Jednym z warunków uzyskania refundacji pensji niepełnosprawnego pracownika jest spełnienie tzw. efektu zachęty. Od tego zależy, czy pracodawcy przysługuje dofinansowanie na nowozatrudnionego pracownika niepełnosprawnego, czy nie.
Istnienie efektu zachęty wykazuje się:
- metodą ilościową lub
- metodą jakościową.
Od 1 stycznia 2015 r. pracodawcy muszą wykazywać efekt zachęty ilościowy - wzrost zatrudnienia pracowników ogółem w stosunku do średnich stanów zatrudnienia ogółem z wcześniejszych 12 miesięcy. Dlatego też pracodawca od stycznia 2015 r. we wniosku Wn-D ma obowiązek wykazać stan zatrudnienia tylko w poz. 39 i 41 wniosku Wn-D.
W razie niemożności wykazania efektu zachęty metodą ilościową należy spróbować wykazać ten efekt metodą jakościową.
Zgodnie z art. 26b ust. 4 i 5 u.r.z.n., efekt zachęty istnieje, jeżeli wykaże się, że osoba niepełnosprawna, na którą pracodawca zamierza uzyskać dofinansowanie, podjęła zatrudnienie na etacie (wakacie, stanowisku pracy w rozumieniu zakresu obowiązków), który został zwolniony przez inną osobę w wyniku:
- rozwiązania umowy o pracę: z przyczyn określonych w art. 52 par. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) – dalej k.p. - bez wypowiedzenia z winy pracownika z powodu ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
- za wypowiedzeniem złożonym przez pracownika,
- na mocy porozumienia stron,
- wskutek przejścia pracownika na rentę z tytułu niezdolności do pracy,
- z upływem czasu, na jaki została zawarta,
- z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta,
- wygaśnięcia umowy o pracę,
- zmniejszenia wymiaru czasu pracy pracownika – na jego wniosek.
Jeżeli więc umowa o pracę z pracownikiem (pełnosprawnym lub niepełnosprawnym) zostaje rozwiązana w powyższy sposób, to „na miejsce” takiego pracownika można zatrudnić nowego pracownika niepełnosprawnego i nie trzeba wtedy wykazywać efektu zachęty metodą ilościową.
Efekt zachęty ustala się jednokrotnie w związku z okresem zatrudnienia pracownika (w tym przejęcia go na podstawie art. 23¹ k.p.) do czasu ustania zatrudnienia lub zmiany statusu pracownika. Efektu zachęty nie wykazują jednak pracodawcy, dla których dofinansowanie do wynagrodzeń nie stanowi pomocy publicznej.
W przypadku ponownego zatrudnienia osób niepełnosprawnych należy wykazać efekt zachęty w miesiącu ponownego zatrudnienia. Z kolei w przypadku utraty statusu pracownika jako osoby niepełnosprawnej (upłynięcia ważności orzeczenia) efekt zachęty zostaje zachowany wyłącznie w przypadku przedstawienia kolejnego orzeczenia – bez względu na datę jego wydania – z którego będzie wynikało, że niepełnosprawność istniała w okresie między tymi orzeczeniami, a pracownik pozostawał w zatrudnieniu.
Dlatego też w przypadku ponownego zatrudnienia pracownika niepełnosprawnego, na którego pracodawca pobierał we wcześniejszym okresie dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych z PFRON, istnieje możliwość uzyskiwania refundacji pensji, przy ponownym spełnieniu wszystkich ustawowych warunków, w szczególności wykazaniu tzw. efektu zachęty.
