię Prezydenta RP, które doprowadziły do powstania projektu zmian w Kodeksie pracy. Mają one na celu ułatwienie rodzicom godzenia życia zawodowego z rodzinnym, przy jednoczesnym uwzględnieniu problematyki związanej z potrzebą zachowania ciągłości pracy i jej prawidłowej organizacji. Proponowane regulacje dotyczą przede wszystkim większej elastyczności w organizowaniu czasu pracy rodziców oraz korzystania z urlopów związanych z rodzicielstwem. Nawet jeśli rozwiązania te nie są doskonałe i wymagają dalszych prac oraz wsparcia odpowiednimi regulacjami w innych ustawach, to wytyczają one pożądany kierunek zmian. Na uwagę zasługuje też fakt, iż były one wcześniej szeroko konsultowane ze środowiskami rodziców, pracodawców, związków zawodowych i ekonomistów.

Reformę publicznych służb zatrudnienia – po niemal dwóch latach intensywnych prac, koordynowanych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, w maju 2014 r. weszła w życie kompleksowa nowelizacja ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. M.in. dzięki profilowaniu pomocy, stworzeniu nowych instrumentów wsparcia dedykowanych poszczególnym grupom problemowym na rynku pracy, w większym stopniu włączeniu się w system wsparcia podmiotów innych niż urzędy pracy oraz utworzeniu stanowiska doradcy klienta – pomoc udzielana osobom bezrobotnym jest bardziej dostosowana do ich indywidualnych potrzeb, a także pod kątem wymagań lokalnych rynków pracy.

Pracodawcy wskazują także, że w mijającym roku doszło do sytuacji, których nie można postrzegać jako sukces. Są to przede wszystkim:

Tzw. oskładkowanie umów cywilnoprawnych – w naszej ocenie tego rodzaju rozwiązania odniosą skutek odwrotny do zamierzonego, doprowadzą bowiem do wzrostu pozapłacowych kosztów pracy, co przełoży się na wzrost bezrobocia i szarej strefy. Liczymy jednak na to, że decyzja o wydłużeniu okresu vacatio legis do 1 stycznia 2016 r. ograniczy negatywny wpływ tej regulacji na rynek pracy, jak i gospodarkę.

Impas dialogu trójstronnego – od półtora roku Trójstronna Komisja ds. Społeczno-Gospodarczych działa w niepełnym składzie – bez związków zawodowych. Kryzys dialogu społecznego utrudnia wprowadzanie niezbędnych zmian prawnych, które powinny być wynikiem konsensusu. Różne wizje funkcjonowania nowego organu dialogu trójstronnego również nie ułatwiają prac nad nową ustawą. Liczymy jednak na to, że w niedługim czasie zostanie przygotowany odpowiedni projekt legislacyjny, którego celem będzie podniesienie rangi organu dialogu oraz zwiększenie uprawnień przysługujących partnerom społecznym.

Opracowanie: Marta Schodzińska

Źródło: Pracodawcy RP, stan z dnia 31 grudnia 2014 r.