Do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów wpisane zostało przygotowanie przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej projektu ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia (nr UC29). Za jego opracowanie odpowiada minister Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, a planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to III kwartał 2024 r.

Czytaj również: Szkolenie służb zatrudnienia i rozbudowa systemów wymaga więcej czasu>>

Rynek pracy wymaga nowych przepisów

- Projekt wypełnia założenia Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) i stanowi realizację części kamienia milowego nr A51G dla reformy pn. A4.1 Efektywne instytucje na rzecz rynku pracy. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 735, z późn. zm.) obowiązuje już od 20 lat i była w tym okresie ok. 200 razy nowelizowana. Założenia, na których oparta jest ta ustawa, stały się w znacznej mierze nieaktualne. Rozwijający i zmieniający się rynek pracy wymusza opracowanie nowych regulacji, które będą odpowiadać na aktualne potrzeby osób poszukujących pracy, bezrobotnych oraz przedsiębiorców. Konieczne jest jednocześnie wprowadzenie regulacji, które zwiększą efektywność działania publicznych służb zatrudnienia w zakresie świadczenia usług dla klientów – czytamy w celach i przyczynach opracowywania nowej ustawy. Według jej autorów, projekt ma na celu wprowadzenie zmian w działaniach publicznych służb zatrudnienia dostosowujących je do sytuacji na rynku pracy.

 


Istota planowanych rozwiązań

  • Objęcie pomocą osób nieaktywnych zawodowo oraz rolników: Nastąpi poszerzenie grupy klientów PUP o osoby bierne zawodowo. Urzędy pracy będą mogły podejmować działania mające na celu identyfikację, dotarcie oraz aktywizację osób biernych zawodowo. Będą mogły też realizować projekty finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+) przeznaczone dla osób biernych zawodowo oraz stosować różne formy pomocy.
  • Zwiększenie efektywności urzędów pracy i trwałości zatrudnienia: Realizując postulat zwiększenia efektywności urzędów pracy i trwałości zatrudnienia wprowadzono zmiany w zakresie opracowywania Indywidualnego Planu Działania. IPD będzie opracowywany tylko dla bezrobotnego, który jest zarejestrowany łącznie przez okres ponad 120 dni, długotrwale bezrobotnego oraz bezrobotnego lub poszukującego pracy poniżej 30 roku życia. Wprowadzone zostaną nowe zasady wparcia dla osób do 30. roku życia, które wynikają zalecenia Rady Unii Europejskiej z dnia 30 października 2020 r. w sprawie pomostu do zatrudnienia – wzmocnienia Gwarancji dla młodzieży. Będą one polegały na przeprowadzaniu oceny umiejętności cyfrowych osoby do 30. roku życia rejestrującej się jako osoba bezrobotna lub poszukująca pracy. W każdym PUP wyznaczony zostanie doradca ds. zatrudnienia pełniący funkcję doradcy ds. osób młodych. Wprowadzona zostanie pożyczka edukacyjna w wysokości do 400 proc.  przeciętnego wynagrodzenia. Jej środki będą mogły być wykorzystane na opłacenie np. kosztów szkolenia, studiów podyplomowych, potwierdzenia wiedzy i umiejętności, uzyskania dokumentów potwierdzających nabycie wiedzy i umiejętności oraz na kontynuację nauki w formach szkolnych. Po spełnieniu wskazanych warunków będzie możliwość umorzenia 20 proc. kwoty pożyczki. Przedsiębiorstwa rodzinne będą mogły ubiegać się o formy pomocy udzielane przez PUP. Powiatowe urzędy pracy będą mogły zlecać działania w zakresie reintegracji społecznej na rzecz osób długotrwale bezrobotnych.
  • Zwiększenie mobilności osób szukających pracy: Bezrobotny będzie miał możliwość wyboru urzędu pracy, z którym będzie współpracował. Zniesione zostanie powiązanie osoby bezrobotnej z urzędem pracy właściwym ze względu na miejsce zameldowania.
  • Skrócenie czasu poszukiwania pracy: Podmioty publiczne, spółki skarbu państwa i podmioty, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym będą zobowiązane do zgłaszania swoich ofert pracy do bazy ofert pracy prowadzonej przez MRPiPS – ePraca (aktualnie portal nazywa się Centralna Baza Ofert Pracy – CBOP). Planuje się, że efektem ww. rozwiązania będzie zwiększenie ilości zróżnicowanych ofert pracy na portalu ePraca oraz spowoduje to skrócenie czasu poszukiwania pracy przez osoby bezrobotne.
  • Lepsza pomoc rodzinom, osobom powracającym na rynek pracy po urodzeniu dziecka, osobom opiekującym się osobami zależnymi (dzieci, starsi rodzice, chorzy itp.): Pierwszeństwo w skierowaniu do udziału w formach pomocy określonych w projektowanej ustawie będzie przysługiwało m.in. bezrobotnym członkom rodzin wielodzietnych posiadającym Kartę Dużej Rodziny. Opiekunowie osób niepełnosprawnych będą mogli korzystać ze wszystkich form wsparcia na takich samach zasadach jak bezrobotni. Obecnie katalog form pomocy z jakich mogą korzystać poszukujący pracy opiekunowie osób niepełnosprawnych jest ograniczony.
  • Wsparcie w zatrudnieniu seniorów: Wprowadzona zostanie nowa forma pomocy, która będzie skierowana do przedsiębiorców zatrudniających seniorów. Przedsiębiorca będzie mógł otrzymać dofinansowanie za zatrudnienie osoby, poszukującej pracy (np. emeryta), który ukończył 60 lat – w przypadku kobiety lub 65 lat – w przypadku mężczyzny. Wysokość dofinansowania będzie wynosić maksymalnie do 50 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie. Dofinansowanie wynagrodzenia będzie przysługiwało przez 24 miesiące. Pracodawca lub przedsiębiorca po upływie okresu przysługiwania dofinansowania wynagrodzenia będzie obowiązany do dalszego zatrudnienia seniora przez okres kolejnych 12 miesięcy.
  • Unowocześnienie i zautomatyzowanie usług urzędów pracy: Przeprowadzana zostanie modernizacja lub stworzenie nowego serwisu elektronicznych usług dla klienta (indywidualnych kont online) oraz wdrożenie nowoczesnych rozwiązań wspierających klienta w poszukiwaniu pracy (np. w ramach sztucznej inteligencji).
  • Szerszy dostęp do Krajowego Funduszu Szkoleniowego (KFS) dla osób prowadzących firmy jednoosobowe oraz osób pracujących na podstawie umów cywilnoprawnych: Osoby prowadzące firmy jednoosobowe oraz osoby pracujące na podstawie umów cywilnoprawnych będą mogły ubiegać się o środki z KFS. Aktualnie z tych środków mogą korzystać tylko pracodawcy, a przyznane środki mogą przeznaczyć na kształcenie swoje lub swoich pracowników. Powyższe zmiany doprowadzą do zwiększenia udziału dorosłych Polaków w szkoleniach oraz podniesienia ich umiejętności i kwalifikacji zgodnie z potrzebami rynku pracy.
  • Główne założenia w zakresie gospodarowania środkami Funduszu Pracy Kontynuacja rozwiązań obowiązujących od 1 stycznia 2024 r., takich jak: a) zwiększona wysokość rezerwy dysponenta Funduszu Pracy (rezerwa w wysokości 20 proc. umożliwi m. in. zwiększanie kwot środków powiatowym urzędom pracy zgodnie z zasadą „środki idą za bezrobotnym” w związku z planowanym zniesieniem właściwości urzędów pracy ze względu na miejsce zameldowania stałego lub czasowego – tzw. „mobilność bezrobotnych”), b) pozostawienie wysokości środków na Krajowy Fundusz Szkoleniowy na poziomie 4-6 proc. (przed zmianą było to 2 proc., a w roku 2023 wyjątkowo 4 proc.), c) dofinansowanie wynagrodzeń pracowników PUP realizujących zadania określone w ustawie - aktualne rozwiązanie jest czasowe, wprowadzone na lata 2025-2026, d) wydłużenie okresu badania efektywności zatrudnieniowej i kosztowej podstawowych form pomocy do 180 dni od dnia zakończenia ich realizacji (przy jednoczesnym określeniu, że efekt zatrudnieniowy jest uznawany, gdy aktywizowana osoba, wykonuje pracę niesubsydiowaną - bez dofinansowania z Funduszu Pracy przez co najmniej 90 dni). Celem proponowanych zmian jest usprawnienie oraz poprawa jakości i efektywności działań podejmowanych przez urzędy pracy, urealnienie wartości wskaźników efektowności zatrudnieniowej i kosztowej oraz zapewnienie rzetelnych i wiarygodnych danych o efektach działania powiatowych urzędów pracy, e) rozszerzenie kręgu podmiotów opłacających składki, m.in. o członków rad nadzorczych wynagradzanych z tytułu pełnienia tej funkcji, f) pozostałe, m.in.: poszerzenie katalogu wydatków o koszty usług pocztowych, usług tłumaczenia oraz materiałów biurowych i papierniczych ponoszonych w ramach wykonywania zadań wynikających z koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.