Stanisław Trociuk, zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich, wystąpił do Mariusza Błaszczaka, ministra obrony narodowej w sprawie żołnierzy-kobiet w ciąży 7 kwietnia 2020 r. Jak podkreślił w piśmie, w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich sprawy indywidualne ujawniły generalny problem nierównego traktowania kobiet-żołnierzy w zależności od rodzaju pełnionej czynnej służby wojskowej. Jako przykład podał żołnierkę Wojsk Obrony Terytorialnej na stanowisku kancelisty w Sekcji Komunikacji Społecznej, która w związku z zajściem w ciążę została zawieszona w pełnieniu służby w okresie ciąży i następnie w okresie sześciu miesięcy po porodzie.
Sprawdź również książkę: Prawo karne. Część ogólna, szczególna i wojskowa >>
Wojsko wojsku nierówne
Jak wskazał RPO, przepisy dotyczące WOT przewidują, że zawieszenie takie następuje niezależnie od zachowania faktycznej zdolności i gotowości do służby na wyznaczonym stanowisku, podczas gdy żołnierze-kobiety w ciąży, pełniące służbę wojskową innego rodzaju niż służba terytorialna, są zwalniane dopiero w razie uznania we właściwym trybie za czasowo niezdolne do czynnej służby wojskowej ze względu na ciążę. - Tymczasem nie wszystkie stanowiska w wojskach obrony terytorialnej wymagają sprawności fizycznej w równym stopniu jak np. w przypadku wnioskodawczyni, która pełni służbę na stanowisku kancelisty – wskazał Rzecznik Praw Obywatelskich.
Według RPO, mając na uwadze wzorce europejskie oraz konstytucyjne, istotne jest, by zakres ochrony przyznanej kobietom w ciąży był adekwatny do jej stanu zdrowia i nie prowadził do nieuzasadnionego ograniczenia jej aktywności zawodowej i społecznej oraz pogorszenia sytuacji ekonomicznej. W orzecznictwie TSUE wielokrotnie podkreślano, że nieprzychylne traktowanie kobiety w związku z ciążą lub macierzyństwem stanowi bezpośrednią dyskryminację ze względu na płeć.
Za uzasadnioną, w ocenie Rzecznika, należy zatem uznać rezygnację z obligatoryjnego zawieszenia służby terytorialnej żołnierza–kobiety w ciąży oraz umożliwienie jej dalszego pełnienia służby (z możliwością przeniesienia na odpowiednie do jej stanu stanowisko służbowe) oraz uzależnienie dalszego jej pełnienia od zgody właściwej komisji lekarskiej.
Będzie zmiana prawa
W odpowiedzi przekazanej RPO 21 lipca 2021 r., ministerstwo poinformowało, że decyzją Nr 101/ON Ministra Obrony Narodowej z 3 sierpnia 2020 r. został powołany Zespół do spraw kodyfikacji przepisów prawa dotyczących obronności państwa. - W związku z pracami tego Zespołu, Rada ds. Kobiet w resorcie obrony narodowej zgłosiła propozycję zmiany art. 71 ust. Ib ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony (Dz.U. z 2019 r. poz. 1541, z późn. zm.), który obecnie nakazuje obligatoryjne zawieszenie pełnienia służby przez żołnierza-kobietę pełniącą terytorialną służbę wojskową na czas ciąży oraz w okresie sześciu miesięcy po porodzie niezależnie od stanu zdrowia i specyfiki stanowiska, na którym pełni służbę – przekazało MON.
Proponowana zmiana zakłada zawieszenie pełnienia służby dopiero po uznaniu żołnierza za czasowo niezdolną do jej pełnienia ze względu na stan zdrowia (ciążę) oraz po wzięciu pod uwagę zadań realizowanych na zajmowanym stanowisku służbowym.
Do 31 grudnia 2021 r. zespół ma przygotować i przedstawić do zatwierdzenia stosowne projekty ustaw.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.